Trong khuôn khổ chuẩn bị cho Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 24, ngày 10-5, tại thủ đô Nay Pyi Taw, Myanmar đã diễn ra Hội nghị cấp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM). Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh dẫn đầu đoàn Việt Nam tham dự hội nghị.
Yêu cầu các bên liên quan tuân thủ luật pháp quốc tế
Tại hội nghị, các bộ trưởng nhất trí trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực đang diễn biến phức tạp, ASEAN cần tăng cường đoàn kết và phát huy hơn nữa vai trò chủ đạo của mình trong việc xử lý các vấn đề quan trọng liên quan đến hòa bình, an ninh, ổn định, phát triển ở khu vực, thúc đẩy xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN, cũng như tăng cường quan hệ với các đối tác. ASEAN cần tiếp tục nỗ lực tăng cường đối thoại, xây dựng lòng tin, đề cao các chuẩn mực ứng xử chung cũng như phát huy vai trò của các công cụ và cơ chế đảm bảo hòa bình, an ninh ở khu vực, nâng cao năng lực ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống, trong đó có ứng phó, tìm kiếm và cứu nạn.
Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh (bìa phải), Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh (thứ 4 từ trái sang) tham dự hội nghị.
Về các vấn đề quốc tế và khu vực, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã dành phần lớn thời gian thảo luận về tình hình hiện nay ở biển Đông. Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh đã thông báo về tình hình phức tạp hiện nay ở biển Đông, nhấn mạnh việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD 981 và đưa nhiều tàu hộ tống, trong đó có cả tàu quân sự vào sâu trong khu vực thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam hơn 80 hải lý đã vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển năm 1982 và Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC); chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam theo quy định của Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển năm 1982, ảnh hưởng nghiêm trọng tới hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở biển Đông cũng như các nỗ lực củng cố lòng tin trong khu vực.
Kết thúc hội nghị, bộ trưởng các nước ASEAN đã nhất trí ra Tuyên bố riêng về việc Trung Quốc khoan thăm dò dầu khí gần quần đảo Hoàng Sa tại biển Đông vốn đã dẫn đến các cuộc đụng độ với các tàu của lực lượng bảo vệ bờ biển Việt Nam. Các bộ trưởng Ngoại giao ASEAN bày tỏ quan ngại sâu sắc về các vụ việc đang diễn ra trên biển Đông đã làm gia tăng tình hình căng thẳng ở khu vực. Các bộ trưởng yêu cầu các bên liên quan, trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc đã được thừa nhận chung của luật pháp quốc tế và Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển năm 1982, thực hiện kiềm chế và tránh có các hành động có thể làm phương hại đến hòa bình và ổn định ở khu vực; giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực.
Các bộ trưởng khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình và ổn định, an ninh, an toàn hàng hải, tự do hàng hải và hàng không ở biển Đông, cũng như Tuyên bố Nguyên tắc 6 điểm của ASEAN về biển Đông và Tuyên bố chung cấp cao ASEAN - Trung Quốc lần thứ 15 kỷ niệm 10 năm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC). Các bộ trưởng đồng thời kêu gọi tất cả các bên tham gia Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC nhằm tạo môi trường tin cậy và xây dựng lòng tin. Các bộ trưởng cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC).
Ảnh hưởng lớn tới an ninh Đông Nam Á
Hãng tin Kyodo dẫn lời Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario nói: “Trên tinh thần đoàn kết, ASEAN sẽ tiến tới một lập trường chung nhằm duy trì nền hòa bình và an ninh tại khu vực”. Trong khi Ngoại trưởng Singapore K. Shanmugam tuyên bố ASEAN “không thể im lặng” vào lúc này. Theo hai nhà lãnh đạo trên, ASEAN quan ngại rằng, cuộc khủng hoảng hiện nay tại vùng biển mà cả Việt Nam và Trung Quốc đều tuyên bố chủ quyền trên biển Đông có thể dẫn đến một cuộc xung đột vũ trang gây tổn hại cho sự ổn định của khu vực và làm trì hoãn các kế hoạch đưa ASEAN thành một cộng đồng chung vào năm 2015.
Cũng trong ngày 10-5, Tổng thống Philippines Benigno Aquino đã hối thúc lãnh đạo các quốc gia Đông Nam Á đối phó với mối đe dọa từ những tuyên bố chủ quyền liên tiếp đối với hầu hết biển Đông của Trung Quốc. Tổng thống Aquino nhấn mạnh vấn đề này có liên quan tới “an ninh” của khu vực Đông Nam Á. Manila đã đệ đơn kiện Trung Quốc lên một tòa án trọng tài của LHQ hồi tháng 3 vừa qua, thách thức những tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với hầu hết các khu vực của vùng biển chiến lược này. Ông Aquino cho biết ông sẽ thảo luận về các tình tiết liên quan tới khu vực của vụ kiện với các nhà lãnh đạo ASEAN tại hội nghị thượng đỉnh sẽ diễn ra vào ngày 11-5.
Sự kiện Hội nghị cấp Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN thông qua Tuyên bố riêng về tình hình hiện nay ở biển Đông đã thể hiện sự đoàn kết, nhất trí cao và vai trò chủ động, trách nhiệm của ASEAN đối với hòa bình, ổn định và an ninh ở biển Đông nói riêng và của khu vực nói chung; khẳng định mạnh mẽ các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và của ASEAN. Có thể thấy, đây là lần đầu tiên sau gần 2 thập kỷ (kể từ năm 1995), ASEAN ra một Tuyên bố riêng về một tình hình phức tạp đe dọa hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở biển Đông.
| |
HẠNH CHI (tổng hợp)
- Dư luận quốc tế lên án hành động gây hấn của Trung Quốc ở Biển Đông
- Dư luận quốc tế: Trung Quốc đe dọa hòa bình, an ninh ở biển Đông
