Nội thành TPHCM chỉ có 70% tuyến đường được trồng cây xanh với khoảng cách bình quân trên 30m lề đường/cây, trong đó khoảng 30% cây tạp. Diện tích cây xanh bình quân tính theo đầu người hiện nay chỉ đạt 1,6m2, một tỷ lệ quá thấp theo tiêu chuẩn thiết kế của Bộ Xây dựng đối với đô thị trên 1,5 triệu dân là 12-15m2/người, vì sao?

• Đường không cây

Một số khu vực nội thành TPHCM thưa thớt cây xanh. Ảnh: VIỆT DŨNG

Đi trên đường Trường Chinh, đoạn từ cầu Tham Lương đến cầu vượt An Sương, người dân hết sức bất bình khi 2 bên đường không thấy cây mà chỉ thấy tồn tại những… bồn cây đang bỏ trống. Các dải phân cách cỏ mọc um tùm còn bồn cây 2 bên đường được người dân tận dụng bỏ rác. Anh Bùi Văn Hiếu, buôn bán ở mặt tiền đường Trường Chinh bức xúc: “Đáng lẽ ra trong lúc mảng xanh đô thị đang thiếu, thì những bồn cây như thế này phải trồng cây ngay.

Vậy mà, bồn cây dọc theo đường Trường Chinh chỉ thấy rác và xà bần”. Tương tự, tại đường Bà Hom (tỉnh lộ 10) đoạn thuộc địa bàn quận Bình Tân cũng hoàn thành cách đây khoảng 2 năm nhưng các bồn cây vẫn đang còn bỏ trống. Thấy “khó coi” quá nên người dân phải mua vật liệu về trám lại (!). Bài toán về trồng cây xanh không đúng kỹ thuật trên đường Xuyên Á đến nay vẫn chưa giải được mà vẫn phải chi tiền tỷ “đóng học phí”.

Đó là một trong những trường hợp cụ thể lý giải cho việc phát triển mảng xanh TP hiện nay được đánh giá là quá chậm. Trong khi đó, Công ty Công viên – Cây xanh (CVCX) cho biết, để phát triển số lượng và diện tích cây xanh đường phố (CXĐP) hiện nay rất khó, nhất là khu vực nội ô TP do quỹ đất để trồng cây xanh đã bảo hòa hoặc lề đường không đủ rộng để trồng cây xanh. Giám đốc Công ty CVCX Trần Thiện Hà trăn trở: Phát triển CXĐP lúc này là vấn đề nan giải do trên dây điện, dưới hệ thống ngầm, vỉa hè không đủ rộng... Để tạo mảng xanh cho đô thị, công ty đã thực hiện nhiều biện pháp như: trồng dây leo, trồng trên các dải phân cách, tiểu đảo và trên cả lan can cầu. Trong lúc đó, các tuyến đường trên lại thuộc các dự án nên khi nào họ bàn giao mới có thể trồng cây.

Mặt khác, CXĐP hiện nay với 49 họ thực vật và gần 140 loài sắc mộc nhưng không thể nói là đa dạng mà là... hỗn tạp! Người dân có thể đem trồng bất cứ loại cây nào trên vỉa hè miễn là cây nhanh lớn và cho bóng mát. Họ không biết rằng các loại cây đó có thể ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, môi trường sống và sự an toàn của người đi đường như cành dễ gãy, quả rụng, có độc, rễ ăn ngang…

• Quy hoạch thiếu khả thi

Tuy thiếu mảng xanh, nhưng nhiều hàng cây đang bị đốn hạ để phục vụ các dự án giao thông. Ảnh: H.T.

Trong quy hoạch cây xanh của UBND TPHCM (phê duyệt năm 2000), đến năm 2010, diện tích cây xanh bình quân trên địa bàn phải đạt 6-7m2/người (không kể cây xanh đường phố, cây xanh cách ly khu công nghiệp, cây xanh khuôn viên nhà ở). Hiện tại, tỷ lệ này mới chỉ đạt được 1,6m2/người, thậm chí khu vực 13 quận nội ô TP mới chỉ đạt 0,73m2/người. Thế nhưng, để có diện tích đất dành cho phát triển mảng xanh lại là điều không dễ. Theo kết quả nghiên cứu của Viện Quy hoạch Xây dựng TPHCM, để phát triển thêm 1 ha công viên ở nội thành, riêng tiền đền bù giải phóng mặt bằng đã lên 42 tỷ đồng, chưa kể đến kinh phí xây dựng, bảo quản, chăm sóc.

Một cán Công ty CVCX cho biết thời gian qua, tỷ lệ cây xanh bình quân trên đầu người không tăng, do dân số tăng mà diện tích mảng xanh tăng không đáng kể. Hiện nay, nội thành có 113 công viên, vườn hoa, thảm cỏ, bình quân khoảng 0,6m2/người và 18 năm qua chỉ tăng được 0,2m2/người. Bên cạnh đó, một số dự án xây dựng công viên đã được triển khai nhiều năm nay nhưng vẫn đang giẫm chân tại chỗ như công viên hồ Vĩnh Lộc (Bình Chánh), Thảo Cầm Viên (quận 9), bán đảo Bình Quới – Thanh Đa (Bình Thạnh).

Diện tích mảng xanh hiện nay phân bố cũng chưa đồng đều, quận 1 có 22 công viên và quận 11 có 15 công viên, trong lúc đó quận 2, Bình Tân, Nhà Bè, Cần Giờ, hiện đang là vùng “trắng” về công viên ở các quận 4, 7, 8, Tân Phú, công viên cũng đang hết sức khiêm tốn với diện tích dưới 1 ha. Đó là chưa kể đến một số công viên không hoạt động đúng với chức năng là không gian sinh hoạt của cộng đồng.

Mới đây, Công ty CVCX đã phối hợp với Viện Quy hoạch Xây dựng TP điều chỉnh quy hoạch cây xanh đô thị đến năm 2010 và quy hoạch đến năm 2020. Theo đó, diện tích cây xanh công cộng sẽ đạt 10.630 ha (10,6m2/người) và tổng mức đầu tư trên… 80.000 tỷ đồng. Một con số quá lớn! Một cán bộ Sở Kế hoạch – Đầu tư tỏ ra băn khoăn: Công viên, cây xanh là cần thiết, tuy nhiên khi quy hoạch phải thực tế và khả thi nếu không dân lại tiếp tục kêu quy hoạch treo. Trên thực tế quy hoạch cây xanh 2010 có thể coi là không đạt khi đã 2/3 thời gian trôi qua nhưng lại mới chỉ đạt 1/5 chỉ tiêu đề ra. Theo quy hoạch, mỗi năm TPHCM phải dành trên 5.000 tỷ đồng, gần 600 ha quỹ đất cho CVCX là quá lớn và thiếu khả thi.

HỒ VIỆT