“Các nhà sản xuất trong nước có thể đáp ứng về chất lượng, kỹ thuật, thời hạn giao hàng cho các doanh nghiệp (DN) Nhật Bản dần tăng lên. Tuy nhiên, nếu chỉ có sự nỗ lực của DN thì việc phát triển công nghiệp hỗ trợ (CNHT) của Việt Nam đã đạt đến mức giới hạn của mình”, ông Yasuzumi Hirotaka, Trưởng đại diện JETRO văn phòng TPHCM, đã chia sẻ những trăn trở về tương lai ngành CNHT Việt Nam.
Khi niềm tin tăng lên
Ông Yasuzumi Hirotaka khẳng định đầu tư của DN Nhật Bản vào Việt Nam sẽ tiếp tục tăng. Một trong những mối quan tâm chính của các DN Nhật Bản là khả năng của nguồn cung nguyên vật liệu trong nước. Theo kết quả “Điều tra thực trạng DN Nhật Bản tại châu Á và châu Đại dương” do JETRO thực hiện năm 2014, trong tổng chi phí sản xuất của các DN Nhật Bản ở Việt Nam, chi phí nhân công chỉ chiếm 17,4%, trong khi chi phí nguyên vật liệu, linh kiện lên đến 58%. Cho nên, việc cắt giảm chi phí nguyên vật liệu là vấn đề quan trọng. Giải quyết vấn đề này liên quan đến việc nâng cao tỷ lệ cung ứng nội địa. Theo kết quả điều tra của JETRO, 78% DN Nhật Bản đầu tư vào Việt Nam có định hướng nâng cao tỷ lệ cung ứng nội địa. Các DN Nhật Bản nhận xét, các công ty ở miền Nam có thể đáp ứng về chất lượng, kỹ thuật, thời hạn giao hàng cho đối tác Nhật Bản dần tăng lên, tỷ lệ cung ứng đã đạt 19%, tiến gần hơn với tỷ lệ này ở Indonesia (21%) và Thái Lan (23%).
Từ niềm tin trên, có thể thấy nếu như những năm trước (từ năm 2008), các DN Nhật Bản thường chỉ riêng lẻ tìm kiếm những DN Việt Nam có khả năng cung cấp linh kiện, phụ tùng thông qua JETRO, thì đến năm 2014 - 2015 đã có những đoàn DN theo từng tỉnh, thành phố của Nhật Bản như Tokyo, Osaka, Hiroshima… hiện diện tại hàng loạt triển lãm ở Hà Nội và TPHCM để xúc tiến giao thương chuyên về lĩnh vực CNHT.
Ông Atsushi Hisano, Giám đốc phát triển thị trường hải ngoại của Phòng Thương mại và Công nghiệp (thuộc Cục Công nghiệp và Lao động Tokyo), cho biết năm 2014, đoàn 14 DN Tokyo tham dự Triển lãm Liên minh các DN ngành CNHT ở TPHCM đã tiếp xúc đến 400 lượt DN Việt. Tại hội chợ vừa tổ chức tháng 10-2015, tiếp tục có 15 DN Tokyo đến trưng bày những sản phẩm, dịch vụ CNHT mà họ có nhu cầu tìm nhà cung cấp Việt Nam trong các lĩnh vực chế tạo máy, công cụ, cơ khí chính xác, linh kiện phụ tùng ôtô, xe máy… Cũng theo ông Atsushi Hisano, chính quyền Tokyo đã lập trang web, sẵn sàng giới thiệu đối tác cho DN Việt. Tương tự, năm nay, tỉnh Osaka đã tổ chức cho 11 DN Nhật tham gia triển lãm CNHT và tiếp xúc với 150 DN Việt.
Sản xuất linh kiện cao su cung ứng sản phẩm công nghiệp hỗ trợ tại Công ty cổ phần cao su Thống Nhất Ảnh: Cao Thăng
Trăn trở trên đường phát triển
Theo ông Đặng Ngọc Quý, Giám đốc kinh doanh Công ty TNHH Kỹ thuật công nghệ Nam Sơn, liên tục trong 3 năm qua, công ty tham gia các triển lãm CNHT và luôn tự tin giới thiệu máy khắc laser “made in Vietnam”. Công ty muốn khẳng định năng lực công nghệ ở Việt Nam đủ sức làm ra những máy móc, sản phẩm đáp ứng được nhu cầu về chất lượng như khách hàng mong muốn với giá cạnh tranh. Máy khắc laser của công ty được nhiều công ty lớn nước ngoài (như Mercedes - Benz, Nidec, Fischer, Zenith Cutter, Sumitomo…) sử dụng vào công đoạn hoàn thiện sản phẩm của họ.
Lâu nay, có vẻ như hầu hết DN Việt tham gia vào lĩnh vực CNHT một cách âm thầm, ít quảng bá để khẳng định mình, làm cho khách hàng muốn tìm DN đặt hàng cũng không biết ở đâu. Ông Quý cho rằng đã đến lúc DN mạnh dạn giới thiệu “made in Vietnam” lên những sản phẩm CNHT do mình sản xuất. Mặt khác, các tổ chức xúc tiến thương mại được Nhà nước giao nhiệm vụ hỗ trợ DN quảng bá sản phẩm cũng cần tích cực hơn để kết nối DN Việt với các khách hàng.
Ông Quý đưa ví dụ, các DN Nhật Bản, Thái Lan, Trung Quốc, Singapore… tham gia Triển lãm Liên minh các DN ngành CNHT (tổ chức tại TPHCM tháng 10-2015) được hưởng chi phí ưu đãi, thậm chí miễn phí gian hàng, họ liên kết nhau trong một khu vực rất hoành tráng, tạo sự thu hút. Ngoài ra, họ còn được đại diện chính quyền, lãnh đạo tổ chức xúc tiến theo sát từng ngày, trực tiếp làm người giới thiệu, dẫn khách cho DN. Trong khi đó, DN Việt Nam tham gia ở từng gian hàng rời rạc, tự thân vận động. Việc miễn phí thuê gian hàng không được thông tin đầy đủ, nhiều DN vẫn tưởng phải trả phí rất đắt nên không dám ra “chợ” này. Các khách hàng nước ngoài không thấy có mấy DN Việt Nam tại triển lãm, lại nói CNHT Việt Nam không phát triển.
Ông Hứa Hữu Thịnh, Giám đốc Công ty TNHH Cơ khí chính xác Thịnh Phát, cũng trăn trở rằng hiện nay vấn đề không phải là nhân lực hay công nghệ. Bởi theo ông đánh giá, qua làm việc với các đối tác ở các nước nổi tiếng về công nghệ - kỹ thuật cao, DN Việt học hỏi và nâng cao công nghệ rất tốt. Vấn đề đặt ra là cơ chế, chính sách hỗ trợ cho DN đầu tư vào máy móc thiết bị, công nghệ. Có nhiều loại máy có độ chính xác cao ở nước ngoài tuy đã sử dụng 5 năm, nhưng nếu nhập về Việt Nam thì giá trị sử dụng vẫn rất cao, ngay cả các trường đại học cũng chưa biết về các loại máy này để đưa vào giảng dạy. Thế nhưng, nhập máy đời mới thì giá cao, không được hưởng ưu đãi, còn nhập máy đã sử dụng được 5 năm thì qua khâu giám định rất nhiêu khê. Chính phủ có Chương trình quốc gia hỗ trợ DN CNHT, nhưng theo ông Thịnh, DN quy mô nhỏ xem ra không có cơ hội tiếp cận.
| |
HẢI HÀ - VÂN KHÁNH
