Có lẽ duy nhất chỉ có ở Hà Nội mới có nhiều quán bán chè chén ở vỉa hè đến thế, hầu như ở phố nào, con đường nào cũng có quán bán chè chén. Nếu vỉa hè rộng thì người ta bán ở vỉa hè, còn vỉa hè hẹp không được phép bán hàng thì người ta bán trong các ngõ, ngách. Ngay cả Thái Nguyên là đất trà nổi tiếng cũng hiếm hoi lắm mới thấy một quán chè chén.
Những quán vỉa hè bán chè chén ở Hà Nội.
Chủ quán bán chè chén thường là đàn ông hay đàn bà trung tuổi đã nghỉ hưu hay không có việc làm bán chè chén để kiếm sống, đủng đỉnh mỗi ngày cũng kiếm được vài chục đến vài trăm ngàn. Gọi là quán cho sang chứ thật ra chỉ là một khoảng đất vài ba mét vuông hay một cái lều che sơ sài trên bàn bày vài gói thuốc lá, kẹo lạc hay bánh gai. Còn khách hàng chủ yếu là đàn ông, công chức hay người dân sống quanh đó.
Chè chén ở đây chính là trà; trước kia còn ít khách, người bán thường pha trà vào ấm pha trà rồi rót ra những cái ly nhỏ như hạt mít gọi là ly hạt mít; sau nhiều khách, người ta chuyển sang pha vào ấm tích dùng để hãm chè xanh hoặc vào phích nước và rót trà vào những chén hoa hồng hoặc ly thủy tinh. Về mùa Đông, mùa Xuân, chè chén nhất thiết là phải nóng rồi, khách hàng ngồi trên những chiếc ghế gỗ hay ghế nhựa thấp, tay cầm ly chè nóng vừa suýt xoa hớp từng ngụm để thưởng thức cái vị chan chát của chè vừa trò chuyện với bạn bè hay ngắm nhìn người đi đường. Ăn sáng xong, nhất là ăn phở, ăn bún, có được chén chè nóng mà nhâm nhi thì thật thú vị, vì vậy các quán bán chè thường rất đông về mùa lạnh. Về mùa hè, người uống chè nóng ít đi đôi chút vì người ta chuyển sang uống chè đá, cũng là thứ chè ấy nhưng người ta cho đá lạnh vào, giống như trà đá miền Nam nhưng đặc sánh hơn.
Sở dĩ chè chén vỉa hè ở Hà Nội đã trở nên quá phổ biến, gần như một thứ thói quen không thể thiếu được vì nó thông dụng, bạ đâu cũng có thể ngồi được, lại được đàn đúm, ngắm phố xá; chứ pha chè rồi uống ở nhà mặc dù ngon hơn nhưng lại phải rửa ly chén, mà uống nước chè thì phải vài ba người mới vui, mới thú. Giá một ly chè chén cũng không đắt lắm, trước đây 200 đồng một chén, sau tăng lên 500 đồng rồi 1.000 đồng và bay giờ thì đang phổ biến ở cái giá 2.000 đồng.
Rất nhiều người Hà Nội vì có thói quen uống chè chén mà mỗi khi đi các tỉnh khác công tác, nhất là vào phía Nam không có bán chè chén nên đã mang theo cả chè đi rồi mỗi sáng sáng nhúm một nhúm chè cho vào cái ly trong khách sạn, đổ nước sôi vào để chế thành chè chén. Thật dung dị làm sao!
Nhà văn Vũ Đảm
