“Trà lúa đông - xuân ở ĐBSCL đang phát triển tốt. Hầu hết là trúng mùa. Dự báo năng suất bình quân ước đạt 6,2 tấn/ha, sản lượng vụ đông - xuân toàn vùng 9-10 triệu tấn” – Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL đưa ra nhận định này sau khi đi khảo sát một số nơi vào ngày 5-2. Cùng thời điểm này, giá lúa gạo đều tăng - trong đó gạo nguyên liệu tăng 800 đồng/kg. Nhiều dự báo khả quan về một vụ mùa bội thu và nông dân có thể đạt lợi nhuận trên 40%...

Vui vì giá tăng

“Hiện chúng tôi có cả hai dạng hợp đồng xuất khẩu gạo trong tay (của Tổng Công ty Lương thực miền Nam giao và doanh nghiệp trực tiếp ký với khách hàng-PV). Rất khó xảy ra khả năng thừa lúa gạo trong năm 2009” – một doanh nghiệp xuất khẩu gạo ở Cần Thơ lạc quan đưa ra nhận định. Hiện giá gạo xuất khẩu do Việt Nam đưa ra khá cao từ 390 – 420 USD/tấn (giao trong tháng 2 và tháng 3-2009). Giá gạo làm nguyên liệu cho gạo 5% tấm xuất khẩu đã vọt lên 5.500 đồng/kg, tăng 800 đồng/kg so với trước Tết Nguyên đán. “Do nguồn xuất khẩu gạo trong tháng 2 và tháng 3-2009 khá phong phú. Hiện nay, chỉ có Bạc Liêu và Sóc Trăng là có lúa thu hoạch cung ứng cho thị trường” – anh Trần Khánh Lớn, chủ vựa gạo ở Cái Răng – Cần Thơ cho biết. Theo anh Khánh Lớn, giá gạo tấm cũng tăng mạnh từ 4.400 đồng/kg nhảy lên 5.000 đồng/kg. Nguyên nhân chủ yếu do các doanh nghiệp cần gạo tấm để làm nguyên liệu cho lô hàng xuất khẩu gạo 25% tấm sang Philippines.

Các doanh nghiệp đang đẩy mạnh thu mua gạo của nông dân. Ảnh: C.P.

Một tín hiệu lạc quan cho nông dân ĐBSCL trong vụ đông - xuân này là giá thành sản xuất lúa đang hạ dần. Nguyên nhân do giá xăng, dầu giảm, giá phân bón, thuốc trừ sâu bình quân ở mức thấp.

“Tỉnh Hậu Giang đã xuống giống dứt điểm 82.000ha lúa. Trà lúa phát triển tốt, năng suất sẽ vượt ngưỡng 6 tấn/ha. Hiện giá lúa ở mức 3.800 - 4.000 đồng/kg. Nếu mức giá này được duy trì nông dân sẽ đạt lợi nhuận thấp nhất là 40%” – ông Nguyễn Văn Đồng, Giám đốc Sở NN-PTNT Hậu Giang nhận định.

Hiện giá thành sản xuất lúa đông - xuân được các địa phương tính toán dao động từ 1.700 – 2.200 đồng/kg, thấp hơn gần 1.000 đồng/kg so với năm ngoái. Với mức giá này nhiều nông dân có thể đạt lợi nhuận trên 50% nếu giá lúa duy trì như hiện nay. Điều đáng mừng hơn, hầu hết nông dân ĐBSCL đều sản xuất lúa từ các giống chất lượng cao và lúa thơm. Diện tích lúa IR 50404 (một giống lúa chất lượng thấp) được sản xuất khoảng 30%, nay giảm xuống khoảng 10%-15%.

“Nếu các doanh nghiệp năng động duy trì đều tiến độ xuất khẩu gạo, giá lúa – gạo sẽ bình ổn, nông dân sẽ đỡ khổ hơn” – Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL nhận định.

6 tháng: Xuất khẩu 2,8 triệu tấn gạo

Theo dự báo của Tổ chức Nông lương thế giới (FAO), sản lượng lúa năm 2009 tăng nhưng thị trường gạo giảm. Do đó xuất khẩu gạo có nhiều thay đổi, khó khăn hơn năm 2008 và “sẽ là một năm cạnh tranh quyết liệt”. Theo Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thành Biên, năm 2009 sẽ là “năm của người mua” nên phải làm khác hơn và Bộ Công thương sẽ đầu tư cho công tác xúc tiến thương mại xuất khẩu gạo cao hơn.

Nông dân An Giang phơi lúa chờ được giá để bán. Ảnh: Đình Tuyển

Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên yêu cầu Hiệp hội Lương thực VN phải tăng cường hơn công tác dự báo bởi “nếu không mọi việc sẽ đổ lên đầu nông dân”. Những dự báo khó khăn là khó tránh khỏi. Song, các doanh nghiệp tỏ ra lạc quan: Nhiều bài học “xương máu” trong dự báo và điều hành xuất khẩu gạo trong năm 2008 sẽ là “động lực” để cách điều hành xuất khẩu năm 2009 linh động và hiệu quả hơn.

Theo ông Trương Thanh Phong, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Lương thực miền Nam, kiêm Chủ tịch Hiệp hội Lương thực VN, dự kiến năm nay chúng ta có thể xuất khẩu 4,5 - 5 triệu tấn gạo, trong đó, 6 tháng đầu năm sẽ xuất khẩu 2,7 - 2,8 triệu tấn. Hiện đã ký hợp đồng xuất 2,4 triệu tấn gạo.

Trước tết, các tỉnh phía Nam đã gieo sạ xong 1,5 triệu ha lúa đông - xuân, một số nơi đã thu hoạch lúa đông - xuân sớm như Sóc Trăng, Kiên Giang, Tiền Giang, Long An. Nhưng việc thu hoạch rộ sẽ diễn ra cuối tháng 3, với trà lúa hiện nay khả năng được mùa rất cao, dự kiến khoảng 9,4 - 9,5 triệu tấn lúa, lượng gạo hàng hóa cần tiêu thụ khoảng 2,3 - 2,4 triệu tấn, cộng 800.000 tấn tồn kho; tổng cộng là 3,2 triệu tấn gạo cần được tiêu thụ trong 6 tháng.

C.Phong - C.Phiên - Đ.Tuyển