Không có vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng nào xảy ra ở bến khách ngang sông trong năm 2010, đó là nhờ nỗ lực của các cơ quan chức năng và các địa phương trong cả nước trong việc lập lại trật tự giao thông đường thủy. Tuy nhiên, tín hiệu đáng mừng này vẫn chưa thể xóa được nỗi lo trước thực trạng giao thông đường thủy nội địa hiện nay.
Đã từng có những vụ tai nạn giao thông đường thủy thương tâm xảy ra ở các bến khách ngang sông mà nỗi ám ảnh của nó nhiều năm sau cũng chưa thể phai nhạt. Những vụ tai nạn thảm khốc đó là hồi chuông cảnh tỉnh đối với trách nhiệm của các cơ quan quản lý và cả của cộng đồng. Nỗ lực lớn nhất được ghi nhận trong năm 2010 là ở nhiều địa phương, chính quyền đã quản lý bến khách ngang sông chặt chẽ hơn.
Cách đây 1 năm, bến đò Trung Hiếu Thượng, Trung Hiếu Hạ (xã Thanh Hải, huyện Thanh Liêm, Hà Nam) là một điểm nóng về an toàn giao thông đường thủy. Bến chỉ có hai con đò làm bằng xi măng cũ nát, không đăng ký, đăng kiểm, lái đò không có chứng chỉ chuyên môn... và thường xuyên chở quá tải. Tại cuộc tổng kiểm tra bến khách ngang sông trên địa bàn Hà Nam vừa qua, ghi nhận của cơ quan chức năng là phương tiện của 2 bến đò này đã có đầy đủ đăng ký, đăng kiểm, cả 2 người lái đò đều đã có chứng chỉ chuyên môn, trên đò có áo phao và dụng cụ nổi cứu sinh, hai đường lên xuống phía bờ phải đã lát xi măng, nhà chờ khang trang. Chủ tịch UBND xã Thanh Hải Vũ Văn Khả cho biết, thu nhập của người lái đò chưa đầy 1 triệu đồng/tháng, nếu không có sự hỗ trợ, lái sẽ... bỏ đò.
Vì vậy, xã đã hỗ trợ 50% các khoản phí, cụ thể, các chi phí đăng ký, đăng kiểm, lấy chứng chỉ hết khoảng 1,2 triệu đồng, xã hỗ trợ cho 600.000 đồng. Ngoài ra, từ năm 2010, xã đã quyết định hỗ trợ 1.200.000 đồng/lái đò/năm. UBND tỉnh Nghệ An cũng đã có chính sách hỗ trợ đầu tư nâng cấp bến và phương tiện, trong đó, bến đò vùng đồng bằng được tỉnh hỗ trợ 30%, các xã miền núi, tỉnh hỗ trợ tới 80%, còn lại do huyện, xã đầu tư. Ở một số xã, tỉnh còn hỗ trợ 10 triệu đồng/thuyền mua mới, các đò đều được trang bị miễn phí 100% phương tiện cứu hộ nên 3 năm qua, trên địa bàn tỉnh không xảy ra tai nạn giao thông đường thủy…
Theo khảo sát của Cục Đường thủy nội địa, hiện cả nước có khoảng 3.700 bến, trong đó chỉ có 52% bến có giấy phép hoạt động. Tổng số phương tiện thủy đang hoạt động là 6.329, trong đó tỷ lệ đăng ký chỉ đạt 57%, số người điểu khiển phương tiện là 5.843 người nhưng tỷ lệ có chứng chỉ chuyên môn cũng chỉ đạt 57%. Ông Trần Văn Cừu, Cục trưởng Cục Đường thủy nội địa VN cho rằng, nguyên nhân của tình trạng này là do phương thức tổ chức hoạt động của bến khách ngang sông hiện phổ biến là giao thầu, đấu thầu, thời gian khai thác từ 1 đến 2 năm. Do vậy, các chủ bến, chủ đò không yên tâm đầu tư xây dựng, nâng cấp hạ tầng và không đi học lấy bằng. Bên cạnh đó, việc đôn đốc, kiểm tra của chính quyền địa phương chưa sâu sát, mặc dù Nghị quyết số 32 của Chính phủ đã quy định trách nhiệm, song tình trạng khoán trắng cho chủ bến vẫn còn phổ biến…
Một vấn đề nóng bỏng đối với an toàn giao thông đường thủy ở khu vực phía Nam là tỷ lệ đăng kiểm đò dọc quá thấp, chỉ đạt 27%. Ông Đỗ Trung Học, Trưởng phòng Đăng kiểm tàu sông (Cục Đăng kiểm Việt Nam), cho biết, nguyên nhân là do ý thức chấp hành Luật Giao thông đường thủy nội địa của người dân còn thấp, khả năng tài chính có hạn, chính quyền địa phương và cơ quan kiểm tra, kiểm soát trên các tuyến đường thủy chưa thực sự quyết liệt trong xử lý vi phạm.
Với thực trạng này, nỗi lo mất an toàn giao thông đường thủy trong dịp cao điểm cuối năm, đặc biệt là trong dịp Tết Tân Mão ở nhiều địa phương vẫn còn nhức nhối.
BÍCH QUYÊN
