Cứ mỗi độ xuân về, khắp nơi nơi lại vang lên rộn ràng muôn khúc ca xuân, trong đó bài Xuân và tuổi trẻ, sáng tác của nhạc sĩ La Hối, vẫn là một trong những giai điệu trẻ trung, tươi thắm nhất: Ngày thắm tươi bên đời xuân mới/ Lòng đắm say bao nguồn vui sống/ Xuân về với ngàn hoa tươi sáng/ Ta muốn hái muôn hoa đóa hồng… Đây là ca khúc mang giai điệu vừa rạo rực vừa nồng nàn như tuổi trẻ phơi phới xuân thì.
Theo lời kể của một số bà con ở Quảng Nam - Đà Nẵng, nhạc sĩ La Hối còn có tên là La Doãn Chánh, người Việt gốc Hoa, sinh năm 1920, ở thị xã Hội An. Nơi đây không chỉ có phố cổ với những đình chùa, đền miếu, những ngôi nhà ở kiến trúc cổ xưa đa dạng nằm bên bờ sông Hoài và cửa Đại, mà còn là một trong những địa phương ở miền Trung có truyền thống âm nhạc lâu đời.
Trong thời gian hoạt động âm nhạc với giới trẻ Hội An, nhạc sĩ La Hối đã sáng tác nhiều ca khúc vui tươi, trong sáng như Gió thiêng liêng, Thanh niên tiến hành khúc... và nổi tiếng nhất là bài Xuân và tuổi trẻ. Anh viết bài này vào khoảng năm 1944, lúc mới 24 tuổi. Đây là một bài valse (nhịp 3/4) được nhạc sĩ La Hối sáng tác ban đầu cho dàn nhạc của Hội Người yêu âm nhạc TP Hội An biểu diễn. Về sau do có nhiều người yêu thích nên được viết thêm ca từ để hát. Tư duy khí nhạc thể hiện khá rõ nét trong Xuân và tuổi trẻ. Mở đầu có đoạn dạo nhạc với tiết tấu khá rộn ràng, sôi nổi để chuẩn bị bước vào bài. Trước khi chấm dứt, bài lại có đoạn kết cũng rộn ràng, sôi nổi không kém. Ngoài hai đoạn mở đầu và kết thúc, phần chính của bài gồm ba đoạn ABA. Riêng đoạn B có 3 phân đoạn mang những âm hình tiết tấu khác nhau khá hay và đều dùng thủ pháp mô phỏng để phát triển giai điệu.
Tất cả các đoạn và phân đoạn đều được nhắc lại hai lần. Với giai điệu vui tươi, trong sáng, tiết tấu trẻ trung, sôi động, Xuân và tuổi trẻ nhanh chóng được công chúng yêu thích, nhất là giới trẻ. Nhà thơ Thế Lữ trong một dịp đi từ Bắc vào Nam, khoảng cuối 1945 đầu 1946, cùng Đoàn kịch Anh Vũ (có các nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát, Văn Chung, Bùi Công Kỳ... tham gia), khi đến Hội An nghe bài Xuân và tuổi trẻ, ông rất tâm đắc và yêu thích. Thấy bài hát mới chỉ có lời ca bằng tiếng Hoa của Diệp Truyền Hoa, Thế Lữ liền viết thêm lời Việt. Sau đó, ông đề nghị biên đạo của đoàn dàn dựng bài Xuân và tuổi trẻ thành điệu múa với sự tham gia của nam nữ thanh thiếu niên Việt - Hoa và đưa vào chương trình biểu diễn tại địa phương.
Bà con ở Quảng Nam - Đà Nẵng còn kể lại: Trong những năm tháng trước cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945, cao trào cách mạng cả nước dâng cao cuốn hút hàng chục vạn thanh niên trong tỉnh, trong đó có chàng trai La Hối. Anh tham gia vào một tổ chức kháng Nhật của bà con người Việt gốc Hoa ở Hội An. Ngày 9-3-1945, phát xít Nhật làm đảo chính ở Đông Dương, anh và một số đồng chí trong tổ chức kháng Nhật bị quân Nhật lùng bắt và sát hại ở chân núi Phước Tường, phía Tây TP Đà Nẵng. Nhạc sĩ La Hối hy sinh ở tuổi 25 đang tràn đầy nhựa sống. Anh ra đi mang theo nhiều ước mơ và hoài bão to lớn về cuộc sống và nghệ thuật. Bà con Việt và Hoa ở địa phương, nhất là giới trẻ vô cùng thương tiếc anh, đã lập bia tưởng niệm anh cùng 11 thành viên khác trong tổ chức kháng Nhật đã hy sinh.
Nhạc sĩ La Hối đã nằm xuống, nhưng cháu con của anh vẫn tiếp tục sự nghiệp âm nhạc của người đi trước. Đi qua căn nhà của nhạc sĩ La Hối ở lúc sinh thời trên phố cổ Hội An, bà con địa phương vẫn nghe vang lên tiếng đàn, tiếng hát của con cháu dòng họ La. Tiếng piano thánh thót của La Gia Quảng, tiếng organ dìu dặt của La Vĩnh Hoàng, giọng hát du dương của La Thủy Tiên... Tất cả như đang nhịp nhàng tiếp bước theo chân nhạc sĩ La Hối, người đã đem tuổi trẻ của mình hiến dâng cho mùa xuân quê hương.
Hơn nửa thế kỷ qua, mỗi khi xuân về, không chỉ riêng trên miền đất Hội An mà còn khắp nẻo đường đất nước, giai điệu trong Xuân và tuổi trẻ của nhạc sĩ La Hối vẫn vang lên tươi vui, trẻ trung như âm thanh mùa xuân bất tận của đất trời
Trương Quang Lục
