Những sự thật... giật mình

Từ tháng 9 đến giữa tháng 10-2006, Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM đã tiến hành tập huấn về vấn đề bảo vệ môi trường trong hoạt động nông nghiệp cho Hội Nông dân của 10 quận-huyện trong TP, gồm quận 2, 9, 7, Thủ Đức, Bình Tân, Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi, Nhà Bè, Cần Giờ.

Nội dung tập huấn gồm các vấn đề về sử dụng an toàn thuốc trừ sâu, ảnh hưởng của thuốc trừ sâu đến môi trường và sức khỏe; ô nhiễm môi trường do hoạt động nông nghiệp; biện pháp xử lý an toàn cho nước thải từ việc sử dụng thuốc trừ sâu cho môi trường; một số biện pháp tái sinh và tái chế chất thải nông nghiệp; khai thác sử dụng nước ngầm và bảo vệ nguồn nước.

Nhiều điều ghi nhận trong khóa học này rất đáng để chúng ta suy ngẫm như: Việc sử dụng thuốc trừ sâu không có đồ dùng bảo hộ lao động (găng, ủng cao su, mặt nạ chuyên dụng, áo bảo hộ) vẫn là chuyện bình thường đối với đại đa số nông dân được tập huấn. Những hành vi nguy hiểm cho sức khỏe, như tồn trữ thuốc trừ sâu chung với khu sinh hoạt của gia đình hoặc để chung với vật dụng hàng ngày; dùng miệng để thổi thông nắp bình xịt; hút thuốc hoặc ăn uống trong khi xịt thuốc trừ sâu; xịt thuốc trong khi đang có gió lớn; xịt thuốc gần những khu vực nhạy cảm (nguồn nước, khu vực có trẻ em, người già; khu vực nuôi gia súc...) đều được các cô bác tham gia khóa học xác nhận rằng họ vẫn thường làm mà không biết như thế là nguy hiểm cho sức khỏe và môi trường.

Điều đáng lo ngại là, việc sử dụng thuốc trừ sâu thiếu ý thức của nông dân vẫn còn rất phổ biến. Qua phản ánh của các học viên trong lớp tập huấn, việc phun thuốc trừ sâu trên rau vào buổi sáng và thu hoạch vào buổi chiều để đem ra chợ bán không phải là hiếm (theo khuyến cáo của FAO-Tổ chức Lương nông thế giới, không phun thuốc trừ sâu trên rau quả ít nhất 5 ngày trước khi thu hoạch).

Thậm chí, theo phản ánh của bác Lưu Sĩ Phong, cựu cán bộ giảng dạy Đại học Nông nghiệp Hà Nội từ năm 1966, tham gia trong khóa tập huấn cho cán bộ đoàn thể và Hội Nông dân quận 2, quận 9 và quận Thủ Đức diễn ra vào ngày 3-10-2006, có những hộ nông dân trồng rau muống đã sử dụng cả thuốc diệt cỏ 2,4-D (là loại thuốc diệt cỏ rất hiệu quả và có khả năng gây ung thư gan, lá lách; đây là loại thuốc nằm trong danh sách cấm sử dụng tại Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới) để ngâm rau muống đã hái về chuẩn bị đem bán, sau 1 đêm, rau muống mọc dài thêm 2cm ở phần ngọn, xanh mướt, nhìn rất bắt mắt!

Chị Trần Thị Non Nước, cư ngụ tại quận 9 là một học viên, cho biết, trước đây chị công tác ở một Công ty thuốc Bảo vệ thực vật của quận trong thời gian từ 1978 – 1988 với nhiệm vụ là xuất hàng cho công ty. Thời gian đó, công ty bán kèm thuốc diệt cỏ 2,4-D cho nông dân (mua bất cứ sản phẩm nào đều bán kèm 0,5kg thuốc 2,4-D). Chị đã phải đứng xúc thuốc trong môi trường bụi thuốc bay khắp kho và phương tiện bảo hộ lao động lúc đó chỉ có khẩu trang vải, áo blouse; đêm về cổ họng chị đắng nghét.

Sau này chị nghỉ việc và đổi sang trồng rau, nuôi cá, bán trái cây… Chị cũng xác nhận rằng nông dân sử dụng thuốc rất thiếu ý thức và rõ ràng rất nguy hiểm cho người tiêu dùng. Họ sẵn sàng phun xịt rất nhiều loại thuốc để có rau có bề ngoài đẹp mắt cho dễ bán. Bản thân chị thì đang bị nổi hạch chùm khắp cơ thể từ mấy năm gần đây và thường xuyên đau nhức. Số lượng hạch tăng dần theo thời gian và bác sĩ chưa xác định được nguyên nhân gây ra tình trạng này… Chị Nước lo ngại rằng cơ thể đã bị nhiễm độc do phơi nhiễm với thuốc trừ sâu. Một học viên khác ở huyện Hóc Môn, cho biết, thường thấy hộ nông dân trồng rau kế nhà chị phun thuốc vào buổi sáng và chiều hái đem bán!

Dĩ nhiên, các thông tin rải rác cung cấp từ nông dân và các học viên trong các khóa tập huấn chưa đủ luận cứ khoa học để đưa ra một kết luận chính xác nào đó, chỉ để tham khảo nhưng cũng đáng để chúng ta suy ngẫm rằng, các rủi ro về sức khỏe do sử dụng thuốc trừ sâu đã hiện diện từ rất lâu và vẫn diễn ra hàng ngày trong đời sống của người dân TP.

Th.S ĐỖ HOÀNG OANH