Sự ra đời của các loại hình vận tải như “đi chung xe”, Uber taxi, Easy taxi… đã khiến nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực vận tải hành khách theo lối truyền thống… bức xúc. Năm 2015 hứa hẹn sẽ là năm “bùng nổ” đầy thử thách đối với các phương thức vận tải truyền thống…
Đặt xe “online”
Tôi biết đến dịch vụ “đi chung xe” qua lời giới thiệu của một bạn trẻ. Tại sao bạn phải một mình đi xe từ TPHCM về Cần Thơ? Đoạn đường dài gần 200km chắc chắn sẽ làm bạn buồn. Hơn nữa, chi phí nhiên liệu gần 1 triệu đồng sẽ là một gánh nặng... Tại sao bạn không lên mạng “search” (tìm) người có cùng lộ trình và thời gian khởi hành. Người đồng hành này sẽ chia sẻ một phần chi phí nhiên liệu với bạn và giúp bạn có một chuyến đi vui vẻ. Tò mò và thích thú trước lời gợi ý này, tôi đã lên mạng… Quả thật, chỉ một lần nhấp chuột, tôi đã tìm ra trang mạng “đi chung xe”.
Đúng như bạn tôi giới thiệu “đi chung xe” là dịch vụ sử dụng các công cụ thông tin hiện đại như điện thoại, internet… kết nối những người muốn “đi chung xe” với nhau. Qua tin nhắn, họ sẽ hẹn gặp nhau, cùng sử dụng phương tiện giao thông và cùng chia sẻ các chi phí phát sinh trên đường đi. Dù mới ra đời cách đây chưa lâu nhưng “đi chung xe” đã nhận được sự ủng hộ của khá nhiều người, đặc biệt là các bạn trẻ. Cách đây chưa lâu, trả lời trên báo điện tử VietnamNet, người sáng lập website “Đi chung xe” cho biết, website hoạt động từ đầu năm 2013. Chỉ hơn nửa năm đã có gần 5.000 thành viên tham gia với hơn 20.000 chuyến đi đã được đăng tải trên hệ thống. Có gần 500 chuyến đi thành công, tương đương với 4.000km đi chung. Thành viên hiện tại chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn như: Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ. “Đi chung xe” là dịch vụ phi lợi nhuận nên đến nay dịch vụ này vẫn chưa bị các hãng kinh doanh vận tải chuyên nghiệp… cự nự.
Hành khách có nhiều lựa chọn các loại taxi làm phương tiện di chuyển trong năm 2015. Ảnh: CAO THĂNG
Uber taxi, Easy taxi, Grab taxi - các loại hình vận tải đang gây “sốc” trong cộng đồng cũng là những loại hình vận tải dùng công nghệ thông tin kết nối những người có nhu cầu đi xe với các phương thức vận tải. Người có nhu cầu đi xe hay các đơn vị vận tải, cá nhân có xe muốn kết nối với nhau chỉ cần “nhấp chuột”… Trong số này, Uber taxi đặc biệt hơn cả. Uber taxi có một chút giống dịch vụ “đi chung xe”, đó là kết nối những người có nhu cầu đi xe với những người có xe, không phân biệt cá nhân hay đơn vị có xe có hoạt động kinh doanh vận tải hay không. Tuy nhiên, đây không phải dịch vụ phi lợi nhuận. Khi kết nối giữa khách và xe với nhau, Uber nhận khoảng 20% doanh thu, còn lại 80% dành cho chủ xe. Việc kết nối với những người không đăng ký kinh doanh vận tải, đồng nghĩa với việc không phải thực hiện bất cứ nghĩa vụ thuế, bảo hiểm nào mà ngành vận tải quy định nên dịch vụ Uber taxi bị các đơn vị kinh doanh vận tải bằng taxi phản đối quyết liệt. Không những ở Việt Nam mà ở nhiều nước trên thế giới, ngành chức năng đã phải vào cuộc để xử lý vấn đề này.
“Sinh sau đẻ muộn” nhưng nhờ tận dụng thành quả của công nghệ thông tin qua hệ thống viễn thông di động và hạ tầng của internet như dịch vụ điện thoại miễn phí của Skype hay Viber và đến nay chưa phải trả một chi phí nào, nên Uber đang có một lợi thế lớn trong hoạt động kinh doanh so với nhiều phương thức vận tải truyền thống. Chưa kể, một yếu tố vô cùng quan trọng khác, Uber kiếm lời từ dịch vụ vận tải thông qua hoạt động đầu tư của các cá nhân, doanh nghiệp có xe mà không phải trang bị máy bộ đàm cho các xe cũng như tổ chức bộ máy nhân sự phục vụ hoạt động này.
Tiết kiệm nguồn lực xã hội
Dù còn tranh cãi về tính hợp pháp, hợp lý, mức độ an toàn của các phương thức vận tải mới song nhiều chuyên gia về vận tải vẫn thừa nhận, so với nhiều phương thức vận tải truyền thống, hầu hết các phương thức vận tải mới giúp tiết kiệm nhiên liệu, sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên xã hội và góp phần bảo vệ môi trường hơn hẳn. “Đây là những đặc trưng nổi bật nhất, đồng thời cũng là sức hấp dẫn nhất của các loại hình vận tải hành khách mới”, thạc sĩ Lê Trung Tính, nguyên Trưởng phòng Quản lý vận tải Sở GTVT TPHCM, nhận định.
Không ít bạn gái tham gia dịch vụ “đi chung xe” đã gặp phải “dê sồm”. Thế nhưng, nhiều bạn trẻ vẫn cho rằng chúng chỉ là những rủi ro… Và họ đã chia sẻ với nhau những kinh nghiệm nhận biết, cũng như cách xử lý trong những trường hợp như vậy trên… mạng. Những người quan tâm có thể lên mạng tìm các thông tin này với các từ khóa “đi chung xe gặp dê sồm” hay “gặp nạn khi đi chung xe”… Ở Việt Nam thì chưa nhưng ở Ấn Độ, một phụ nữ đi Uber taxi đã bị hiếp dâm. Chính phủ Ấn Độ đã xem xét cấm dịch vụ vận tải này…
Tuy nhiên, với việc tận dụng những chiếc xe nhàn rỗi vào việc cung ứng dịch vụ vận tải cho người có nhu cầu, Uber taxi đang mở ra một phương thức hoạt động mới trong xã hội hiện đại. Đó là làm cho của cải xã hội được sử dụng tối đa. Một trong những cách thức ứng xử mới đang được hưởng ứng trong rất nhiều mặt của xã hội. Tất nhiên, trong bối cảnh các hãng vận tải truyền thống vẫn phải thực hiện rất nhiều nghĩa vụ, cũng như phải tuân theo nhiều quy định về an toàn, về bảo hiểm, thì cách thức kinh doanh như Uber đang tạo ra sân chơi không sòng phẳng. Thế nhưng, khi trái đất đang đối mặt với rất nhiều vấn đề về môi trường, đặc biệt là việc khai thác và sử dụng tài nguyên một cách hoang phí thì phương thức kinh doanh mới vẫn cần được trân trọng.
Mới đây, các sở ngành chức năng TPHCM giới thiệu phần mềm Live taxi cho các đơn vị kinh doanh taxi. Phần mềm này có chức năng tương tự như Uber, Easy taxi… là giúp khách hàng gọi xe qua điện thoại, kiểm soát hành trình của xe… Tuy nhiên, lại không thể giúp sử dụng hiệu quả hơn các nguồn tài nguyên của xã hội.
Trong bối cảnh ngành chức năng vẫn chưa ngã ngũ được phương thức quản lý mới, chưa theo kịp nhu cầu xã hội, các dịch vụ taxi online với nhiều ưu điểm về giá cước, tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường, hứa hẹn sẽ là dịch vụ vận tải “bùng nổ” trong năm 2015.
|
NGUYỄN KHOA
