Nếu xuôi Nam du lịch bản Đôn (Đắc Lắc), được nếm trải cảm giác với cồng chiêng, thác nước thì ngược ra Bắc đến chơi bản Lác (Hòa Bình), bạn sẽ được xem con gái Thái múa xòe, múa quạt trong thung lũng Mai Châu.

Mùa xuân ở bản Lác. Ảnh: OLIVER

Ba lần từ Hà Nội lên Tây Bắc, đến thung lũng Mai Châu bằng xe máy, tôi đều cố công tìm đến ba bản khác nhau của đồng bào Thái trắng và đều rung động như lần đầu tiên. Mai Châu nhìn từ đỉnh đèo Thung Nhuối, nhỏ xíu và yên bình. Vượt dốc Cun mây trắng bao phủ, đồng ruộng xanh mướt mắt, những căn nhà sàn hiện dần ra. Nhà sàn ở bản Lác sạch sẽ, cao hơn mặt đất khoảng 2m. Sàn nhà được ghép bằng ống tre, ống bương, láng bóng cùng với thời gian.

Trong nhà sàn Thái, khung cửi đặt ngay bên cửa sổ, nơi luôn có các giò lan rừng treo lủng lẳng. Con trai Thái đến bản Lác, chỉ cần nhìn vào sự tinh tế của thổ cẩm và nhìn cái giá xếp chăn-đệm rất gọn gàng là biết con gái bản Lác đảm đang đến thế nào. Còn con gái Thái muốn biết “người trong mộng” của mình như thế nào, chỉ cần nhìn lên cột nhà và đếm số vảy, xương đuôi cá là biết chàng săn bắt có giỏi hay không.

 Sau một ngày dạo chơi tìm hiểu cách dệt thổ cẩm, cách nấu xôi lam trong ống tre, cách bắt cá suối và nhiều tập tục lễ nghi của đồng bào Thái…, khi đêm về, chắc chắn tại một nhà sàn nào đó trong bản Lác sẽ diễn ra hội múa xòe, múa quạt tuyệt vời. Đây chính là lúc du khách tìm hiểu cách thức phân biệt áo váy của đồng bào Thái trắng, Thái đen; tìm hiểu tại sao phụ nữ Thái hay búi tóc và đeo vòng bạc.

May mắn hơn, có khi bạn còn được các thiếu nữ Thái đẹp mê hồn quàng khăn quanh cổ, hay cùng họ nắm tay nhảy sạp, múa đôi... trong hương rượu cần say đến mềm môi. Đến bản Lác, rất ít khi khách Việt đi một mình mà thường đi theo nhóm. Riêng cá nhân tôi, chỉ ưa ngồi một mình bên chái nhà sàn, nơi có bếp than hồng nướng xâu thịt ướp lá rừng thơm lựng.  

ĐỨC ANH