Huyền thoại xưa kể rằng, vịnh Hạ Long là nơi đàn Rồng thiêng vâng lệnh Ngọc Hoàng xuống giúp người Việt đánh giặc. Khi thuyền giặc từ khơi tiến vào, đàn Rồng cũng vừa tới. Đàn Rồng phun châu nhả ngọc, thoắt đã biến thành muôn ngàn đảo đá trên biển, như bức tường thành vững chắc, khiến thuyền giặc đang lao nhanh, bị chặn đột ngột đâm vào các đảo đá vỡ tan tành. Sau khi tan giặc, Rồng mẹ và Rồng con không trở về trời mà ở lại nơi vừa diễn ra trận chiến. Vị trí Rồng mẹ hạ xuống chính là vịnh Hạ Long ngày nay.
Chiến trường huyền thoại xưa giờ là một tuyệt tác thiên nhiên kỳ vĩ mà Anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi từng thốt rằng “kỳ quan đá dựng giữa trời cao”. Vịnh Hạ Long là bức tranh thủy mặc khổng lồ, ngoạn mục tạo nên từ sự kết hợp vĩnh cửu của đá và nước. Trên một vùng nước xanh ngắt, nhô lên cả ngàn đảo đá muôn hình vạn trạng, chỗ thì quây quần, xúm xít chen chân, chỗ lại tách rời rải rác tạo thành từng màn, từng lớp rất linh hoạt và sống động. Trong số 1.969 hòn đảo lớn nhỏ, ngoài những cái tên quen thuộc như hòn Đầu Người, hòn Rồng, hòn Lã Vọng, hòn Trống mái… còn tới 980 đảo chưa được đặt tên. Những đảo đá diệu kỳ ấy biến hóa khôn lường, hư hư, thực thực đầy sống động.
Hạ Long một vùng biển tích tụ tầng đá vôi dày cả ngàn mét, trong khoảng 300 triệu năm trước, một thời kỳ xâm thực Karst kéo dài trên 20 triệu năm. Trải qua thời gian, với sự bào mòn của nước mưa và sự xâm thực của nước biển khi lên xuống, đã tạo ra những tháp, thung lũng, hồ Karst phong phú nhất thế giới và một hệ thống hang động điển hình.
Truyền thuyết về vịnh Hạ Long được tiếp nối với 3 trận đại thắng oanh liệt của quân và dân ta trên sông Bạch Đằng. Ngô Quyền chiến thắng quân Nam Hán năm 938, Lê Hoàn thắng giặc Tống năm 981, Trần Hưng Đạo quét sạch giặc Nguyên Mông năm 1288. Và lịch sử cũng không quên ghi dấu những chiến thắng vang dội của quân và dân ta qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ, bảo vệ vững chắc biển trời Đông Bắc, góp phần bảo vệ độc lập Tổ quốc.
Ngày nay truyền thuyết về vịnh Hạ Long lại được tiếp nối với những câu chuyện đầy cảm xúc. Dong trên vịnh, phóng tầm mắt giữa bao la của trời, giữa màu xanh ngắt nước biển, len lỏi giữa trùng trùng lớp lớp đảo đá để rồi từ từ tận hưởng cảm giác vừa hồi hộp, thích thú với bao cảnh vật như đang chuyển động trước mắt mới có thể cảm nhận được sự kỳ diệu của bà mẹ thiên nhiên. Cảnh cũ khép lại, cảnh mới hiện ra khi rực rỡ dưới ánh mặt trời, khi huyền ảo như thế giới cổ tích của đá và nước. Lấp lánh sóng nước, cảnh vật ảo ảo thực thực ấy tưởng chừng không bao giờ chấm dứt. Chỉ cần ghé thuyền vào bất cứ một đảo nhỏ nào trên vịnh, nơi đó, trong lòng hang động là cả một thế giới lung linh, lộng lẫy với muôn vàn hình thù thiên tạo. Động Thiên Cung, hang Đầu Gỗ, hang Sửng Sốt... mỗi địa danh đều là một tuyệt tác thiên nhiên, là bản điêu khắc nghệ thuật khổng lồ được tạo ra do nước chảy đá mòn và sự nhào nặn của địa mạo từ hàng triệu năm trước. Huyền thoại về vịnh Hạ Long bắt đầu từ đàn Rồng mẹ và con, cũng từ đó mỗi hang động, mỗi dáng núi, vách đá, bãi tắm nơi đây đều gắn liền với một truyền thuyết về tình yêu, về nhân tình thế thái hay chiến công hiển hách của con người... để từ đó vịnh Hạ Long trở thành một thế giới thần tiên sống động.
Hiếm có thắng cảnh nào trên thế giới như vịnh Hạ Long được UNESCO hai lần vinh danh Di sản thiên nhiên thế giới. Không chỉ người dân nước Việt tự hào về cảnh thiên nhiên kỳ thú, bao du khách đều có ước mong được đến nơi đây để chiêm ngưỡng cảnh vật thiên phú hiếm nước nào trên thế giới có được.
VĨNH XUÂN