Với cơ cấu dân số trẻ dưới 30 tuổi chiếm 51,9%, người dân quan tâm nhiều đến sức khỏe, Việt Nam được đánh giá là thị trường có nhiều tiềm năng để phát triển ngành bánh kẹo. Tuy nhiên, tiềm năng này lại đang nghiêng về những doanh nghiệp (DN) có thương hiệu ngoại.
Doanh nghiệp lớn “thoát ly”
Thay vì đầu tư xây dựng những nhà máy sản xuất thì các DN ngoại chọn cách “thôn tính” những DN bánh kẹo nội địa đang có thị phần tiêu thụ lớn. Đây là cách nhanh nhất để có thể tiến thẳng, tiến nhanh vào thị trường bánh kẹo trong nước. Điển hình như trường hợp Công ty CP Kinh Đô. Công ty này vừa chính thức chuyển giao 80% cổ phần mảng kinh doanh bánh kẹo cho Mondelèz International với tổng giá trị chuyển nhượng 370 triệu USD. Kinh Đô hiện đang là thương hiệu kiểm soát tới 28% thị trường bánh kẹo trong nước.
Trước đó, Tập đoàn Lotte Hàn Quốc cũng đang cố gắng nắm giữ cổ phần chi phối ở Công ty CP bánh kẹo Bibica. Hiện số cổ phần Bibica mà Tập đoàn Lotte sở hữu lên đến 43,1%. Việc Tập đoàn Lotte mong muốn thôn tính Bibica không khó hiểu, vì Bibica hiện nắm giữ thị phần bánh kẹo lớn thứ hai sau Kinh Đô.
Bánh kẹo ngoại bày bán tại Aeon Mall. Ảnh: CAO THĂNG
Theo Hiệp hội Chế biến lương thực thực phẩm, trong hai năm gần đây, tình hình kinh tế khó khăn đã kéo theo sức mua suy giảm. Thị trường bánh kẹo có xu hướng bão hòa. Tính từ đầu năm đến nay, mức tăng trưởng toàn ngành bánh kẹo chỉ ở mức 0,29%; thấp hơn rất nhiều so với mức tăng trưởng toàn ngành năm 2013 là 9,95%, năm 2012 là 11,44%. Do vậy, nhiều doanh nghiệp bánh kẹo trong nước đang tìm cách chuyển hướng đầu tư sang những ngành hàng thiết yếu hơn. Mặt khác, sự chuyển đổi nhanh của thị hiếu người đô thị theo hướng chuộng sản phẩm cao cấp hơn, đa dạng hơn, đã khiến thị phần bánh kẹo trong nước rơi vào tay nhiều thương hiệu thực phẩm ngoại đến từ Thái Lan, Hàn Quốc…
Xét ở khía cạnh khác, theo đánh giá của các tổ chức kinh tế thế giới, với lợi thế cơ cấu dân số trẻ hóa, trên 51,9% người dưới 30 tuổi, thị trường tiêu thụ bánh kẹo Việt Nam vẫn được đánh giá cao. Dự báo từ nay đến năm 2018, mức tăng trưởng toàn ngành sẽ trên 7%. Trong khi, mức tăng trưởng này được dự báo cho các nước trong khu vực và trên thế giới chỉ khoảng 1,5% - 3%. Chính vì thế, nhiều DN bánh kẹo ngoại đã ồ ạt tham gia vào thị trường bánh kẹo nội. Tuy nhiên, những diễn biến trên thị trường thời gian qua cho thấy, mục tiêu mà DN ngoại hướng đến lại là DN có thị phần tốt, có điều kiện thuận lợi cơ sở vật chất. Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực, thực phẩm khẳng định, Việt Nam hiện có hơn 1.000 DN hoạt động trong lĩnh vực sản xuất bánh kẹo, tuy nhiên, chỉ có 4 công ty: Kinh Đô, Bibica, Hữu Nghị và Hải Hà là có quy mô sản xuất lớn, chiếm 42% thị trường tiêu thụ trong nước. Do vậy sự thoát ly khỏi lĩnh vực sản xuất bánh kẹo của các ông lớn hiện tại chắc chắn sẽ tạo ra cán cân thương mại mà phần thắng nghiêng hẳn về các DN nước ngoài.
Doanh nghiệp nhỏ “thoi thóp”
Thực tế cho thấy, khó để các DN Việt Nam có thể đối trọng lại các DN nước ngoài. Bởi những DN nước ngoài có thâm niên tồn tại và phát triển lâu hơn, nội lực tốt hơn. Chưa kể, các DN ngoại còn thụ hưởng hàng loạt chính sách hỗ trợ vốn, đầu tư, công nghệ, kỹ thuật, công thức tạo ra sản phẩm mới… từ phía nhà nước của họ. Trong khi đó, ngành bánh kẹo trong nước quy mô nhỏ, công nghệ sản xuất còn lạc hậu, thiếu vốn đầu tư nghiên cứu sản phẩm mới.
Sắp tới đây khi hàng rào thuế quan dần được dỡ bỏ theo hiệu lực của các hiệp định thương mại, nhiều DN nội địa đang lo lắng trước làn sóng xâm nhập của các thương hiệu ngoại. Kịch bản dự báo sẽ là gì? Nhiều chuyên gia lo ngại sự co cụm lại của ngành bánh kẹo nội ngay trên sân nhà; hoặc phải chuyển dịch vào thị trường bình dân, thị trường nông thôn, hoặc chấp nhận M&A - rút quân tìm một hướng đầu tư mới. Xem ra, ngay từ các thương hiệu lớn đã thiếu hẳn sự chuẩn bị cho chiến lược hội nhập. Và khi ngày đó đang đến… rất gần, nếu không kịp thời thay đổi chiến lược kinh doanh, nếu không có sự hợp lực từ các DN - hiệp hội và sự hỗ trợ vốn, đầu tư công nghệ từ nhà nước, e rằng chúng ta sẽ khó giữ vững thị phần của bánh kẹo nội ngay trên sân nhà.
MINH XUÂN
