Chung tay gìn giữ và lan tỏa Truyện Kiều

Sự vận động của tiếng Việt qua Truyện Kiều

NXB Chính trị quốc gia Sự thật vừa giới thiệu đến bạn đọc bộ 5 ấn bản khác nhau của kiệt tác Truyện Kiều, do nhiều người phiên âm và chú giải. Đây đều là những ấn bản có thâm niên gần hoặc hơn trăm năm như: Kim, Vân, Kiều truyện do Trương Vĩnh Ký phiên âm và chú giải, xuất bản lần đầu vào năm 1875; Kim Vân Kiều chú thích của học giả Bùi Khánh Diễn xuất bản năm 1924; Truyện Thúy Kiều (Đoạn trường tân thanh) do hai học giả Bùi Kỷ và Trần Trọng Kim hiệu khảo xuất bản lần đầu năm 1925; Kiều truyện dẫn giải do Hồ Đắc Hàm dẫn giải, xuất bản năm 1929 và Truyện Kiều (Đoạn trường tân thanh) do Nông Sơn Nguyễn Can Mộng hiệu đính và chú thích, được in lần đầu vào năm 1936.

Đặc biệt, nếu xếp 5 ấn bản này cạnh nhau thì sẽ tạo nên chân dung nàng Kiều qua phần gáy sách. Đây là một chi tiết đầy sáng tạo và độc đáo, có ý nghĩa về mặt sưu tầm.

Ông Nguyễn Thái Bình, Phó Giám đốc NXB Chính trị quốc gia Sự thật, cho biết, sau nhiều lần cân nhắc và trao đổi với một số nhà sưu tầm và nghiên cứu Truyện Kiều, NXB đã quyết định giữ nguyên bản gốc, bao gồm cả chính tả, ngữ pháp và từ ngữ cổ.

“Khi thực hiện bộ 5 ấn bản Truyện Kiều, những người cung cấp bản thảo đã đề nghị giữ nguyên văn bản gốc. Theo họ, chính sự đặc thù của các văn bản này sẽ cho thấy sự vận động và phát triển của tiếng Việt từ đó đến nay. Và lý giải của họ đã thuyết phục được chúng tôi”, ông Bình kể.

Cũng theo chia sẻ của ông Nguyễn Thái Bình, bộ 5 ấn bản Truyện Kiều được in ở những giai đoạn khác nhau, trong đó lâu năm nhất là Kim, Vân, Kiều truyện do Trương Vĩnh Ký phiên âm và chú giải, được coi là cuốn Truyện Kiều bằng chữ quốc ngữ đầu tiên ở Việt Nam.
“Thực ra, trong số những ấn bản Truyện Kiều, dễ đọc nhất là bản do Đào Duy Anh chú giải. Tuy vậy, ngoài để gìn giữ một di sản quý báu của đại thi hào Nguyễn Du, chúng tôi cũng muốn cho người đọc và giới nghiên cứu thấy rõ dấu ấn thời gian và sự phát triển của tiếng Việt qua từng giai đoạn, qua cách dụng chữ của Nguyễn Du cũng như cách mà các học giả ngày xưa đã diễn giải”, ông Nguyễn Thái Bình cho biết.

Dấu ấn của những sáng tạo

Dựa trên ấn bản Truyện Thúy Kiều do hai học giả Bùi Kỷ và Trần Trọng Kim hiệu khảo, NXB Kim Đồng mang đến ấn phẩm Truyện Kiều do họa sĩ Nguyễn Công Hoan vẽ minh họa. Hơn 40 bức tranh minh họa màu mang đậm dấu ấn Việt Nam được họa sĩ chăm chút và lên ý tưởng trong nhiều năm. Nhờ đó, ấn phẩm Truyện Kiều được ra mắt dịp này mang một diện mạo mới, độc đáo và bất ngờ.

Được biết, họa sĩ Nguyễn Công Hoan đã mất nhiều thời gian để tìm ra cách thức thể hiện phù hợp với không khí, bối cảnh của truyện, sau đó dành hơn hai năm để hoàn thiện. Trong những bức tranh của mình, anh sử dụng tông màu vàng và xanh lá làm chủ đạo, khắc họa những tình tiết chính trong mỗi phần truyện: Thúy Kiều và Thúy Vân đánh đàn, thưởng hoa; hai chị em đi lễ Thanh minh; Kiều gặp Kim Trọng…

Các bức tranh được họa sĩ Nguyễn Công Hoan tỉ mỉ vẽ trên từng trang giấy xuyến chỉ mỏng tang, có lúc anh phải hong giấy dưới đèn cho khô, tránh bị loang mực. Có những tranh anh đã vẽ nhiều phiên bản, sửa chữa nhiều lần trước khi chọn ra bản ưng ý nhất.

Dịp này, Hội đồng gia tộc họ Nguyễn Tiên Điền cùng nhóm biên soạn là những nhà Kiều học yêu quý Nguyễn Du và Truyện Kiều, giới thiệu đến bạn đọc ấn bản giới hạn Truyện Kiều bản Tiên Điền (NXB Hội Nhà văn). Ấn phẩm này được xuất bản với tinh thần thừa hưởng, đối soát từ những tinh hoa, sáng tạo, những đóng góp lớn của các học giả, nhà nghiên cứu hiệu đính trước đây, nhằm tạo ra một văn bản Truyện Kiều gần nhất với nguyên tác của đại thi hào Nguyễn Du, phục vụ nhu cầu bạn đọc và giới nghiên cứu.