Mái trường xưa và thầy giáo trẻ Trịnh Công Sơn.
Theo khảo cứu, Trịnh Công Sơn học khóa I Trường Sư phạm Qui Nhơn (1962 – 1964), năm 1964 mãn khóa được bổ nhiệm lên B’Lao dạy học, làm Trưởng giáo trường Bảo An. Trường chỉ có ba lớp 1,2,3 thuộc loại trường sơ cấp, không có chức Hiệu trưởng, người phụ trách trường gọi là Trưởng giáo. Sĩ số mỗi lớp chừng vài mươi em, đa số học sinh là người dân tộc ít người. Trường có hai phòng đứng chơ vơ trên một bãi đất trơ trụi, mái tranh, vách nứa. Phòng học không có cửa, nhiều hôm mây mù trắng xoá là đà bay tràn vào lớp học làm cho thầy giáo và học trò cũng lãng đãng theo mây như truyện cổ tích. Hằng ngày ông Trưởng giáo họ Trịnh đi về trên con đường dốc đất đỏ mà vào mùa nắng thì bụi đỏ mịt mù, mùa mưa bùn lầy nhoe nhoét.
Trịnh Công Sơn dạy học ở Bảo Lộc suốt 3 năm từ 1964 – 1967. Ông là một nhà giáo yêu nghề, yêu trẻ, chịu đựng và dấn thân, dâng hiến một phần tuổi thanh xuân của mình cho nền giáo dục nước nhà. Điều đó được minh chứng, một chàng trai xứ Huế mộng mơ, không tìm cách ở lại chốn thị thành (dạy nhạc ở Trường Sư phạm Quy Nhơn như kể trong thư gửi cho Dao Ánh 2-9-1964) mà đi nhận nhiệm sở nơi vùng xa xôi, khó khăn nhất bấy giờ.
Ngày nay, những con đường đất đỏ từng in dấu chân của Trịnh Công Sơn đã đổi thay nhiều. Ngôi trường xưa hay căn nhà nơi Trịnh Công Sơn từng ở đã không còn dấu tích. Người ta nói nhiều về âm nhạc, về đời tư, ít có bài khảo cứu về nhà giáo trẻ họ Trịnh giàu nhiệt huyết và dấn thân; duy chỉ có hình bóng của ông giáo Sơn là vẫn luôn hiển hiện trong ký ức những người yêu mến ông cũng như những học trò cũ nay tuổi đã ngoài lục tuần.
Những ca khúc để đời
Trong cuộc đời mình, Trịnh Công Sơn sáng tác hơn 600 ca khúc. Nhạc Trịnh gần gủi với công chúng và mang đậm triết lý nhân sinh sâu sắc. Nghe nhạc Trịnh, người ta cảm nhận được trong âm nhạc của ông cách yêu, cách sống, tình yêu quê hương, giống nòi, yêu hòa bình, căm ghét chiến tranh...Giá trị văn hoá nhạc Trịnh là ở đó.
Những năm tháng sống ở Bảo Lộc, tình đất và người nơi đây đã mang lại cho ông cảm xúc sáng tác nhiều ca khúc để đời. Như một lẽ tất nhiên, chính Trịnh Công Sơn trở thành một phần văn hóa đáng tự hào của xứ trà, tơ lụa Bảo Lộc, của miền đất cao nguyên này. Một số ca khúc nổi tiếng ra đời trong giai đọan này như: Tuổi đá buồn, Còn tuổi nào cho em, Phúc âm buồn, Xin mặt trời ngủ yên, Cát bụi, Gọi tên bốn mùa, Chiều một mình qua phố, Vết lăn trầm, Lời buồn thánh, Tình nhớ, Lại gần với nhau, Ca Dao Mẹ…
Những năm 1966, 1967, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta bước vào giai đoạn ác liệt, báo hiệu một cuộc tổng tiến công của Quân Giải phóng sẽ diễn ra trên khắp chiến trường miền Nam. Phong trào đấu tranh chính trị, đặc biệt là phong trào học sinh, sinh viên miền Nam yêu nước đấu tranh vì hoà bình ngày càng lan rộng. Mùa hè năm 1967, Trịnh Công Sơn tìm cách trốn lính, rời khỏi Bảo Lộc về Sài Gòn. Ông đã xuống đường với các cuộc bãi khoá, biểu tình của học sinh, sinh viên; tham gia phản đối chiến tranh, kêu gọi hoà bình, thổi bùng ngọn lửa tinh thần dân tộc.
Trong di sản ông để lại cho đời, không chỉ có âm nhạc mà còn có hình ảnh một nhà giáo trẻ dấn thân cho đời. Nhiều người xứ Trà B’Lao - Tơ lụa Bảo Lộc ước rằng, ở đây có một ngôi trường mang tên Trịnh Công Sơn, con đường mang tên Trịnh Công Sơn hay có một không gian tái hiện nơi ông từng sống và sáng tác những ca khúc bất hủ để lại cho đời, cũng như những tuyệt tác thư tình trong thiên tình sử của ông. Bởi vì, tất cả những thứ đó khắc dấu một thời người nhạc sĩ tài hoa họ Trịnh đóng góp làm nên những giá trị, bản sắc văn hoá B’Lao xưa và Bảo Lộc ngày nay.
