Trước tình trạng người bệnh vẫn chưa được hướng dẫn sử dụng thuốc một cách cặn kẽ, gây biến chứng, Bộ Y tế vừa ban hành Thông tư 23 quy định việc sử dụng thuốc trong các bệnh viện. Theo đó, trách nhiệm chỉ định, hướng dẫn sử dụng thuốc thuộc về y bác sĩ.
Tiêm thuốc cho bệnh nhân ở Bệnh viện Nhân dân 115 TPHCM.
Ảnh: TG.LÂM
Chỉ định dùng thuốc phải rõ ràng
Theo thông tư, khi khám bệnh, thầy thuốc phải khai thác tiền sử dùng thuốc, tiền sử dị ứng, liệt kê các thuốc người bệnh đã dùng trước khi nhập viện trong vòng 24 giờ và ghi diễn biến lâm sàng của người bệnh vào hồ sơ bệnh án để chỉ định sử dụng thuốc hoặc ngừng sử dụng thuốc. Điều đáng nói, chỉ định dùng thuốc phải ghi đầy đủ, rõ ràng vào đơn thuốc, hồ sơ bệnh án, không viết tắt tên thuốc, không ghi ký hiệu.
Trường hợp sửa chữa bất kỳ nội dung nào, thầy thuốc phải ký xác nhận bên cạnh. Thay vì lâu nay đơn thuốc chỉ ghi đơn thuần là tên thuốc và liều uống thì với thông tư mới, nội dung chỉ định thuốc phải bao gồm: tên thuốc, nồng độ (hàm lượng), liều dùng một lần, số lần dùng thuốc trong 24 giờ, khoảng cách giữa các lần dùng thuốc, thời điểm dùng thuốc, đường dùng thuốc và những chú ý đặc biệt khi dùng thuốc.
Theo các bác sĩ điều trị, đây là một hướng dẫn khá chi tiết về những thông tin mà thầy thuốc phải ghi trong toa thuốc. “Tuy có hơi dài dòng nhưng rất cần thiết”, BS Lê Đức Định Miên, Khoa Ngoại Thần kinh BV Nguyễn Tri Phương nói.
Theo BS Miên, lâu nay giới bác sĩ cũng rất quan tâm đến việc kê toa đầy đủ thông tin cho người bệnh nhưng theo quy định mới sẽ rõ ràng hơn. Chẳng hạn phải đánh số thứ tự ngày dùng thuốc đối với một số nhóm thuốc cần thận trọng khi sử dụng như thuốc phóng xạ, thuốc gây nghiện, kháng sinh, corticoid…
Nội dung của thông tư cũng yêu cầu thầy thuốc chỉ định thuốc theo diễn biến của bệnh cấp cứu. Trường hợp người bệnh cần theo dõi để lựa chọn thuốc hoặc lựa chọn liều thích hợp, thầy thuốc chỉ định thuốc hàng ngày. Trường hợp người bệnh đã được lựa chọn thuốc và liều thích hợp, thời gian chỉ định thuốc tối đa không quá 2 ngày (đối với ngày làm việc) và không quá 3 ngày (đối với ngày nghỉ).
Một trong những nội dung quan trọng nữa là lâu nay, thầy thuốc kê toa xong là coi như hết trách nhiệm, ít khi theo dõi phản ứng của thuốc. Theo Bộ Y tế, đây là một lỗ hổng lớn trong hệ thống điều trị hiện nay. Vì thế, thầy thuốc phải theo dõi, thông báo tác dụng của thuốc cho điều dưỡng chăm sóc và người bệnh (hoặc gia đình người bệnh); theo dõi đáp ứng của người bệnh khi dùng thuốc và xử lý kịp thời các tai biến do dùng thuốc.
“Thầy thuốc lơ mơ không chỉ định đúng, đầy đủ mà cho thuốc gây sốc hoặc tử vong phải chịu trách nhiệm trước tiên”, một lãnh đạo Cục Quản lý khám chữa bệnh - Bộ Y tế nói.
Thực tiễn đáng lo
Cầm toa thuốc ngoằn ngoèo chữ, chị Hồ Thị Ng. (ngụ Bình Phước) nói: “Tôi lên bệnh viện huyện khám, bác sĩ cho toa thuốc này. Đưa cho mấy nhà thuốc ở huyện, ai cũng lắc đầu vì đọc… không ra. Tôi lo quá nên bắt xe về BV Đại học Y Dược TPHCM khám cho chắc ăn”.
Tình trạng kê đơn thuốc kiểu chữ bác sĩ, tên thuốc không rõ ràng, viết ký hiệu và không ghi hàm lượng hiện vẫn nhan nhản. Bác sĩ Nguyễn Đại Biên, Trưởng khoa khám BV Nhân dân 115 cho biết, mỗi ngày chứng kiến không dưới vài chục toa thuốc do các bác sĩ ở tuyến tỉnh kê với nội dung sơ sài, khó đọc.
“Ngoại trừ một số bệnh viện lớn như Bệnh viện Chợ Rẫy, Nhân dân 115… đã áp dụng kê toa thuốc bằng máy rõ ràng và đầy đủ, vẫn còn nhiều bệnh viện quận huyện, nhất là các tỉnh vẫn ghi tay, viết ngoáy nên ngay cả bác sĩ cũng không đọc nổi huống gì bệnh nhân, người bán thuốc”, BS Biên băn khoăn.
Theo Sở Y tế TPHCM, với hơn 3.000 phòng mạch tư nhân, phòng khám đa khoa đang hoạt động tại TP, cũng chỉ khoảng 10% trong số đó là kê toa thuốc bằng vi tính, còn lại vẫn kê tay. Chính vì thế, đã xảy ra không ít trường hợp đáng tiếc do dùng thuốc không đúng gây sốc phản vệ, uống nhầm thuốc hoặc hiệu quả điều trị không đáng kể.
Chưa kể bác sĩ cho thuốc xong là hết trách nhiệm, bỏ mặc bệnh nhân dùng thuốc tùy ý. “Thông báo tác dụng phụ của thuốc cho người bệnh cũng rất quan trọng để bệnh nhân sẵn sàng đối mặt với bệnh tật nhưng không ít thầy thuốc quên mất điều này”, một bác sĩ nói.
Mặc dù Thông tư 23 là một bước tiến nhằm chấn chỉnh tình trạng kê toa thuốc bừa bãi trong các bệnh viện nhưng với tình hình quá tải như hiện nay, việc tư vấn và kê toa đầy đủ cũng khó thực hiện triệt để. Hơn nữa, đối với các tuyến bệnh viện quận huyện, vùng sâu, vùng xa, để chuyển biến ý thức và kiến thức kê toa của thầy thuốc là vấn đề nan giải.
“Bộ Y tế và sở y tế các địa phương cần tập huấn việc kê toa thuốc theo thông tư mới và lồng ghép việc phổ biến kê toa thuốc Việt trong các bệnh viện”, PGS-TS Phạm Khánh Phong Lan, Phó Giám đốc Sở Y tế TPHCM đề nghị. Trong khi đó, theo BS Nguyễn Đại Biên, đã đến lúc cần chấn chỉnh tình trạng kê toa thuốc ngoài bệnh viện (tại các phòng mạch, phòng khám tư nhân) để tiến tới an toàn và hiệu quả trong sử dụng thuốc.
Người bệnh phải tuân thủ điều trị, không tự ý bỏ thuốc hoặc tự ý dùng thuốc không đúng chỉ định của thầy thuốc. Người bệnh hoặc người nhà người bệnh chịu trách nhiệm về mọi sự cố do tự ý dùng thuốc không đúng chỉ định của thầy thuốc. (Nguồn: Thông tư 23) |
TƯỜNG LÂM
