Bình Thuận là một trong 3 tỉnh (cùng với Bình Định, Cần Thơ) được Bộ Tài nguyên - Môi trường triển khai thực hiện thí điểm dự án “Tăng cường năng lực quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu (BĐKH) ở Việt Nam nhằm giảm nhẹ tác động và kiểm soát phát thải nhà kính”, gọi tắt là dự án Tăng cường năng lực ứng phó với BĐKH tại Bình Thuận. Vừa qua, Ban chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó BĐKH Bình Thuận phối hợp chủ dự án là Viện Khoa học khí tượng thủy văn và môi trường, hội thảo tham vấn các sở ngành, huyện, thị lựa chọn biện pháp thích ứng…
Hoạt động đánh bắt cá tại tỉnh Bình Thuận sẽ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. (Ảnh thuyền đánh bắt cá tại thành phố Phan Thiết). Ảnh: Kim Ngân
Ảnh hưởng biến đổi khí hậu
Theo Trung tâm Động lực học thủy khí môi trường, thuộc Trường Đại học Khoa học tự nhiên Hà Nội, đơn vị tư vấn dự án Tăng cường năng lực ứng phó với BĐKH tại Bình Thuận, diễn biến khí hậu ở tỉnh cực Nam Trung bộ này ngày càng phức tạp. Trong vòng nửa thế kỷ qua, cứ 10 năm nhiệt độ trung bình năm tăng 0,1 - 0,20C. Số ngày nhiệt độ nắng nóng trên 350C có xu hướng tăng dần. Bão, áp thấp nhiệt đới tăng cả về cường độ, tần suất; bão trung bình tăng 0,31 cơn/năm; xu thế dao động mực nước biển dâng hàng năm 3,1mm (riêng đảo Phú Quý dâng 3,6mm); độ cao mực nước (biển, hồ, sông, suối…) dâng khi có bão lớn khoảng 80cm. Con số thống kê 20 năm trở lại đây, đã có trên 20 cơn bão, áp thấp nhiệt đới đổ bộ vào Bình Thuận, gây thiệt hại nặng nề kinh tế, xã hội của tỉnh.
Hơn 10 năm qua (2002 - 2012), thiên tai đã gây thiệt hại lớn về tài sản, phương tiện đánh bắt, hoa màu, cơ sở hạ tầng… trong tỉnh lên gần 1.000 tỷ đồng. Theo tính toán của Trung tâm Động lực học thủy khí môi trường, lượng mưa tăng, thay đổi đột ngột nồng độ muối, làm chết nhiều loài sò, điệp, tôm. Nước biển dâng, xâm nhập mặn, ảnh hưởng tới vùng nuôi trồng thủy sản nước lợ, nước mặn, như nuôi cá mú lồng bè, tôm thẻ chân trắng ven biển; vùng tập trung nuôi trồng thủy sản nước ngọt ở các huyện Hàm Tân, Bắc Bình, Đức Linh, Tánh Linh. Chỉ riêng vài năm gần đây, bão lũ cuốn trôi hơn 7.800 con gia súc, gia cầm; diện tích ao hồ nuôi tôm, cá bị ngập vỡ gần 150ha; trên 42.000ha cây trồng các loại nhiễm sâu bệnh. Mưa bão cũng làm đường sá giao thông hư hỏng nặng nề, phải sửa chữa trên 70 tỷ đồng. Cùng với bão, áp thấp nhiệt đới, hạn hán do tác động BĐKH đã ảnh hưởng đến các mặt đời sống của người dân ven biển, vùng nông thôn, miền núi; và nhiều lĩnh vực khác như: lâm nghiệp, du lịch, y tế, sức khỏe cộng đồng, năng lượng qua khai thác các mỏ dầu trên biển Bình Thuận…
Những giải pháp ứng phó
Ở vùng ven biển thường bị “tổn thương” nhiều, đơn vị tư vấn dự án kiến nghị tỉnh triển khai giải pháp “bảo vệ đầy đủ”, bao gồm tôn cao hoàn toàn tất cả các tuyến đê, tăng cường công tác bảo vệ bờ biển, ngăn chặn xâm nhập mặn; bơm hút nước, nâng nền móng công trình giao thông, công nghiệp, khu dân cư. “Né tránh” khỏi những tác động của nước biển dâng, di dời dân cư, cơ sở sản xuất, dịch vụ đến những khu vực an toàn... Những năm qua, tỉnh cũng đã xúc tiến đầu tư xây dựng một số tuyến kè dọc theo các bãi biển xung yếu, thường bị sạt lở, như kè ở Phước Thể, Phan Rí Cửa (huyện Tuy Phong), kè Hàm Tiến, Đức Long (TP Phan Thiết), kè Phước Lộc (TX La Gi)… Trên lĩnh vực thủy sản, ứng dụng giải pháp xây dựng các khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá (như đang xây dựng khu neo đậu Phú Hài, Phan Thiết), các khu dịch vụ hậu cần nghề cá, nuôi thả các loài thủy sản chịu được biến đổi môi trường, hình thành Quỹ bảo hiểm thủy sản phòng chống rủi ro bất ngờ…
Ở lĩnh vực quan trọng như khai thác tài nguyên nước, quy hoạch hợp lý các hồ chứa nước, nâng cấp công trình kênh mương điều tiết nước; phối hợp thông tin dự báo, chế độ thủy văn, dòng chảy trên các sông, đảm bảo vận hành an toàn hồ chứa nước. “Với hệ thống các hồ thủy lợi lớn, nhỏ đã tích trữ nước trải dài trên địa bàn tỉnh, cần được trung ương hỗ trợ đầu tư nối mạng hệ thống thủy lợi hoàn chỉnh; vừa đảm bảo tưới tiêu nông nghiệp, phục vụ sinh hoạt, vừa điều tiết lũ lụt, giảm nhẹ thiên tai”, ông Mai Kiều, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Bình Thuận đề nghị thêm giải pháp ứng phó với BĐKH. Cùng với đó, tỉnh đẩy mạnh trồng rừng, tái tạo rừng để giữ nước ngầm; bảo vệ và trồng rừng ngập mặn, rừng phòng hộ, phát triển rừng sản xuất, hạn chế tác hại lũ lụt.
Về phía đơn vị chủ dự án, PGS-TS Nguyễn Văn Thắng, Phó Viện trưởng Viện Khoa học khí tượng thủy văn và môi trường, cho biết, triển khai dự án thí điểm trên, viện đề nghị Chính phủ, các bộ ngành liên quan xem xét có chính sách hỗ trợ, để thực hiện, áp dụng dự án thích ứng với BĐKH tại Bình Thuận. Đồng thời UBND tỉnh điều chỉnh, bổ sung trong quá trình xây dựng, thực hiện và giám sát các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phù hợp với BĐKH hiện nay. Tỉnh cũng cần huy động, sử dụng có hiệu quả các nguồn vốn đầu tư, tài trợ trong và ngoài nước, hợp tác thực hiện các dự án thích ứng, phòng ngừa tác động của BĐKH cho tỉnh, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Thái Khoa
