Ngày 23-8, tại TP Tam Kỳ (Quảng Nam), Bộ Xây dựng, Chương trình định cư con người của Liên hiệp quốc, UBND tỉnh Quảng Nam phối hợp tổ chức Diễn đàn quy hoạch và phát triển đô thị Việt Nam hướng tới tăng trưởng xanh và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Trong bối cảnh Việt Nam có các cam kết và thỏa thuận ở cấp toàn cầu về phát triển bền vững, giảm phát thải và ứng phó biến đổi khí hậu, vì vậy diễn đàn này được tổ chức nhằm triển khai các định hướng phát triển đô thị của Chính phủ, hỗ trợ các cơ quan Trung ương và chính quyền địa phương trong thực hiện mục tiêu quy hoạch và phát triển đô thị bền vững.
Bờ biển Cửa Đại, TP Hội An, Quảng Nam bị sạt lở nghiêm trọng. Ảnh: Nguyên Khôi
Theo Chương trình định cư con người của Liên hiệp quốc (UNHABITAT), Việt Nam là một trong những nước có mật độ dân số cao nhất trong khu vực và trên thế giới. Những thách thức của đô thị hóa ở Việt Nam phần lớn xuất phát từ dân số đô thị tăng nhanh. Có hơn 30% dân số ở Việt Nam sống ở đô thị (năm 2011) và tỷ lệ tăng trưởng bình quân hàng năm 3,4%. Tỷ lệ đô thị hóa cao hơn một số vùng có ảnh hưởng vùng miền như vùng Đông Nam bộ và đồng bằng sông Hồng. Kinh tế phát triển và sự bành trướng ở hai đô thị Hà Nội và TPHCM, việc đi lại thuận lợi, các khu công nghiệp tạo ra nhiều việc làm nhưng đi kèm đó là sự phân tầng, nghèo đói tăng lên và môi trường xuống cấp. Quy hoạch và phát triển đô thị chưa đủ đáp ứng tăng trưởng KT-XH. Các khu đô thị đang gặp phải các vấn đề do mạng lưới hạ tầng đô thị yếu kém, tiếp cận nguồn nước sạch còn hạn chế, môi trường xuống cấp, vệ sinh đô thị chưa đạt tiêu chuẩn, ngập lụt; chưa quản lý được chất thải rắn, các vấn đề giao thông, thiếu nhà ở và thị trường đất đai thiếu minh bạch…
Một số vấn đề cần giải quyết đối với lĩnh vực dịch vụ hạ tầng, đặc biệt liên quan đến các khu dân cư nghèo đô thị. Chất lượng môi trường đô thị và vệ sinh đô thị là vấn đề lớn Việt Nam đang phải đối mặt, đặc biệt các thành phố lớn và tình trạng này trở nên trầm trọng hơn ở các khu vực trung tâm với mật độ dân số cao. Bên cạnh đó, các thành phố lớn của Việt Nam đều phải đối mặt với tình trạng ngập lụt vào mùa mưa; hầu hết các thị trấn và khu vực nông thôn chưa có hệ thống thu gom và xử lý nước thải có tổ chức.
Xử lý chất thải rắn an toàn cũng là vấn đề lớn ở Việt Nam đặc biệt các thành phố lớn. Trong số 91 bãi xử lý rác thì chỉ có 19 bãi được cho là đáp ứng vệ sinh với hệ thống thu gom và xử lý rác rò rỉ.
Bên cạnh đó, các khu đô thị phát triển nhanh đang gây ra những thách thức cho giao thông đô thị. Tất cả các thành phố đều thiếu phương tiện giao thông công cộng. Xe buýt là phương tiện giao thông công cộng chính nhưng không đáp ứng được yêu cầu ngày càng tăng.
Việt Nam là nước có tỷ lệ sở hữu xe gắn máy bình quân đầu người cao nhất thế giới và tỷ lệ tai nạn giao thông cao. Và tỷ lệ này đang tiếp tục tăng lên. Cơ giới hóa tăng nhanh gây ra tắc nghẽn các tuyến đường đô thị và ô nhiễm không khí.
Tại diễn đàn, ông Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, Quảng Nam là địa phương tích cực thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh theo Quyết định số 1393/QĐ-TTg ngày 25-9-2012 của Thủ tướng Chính phủ. Quá trình phát triển của Quảng Nam, bên cạnh những thời cơ và thuận lợi, luôn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức về thiên tai bão lũ, biến đổi khí hậu, sạt lở bờ sông, bờ biển, hạn hán và xâm nhập mặn. Tình trạng này ngày càng diễn ra phức tạp và khó lường, đã và đang đe dọa nghiêm trọng đến đời sống và sinh hoạt của nhân dân, gây khó khăn không nhỏ trong việc quy hoạch, kế hoạch phát triển KT-XH của địa phương, nhất là sự phát triển bền vững của các đô thị và khu vực nông thôn.
Bà Phan Thị Mỹ Linh, Thứ trưởng Bộ Xây dựng, cho rằng các nghiên cứu về tăng trưởng xanh và ứng phó biến đổi khí hậu gần đây đều đã khẳng định khu vực đô thị có vai trò hết sức đặc thù trong việc tạo ra sự cộng hưởng giữa các mục tiêu kinh tế và mục tiêu môi trường. Hơn bao giờ hết, những hoạt động đang diễn ra ở các đô thị đang định hình thế giới, đã tác động mạnh mẽ tới sự phát triển về mọi mặt tại các quốc gia nhưng cũng chịu nhiều ảnh hưởng do tác động của biến đổi khí hậu. Đây cũng chính là nhân tố mấu chốt trong việc thúc đẩy năng lượng xanh và ứng phó với biến đổi khí hậu ở cấp độ quốc gia cũng như trên toàn cầu.
| Diễn đàn đã thông qua “Sáng kiến Tam Kỳ”, với việc tập trung vào các nội dung chính yếu: nâng cao hiệu quả công tác quy hoạch, phát triển đô thị; nâng cao năng lực quản trị, tính hiệu quả quy phạm pháp luật về phát triển đô thị; việc thay đổi tư duy về lãnh đạo, cán bộ Nhà nước về trách nhiệm giải trình về tư duy phát triển về tầm nhìn mới sáng tạo. Cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ đô thị, các giải pháp tiếp cận nguồn tài chính tư nhân trong các dự án hạ tầng đô thị đối với phát triển đô thị tương lai... Trên cơ sở các nội dung này, Ban điều phối Diễn đàn (Bộ Xây dựng) sẽ truyền tải rộng rãi các tổ chức thành viên của diễn đàn nhằm thống nhất triển khai rộng rãi và hiệu quả. |
NGUYÊN KHÔI
