Gần đây, Viện Kiểm nghiệm Bộ Y tế phát hiện trong thành phần của thuốc tăng cân có nguồn gốc dược thảo tên Tăng Phì hoàn (Ceng Fui Yen) chứa hai dược chất Cyproheptadin hydrochlorid và Dexamethasone gây nguy hiểm đến sức khỏe người tiêu dùng.
- Tăng phì hoàn là thuốc gì?
Trong trang chủ của hãng Welip, nơi sản xuất ra Ceng Fui Yen, phần hướng dẫn sử dụng thuốc rất đơn giản và không thấy có thành phần dược chất hoặc dược thảo, chỉ ghi:
Chỉ định: dược phẩm cổ truyền giúp gia tăng sự thèm ăn.
Liều dùng: 1-2 viên nang, ngày 2 lần với nước ấm.
Chống chỉ định: Phụ nữ mang thai.
Thận trọng: Trẻ em dưới 8 tuổi không nên dùng.
Do không ghi công thức nên khó biết được hoạt chất tác dụng của thuốc. Tuy nhiên, qua kết quả kiểm nghiệm, thuốc có sự hiện diện của cyproheptadine và dexamethasone nhưng không ghi trong thành phần hoạt chất. Tuy nhiên, đây là hai chất cần biết để không gặp tai biến nếu sử dụng bừa bãi.
Cyproheptadine
- Tác dụng chính là chống dị ứng, trị các trường hợp dị ứng cấp như nổi mề đay, viêm mũi dị ứng...
- Tác dụng phụ: làm buồn ngủ và kích thích thèm ăn nên thường được dùng để giúp ăn ngon, ngủ yên, lên cân. Tuy nhiên, khi ngưng dùng thuốc đột ngột có thể dẫn đến chán ăn, buồn nôn.
Dexamethasone
Cách đây vài mươi năm, viên thuốc “hạt dưa” quen thuộc đến mức người dân, nhất là ở vùng quê, đau gì cũng uống. Viên hạt dưa đó chính là Dexamethasone, quen gọi là viên “đề xa”, một loại thuốc corticoid.
Nhóm thuốc Corticoid?
Đó là những nội tiết tố (hormon) do vỏ nang thượng thận (cortico-surrénale) tiết ra, có cấu trúc hóa học steroid nên được gọi tắt là nhóm thuốc corticoid. Thuốc có nhiều công dụng điều trị:
- Chống viêm ở giai đoạn sớm, giai đoạn muộn và bất kể nguyên nhân gì như cơ học, hóa học, nhiễm khuẩn, dị ứng. Đặc tính này giúp trị được nhiều loại bệnh như viêm khớp do thấp khớp, bệnh thoái hóa khớp, viêm các khớp ngoại vi, các tình trạng do chấn thương khớp, trị sẹo lồi, sẹo phì đại, trị viêm phần trước mắt, trị viêm mũi...
Điều trị trong các bệnh dị ứng da, dị ứng đường hô hấp, hen suyễn nặng...
- Ngoài ra, còn nhiều chỉ định chuyên môn khác do tác dụng đa dạng của thuốc như bệnh da pemphigut, vảy nến, bệnh giảm tiểu cầu thứ phát vô căn ở người lớn, bệnh thiếu máu tán huyết do tự miễn...
Chính vì đa công dụng như thế nên thuốc corticoid đã bị hiểu lầm là thần dược trị bá bệnh.
Tác hại khi lạm dụng
Tuy nhiên, thuốc corticoid bị lạm dụng sẽ gây ra rất nhiều tác hại cho người dùng. Nhiều loại kem trị mụn chứa corticoid dùng dài ngày dẫn đến nổi mụn thêm khi ngưng thuốc hoặc làm nám da mặt; thuốc nhỏ mắt chứa corticoid dẫn đến đục thủy tinh thể, thấy cảnh vật mờ mờ hư ảo...
Sau đây là những tai biến chính do lạm dụng corticoid gây ra:
- Tăng cân do giữ natri, đào thải kali (vì thế nhiều loại thuốc dược thảo “lót” thêm corticoid vào cho người dùng mau mập).
- Làm cao huyết áp, tăng đông máu, có thể gây nghẽn mạch.
- Các vết thương chậm lên sẹo và dễ gây nhiễm khuẩn thứ phát.
- Làm thoái biến protid nên dễ gây teo cơ.
- Làm xương xốp do giảm hấp thu calci nên khi té ngã dễ bị gãy xương.
- Làm loét dạ dày-tá tràng, dễ gây xuất huyết tiêu hóa.
- Ức chế miễn dịch, giảm sức đề kháng của cơ thể.
- Làm tăng tiết mồ hôi, co giật, rối loạn kinh nguyệt, ảo giác, vui vẻ thái quá, tăng nhãn áp.
DS TRƯƠNG TẤT THỌ
