Báo chí phụng sự Tổ quốc và nhân dân

Lực lượng tiên phong, sắc bén trên mặt trận tư tưởng

- PHÓNG VIÊN: Thưa đồng chí, nhìn lại hành trình 100 năm, đâu là nền tảng tạo nên bản sắc và sứ mệnh lịch sử của nền Báo chí Cách mạng Việt Nam?

- Đồng chí NGUYỄN TRỌNG NGHĨA: Nền tảng sâu xa và cốt lõi nhất làm nên bản sắc và sứ mệnh của Báo chí Cách mạng Việt Nam, theo tôi, chính là tính cách mạng, tính nhân dân, tính Đảng và tính chiến đấu, được hun đúc qua lịch sử dựng nước và giữ nước, được Chủ tịch Hồ Chí Minh xác lập từ rất sớm, khi Người sáng lập Báo Thanh niên - tờ báo cách mạng đầu tiên của nước ta vào ngày 21-6-1925.

Một thế kỷ qua, Báo chí Cách mạng Việt Nam, trước hết và trên hết, là một vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng, của nhân dân trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Trong những năm tháng đấu tranh đầy gian khổ, báo chí đã làm tròn vai trò là ngọn cờ hiệu triệu tinh thần yêu nước, thắp lên khát vọng tự do, hun đúc ý chí cách mạng, kết nối triệu trái tim Việt Nam cùng chung lý tưởng độc lập, tự do, hạnh phúc.

Trong công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, báo chí tiếp tục khẳng định vị thế là một trong những lực lượng tiên phong trên mặt trận tư tưởng - văn hóa. Báo chí không chỉ phản ánh trung thực đời sống xã hội mà còn là lực lượng dẫn dắt dư luận, lan tỏa cái đúng, cái tốt, đấu tranh với cái sai, cái xấu; vừa là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, vừa là kênh phản biện xã hội quan trọng, góp phần xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Nhìn lại hành trình 100 năm, chúng ta có thể khẳng định: Bản sắc của Báo chí Cách mạng Việt Nam chính là sự thống nhất biện chứng giữa tư tưởng cách mạng và phương pháp cách mạng; giữa lý tưởng phụng sự Tổ quốc - phục vụ nhân dân và bản lĩnh chính trị vững vàng; giữa tính thời sự sắc bén và tính nhân văn sâu sắc; giữa tinh thần dấn thân, sáng tạo với trách nhiệm chính trị và đạo đức nghề nghiệp.

Chính những giá trị đó đã làm nên một nền báo chí không ngừng lớn mạnh về đội ngũ, phát triển về loại hình, đổi mới về công nghệ, mở rộng về không gian tiếp cận công chúng - nhưng vẫn vững vàng về định hướng, kiên định về lập trường, giữ trọn niềm tin của nhân dân với Đảng, với chế độ.

- Trong chặng đường phát triển báo chí, đội ngũ người làm báo không chỉ viết mà còn sống, cống hiến và chiến đấu bảo vệ Tổ quốc cùng dân tộc, thưa đồng chí?

- Nhìn lại 100 năm lịch sử Báo chí Cách mạng Việt Nam, không thể không nhắc tới những con người đã làm nên lịch sử ấy - đội ngũ những người làm báo, những chiến sĩ xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa.

Trong các giai đoạn lịch sử của cách mạng, nhất là trong hai cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc, hình ảnh những phóng viên chiến trường vai mang ba lô, khoác máy ảnh, tay cầm bút, tay cầm súng, băng rừng vượt suối, sống cùng bộ đội, hy sinh giữa chiến hào là biểu tượng xúc động của sự hòa quyện giữa trách nhiệm nghề nghiệp và lý tưởng cách mạng, giữa tình yêu đất nước và nghĩa vụ chiến đấu.

Chúng ta không thể quên hơn 500 nhà báo - chiến sĩ đã vĩnh viễn nằm xuống nơi chiến trường ác liệt. Họ đều từng là những cây bút ưu tú, tinh thông nghiệp vụ, những cán bộ, nhân viên dũng cảm thuộc nhiều cơ quan báo chí của cả nước như: Thông tấn xã Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Báo Cứu quốc, Báo Nhân Dân, Điện ảnh Quân đội nhân dân, Báo Quân đội nhân dân, Báo Giải phóng… Những cống hiến và hy sinh quên mình ấy chính là minh chứng hùng hồn nhất cho một nền báo chí không chỉ “đi cùng thời đại” mà còn “sống cùng nhân dân, chiến đấu cùng dân tộc”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Lời dạy đó không chỉ là kim chỉ nam cho báo chí cách mạng, mà còn là sự khẳng định cao quý nhất đối với vai trò và phẩm chất của người làm báo trong sự nghiệp giải phóng, xây dựng và bảo vệ đất nước.

- Tiếp nối lịch sử vẻ vang đó, trong thời bình, báo chí đã chuyển mình như thế nào để tiếp tục sứ mệnh?

- Nếu như trong khói lửa chiến tranh, báo chí cách mạng là “ngọn cờ xung trận” - góp phần hiệu triệu, truyền lửa và đồng hành cùng dân tộc trong mỗi giai đoạn lịch sử, thì trong giai đoạn hòa bình, đặc biệt là qua 40 năm đổi mới, báo chí Việt Nam đã ngày càng khẳng định vai trò và sứ mệnh “phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân”. Báo chí đã và đang là cầu nối tin cậy giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. Không chỉ truyền tải chủ trương, chính sách, báo chí còn là kênh tiếp nhận, phản hồi tâm tư, nguyện vọng, góp phần củng cố niềm tin, tăng cường đồng thuận xã hội.

Bên cạnh đó, báo chí thực hiện tốt vai trò phản biện xã hội, góp phần phát hiện vấn đề, đề xuất giải pháp, bảo vệ lẽ phải, thúc đẩy cải cách và hoàn thiện chính sách. Đó là sự phản biện trên tinh thần xây dựng - đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, hiệu lực, hiệu quả của hệ thống chính trị.

Báo chí cũng là lực lượng quan trọng trong việc xây dựng, phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và bồi đắp các giá trị nhân văn trong đời sống xã hội. Từng bài viết, từng chương trình không chỉ mang thông tin mà còn góp phần nâng cao dân trí, định hướng thẩm mỹ, lan tỏa nhân ái, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Đặc biệt, trong bối cảnh các thế lực thù địch không ngừng gia tăng hoạt động chống phá, báo chí cách mạng là “vũ khí sắc bén” trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, chống lại thông tin xấu độc trên không gian mạng, đồng thời kiên trì lan tỏa giá trị chân - thiện - mỹ, củng cố niềm tin vào lý tưởng cách mạng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn.

Có thể khẳng định, trong thời bình, báo chí không hề lùi bước mà chuyển hóa sứ mệnh của mình bằng sự tỉnh táo, bản lĩnh và trách nhiệm cao cả, tiếp tục là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng, là người bạn đồng hành của nhân dân, là tiếng nói vì lẽ phải, vì sự tiến bộ và đồng hành cùng quá trình phát triển của đất nước.

Phát huy vai trò của cơ quan báo chí chủ lực

- Trong cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, đây là thời điểm để báo chí định vị lại mình cho chặng đường phát triển mới? Và các cơ quan chủ quản, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí cần quan tâm hỗ trợ báo chí thế nào?

- Chúng ta đang bước vào một thời kỳ chuyển động sâu sắc trong toàn bộ hệ thống chính trị - từ tinh gọn tổ chức bộ máy, đổi mới phương thức lãnh đạo, cải cách thể chế đến chuyển đổi số toàn diện. Trong dòng chảy ấy, báo chí cách mạng không thể đứng ngoài, càng không thể giậm chân tại chỗ, mà cần tái định vị vai trò, sứ mệnh và mô hình phát triển của mình một cách chủ động, khoa học và có tầm nhìn dài hạn.

Đây không phải là thời điểm để báo chí đứng yên, mà là thời điểm để báo chí chuyển mình mạnh mẽ, khẳng định vị thế là lực lượng kiến tạo thông tin - dẫn dắt xã hội - đồng hành cải cách - lan tỏa khát vọng phát triển.

Bản sắc của Báo chí Cách mạng Việt Nam chính là sự thống nhất biện chứng giữa tư tưởng cách mạng và phương pháp cách mạng; giữa lý tưởng phụng sự Tổ quốc - phục vụ nhân dân và bản lĩnh chính trị vững vàng; giữa tính thời sự sắc bén và tính nhân văn sâu sắc; giữa tinh thần dấn thân, sáng tạo với trách nhiệm chính trị và đạo đức nghề nghiệp. Chính những giá trị đó đã làm nên một nền báo chí không ngừng lớn mạnh về đội ngũ, phát triển về loại hình, đổi mới về công nghệ, mở rộng về không gian tiếp cận công chúng - nhưng vẫn vững vàng về định hướng, kiên định về lập trường, giữ trọn niềm tin của nhân dân với Đảng, với chế độ

Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương

Tái định vị ở đây không chỉ là cải tiến kỹ thuật hay đổi mới hình thức thể hiện, mà là tư duy lại mô hình báo chí cách mạng - báo chí “phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân” trong thời kỳ mới. Đó là quá trình mà báo chí cần xác lập rõ hơn bản lĩnh chính trị, bản sắc chuyên nghiệp và kỹ thuật hiện đại của mình trong không gian truyền thông hiện đại, đa tầng, xuyên biên giới.

Với tinh thần đó, tôi cho rằng cơ quan quản lý nhà nước về báo chí cần thể hiện vai trò kiến tạo môi trường, hỗ trợ thể chế, đồng hành cùng sự chuyển đổi của các cơ quan báo chí, cụ thể như sau:

Thứ nhất, cần có tư duy quản lý báo chí theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp, nhân văn và phát triển. Báo chí không thể phát triển nếu còn bị ràng buộc bởi những tư duy hành chính cứng nhắc hay cơ chế xin - cho. Cần xây dựng khung pháp lý và cơ chế vận hành để báo chí thực sự phát triển.

Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện Dự thảo sửa đổi Luật Báo chí nhằm xây dựng hành lang pháp lý phù hợp, góp phần đảm bảo môi trường hoạt động minh bạch, hiệu quả cho báo chí, đồng thời thúc đẩy sự phát triển chung của đất nước.

Thứ hai, cần tiếp tục đẩy mạnh thực hiện quy hoạch, sắp xếp các cơ quan báo chí theo hướng tinh gọn - chất lượng - hiệu quả. Đây không đơn thuần là sắp xếp đầu mối, mà phải gắn với đổi mới nội dung, mô hình tổ chức, cơ chế tài chính, phương thức quản trị, năng lực số hóa và chất lượng nguồn nhân lực.

Đối với các cơ quan chủ quản, cần làm tốt vai trò định hướng, hỗ trợ và phát huy giá trị của cơ quan báo chí trực thuộc. Đó là sự đồng hành về tầm nhìn chiến lược, là dẫn dắt, định hướng nội dung, là gắn bó chặt chẽ trong bối cảnh truyền thông ngày càng cạnh tranh khốc liệt. Chủ quản không chỉ “quản” mà phải “chủ động cùng phát triển”.

Đặc biệt, về phía đội ngũ những người làm báo, các cơ quan báo chí phải chủ động thích nghi, đổi mới tư duy làm báo từ “truyền đạt thông tin” sang “kiến tạo giá trị”; từ làm báo “một chiều” sang đồng hành đa chiều, đa nền tảng; từ “đưa tin đúng” sang phụng sự đúng - vì lợi ích cộng đồng, vì sự phát triển đất nước.

Những nhiệm vụ rất quan trọng của báo chí

- Trong bối cảnh hiện nay, trọng trách đặt ra đối với báo chí cách mạng là gì thưa đồng chí?

- Trọng trách đặt ra cho báo chí cách mạng trong giai đoạn hiện nay là rất lớn, mang tính toàn diện, cấp bách và có ý nghĩa chiến lược.

Trước hết, báo chí cần phát huy cao độ vai trò là lực lượng nòng cốt trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, là lực lượng chủ lực trong công tác tuyên truyền đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội XIV của Đảng, tạo không khí dân chủ - đoàn kết - tin tưởng trong Đảng và xã hội.

Đồng thời, báo chí phải triển khai sâu rộng, kịp thời và hiệu quả nội dung các nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Trung ương, nhất là 4 nghị quyết trụ cột: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24-1-2025 của Bộ Chính trị về “Hội nhập quốc tế trong tình hình mới”; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4-5-2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, góp phần tạo động lực mạnh mẽ đưa đất nước ta tiến lên trong kỷ nguyên mới, hiện thực hóa tầm nhìn Việt Nam phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Thứ hai, báo chí cần tiếp tục giữ vững vị trí là nguồn thông tin chính thống, chuẩn mực, đáng tin cậy, có vai trò định hướng dư luận, dẫn dắt nhận thức xã hội giữa một môi trường thông tin đa chiều, nhiều nhiễu loạn, thật - giả khó phân. Đây là trách nhiệm chính trị đặc biệt, vừa là thách thức, vừa là cơ hội để báo chí khẳng định bản lĩnh và giá trị cốt lõi của mình.

Thứ ba, báo chí phải tiếp tục là cầu nối giữa Đảng với nhân dân; thực hiện tốt chức năng phản biện xã hội có trách nhiệm, góp phần hoàn thiện chính sách, phòng chống tiêu cực, tham nhũng, củng cố niềm tin và đồng thuận xã hội.

Thứ tư, báo chí cần tham gia hiệu quả vào công cuộc xây dựng Đảng, phát triển văn hóa, bồi đắp con người Việt Nam thời đại mới. Mỗi cơ quan báo chí, mỗi người làm báo cần lan tỏa giá trị tốt đẹp, truyền cảm hứng hành động, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Thứ năm, báo chí phải chủ động đổi mới tư duy, chuyển đổi số mạnh mẽ, hiện đại hóa phương thức hoạt động, nâng cao năng lực quản trị, thích ứng với môi trường truyền thông đa nền tảng - đa tốc độ, đồng thời giữ vững đạo đức nghề nghiệp và bản lĩnh chính trị vững vàng.

Báo chí cách mạng hôm nay không chỉ là “người đưa tin”, mà phải là lực lượng quan trọng góp phần kiến tạo niềm tin, dẫn dắt nhận thức và truyền cảm hứng hành động cho một đất nước đang vươn mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.

- Nhân dịp 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, đồng chí chia sẻ những kỳ vọng, và gửi gắm đội ngũ những người làm báo điều gì?

- Tròn một thế kỷ kể từ khi Báo Thanh niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập ra đời, Báo chí Cách mạng Việt Nam đã khẳng định rõ vị trí là một lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, đồng hành cùng Đảng, gắn bó máu thịt với nhân dân, không ngừng lớn mạnh và phát triển.

Nhân dịp kỷ niệm trọng đại này, tôi muốn bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đối với các thế hệ nhà báo cách mạng - những người đã cống hiến, chiến đấu, hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Và hơn hết, tôi muốn gửi tới đội ngũ những người làm báo hôm nay lời tin tưởng, kỳ vọng và gửi gắm chân thành nhất.

Tôi mong các nhà báo luôn giữ vững ngọn lửa cách mạng trong tư duy và hành động, tiếp nối truyền thống vẻ vang, giữ gìn bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và tinh thần dấn thân, không ngừng đổi mới, sáng tạo để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của đất nước và nhân dân.

Tôi kỳ vọng báo chí sẽ tiếp tục là nguồn thông tin chính thống đáng tin cậy, là người dẫn đường trong dòng chảy nhận thức xã hội, là người đồng hành tin cậy của nhân dân, là người chiến sĩ tiên phong trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, trong công cuộc xây dựng Đảng, phát triển văn hóa, bồi đắp con người Việt Nam hiện đại.

Tôi cũng mong rằng trong kỷ nguyên số, đội ngũ những người làm báo cách mạng sẽ nâng tầm trí tuệ, làm chủ công nghệ, giữ vững bản sắc, để báo chí nước nhà không chỉ “đi cùng thời đại” mà còn dẫn dắt thời đại, khơi dậy niềm tin và truyền cảm hứng cống hiến cho cả xã hội.

100 năm là một mốc son lịch sử, nhưng cũng là điểm khởi đầu cho chặng đường mới. Với nền tảng truyền thống cách mạng vẻ vang, với bản lĩnh chính trị vững vàng và sự nỗ lực không ngừng của đội ngũ những người làm báo hôm nay, tôi hoàn toàn tin tưởng rằng Báo chí Cách mạng Việt Nam sẽ tiếp tục vươn xa, góp phần đưa đất nước ta vững bước vào tương lai hùng cường, thịnh vượng.