Là một trong những sĩ quan QĐNDVN được giao trách nhiệm tiếp quản, bảo vệ Dinh Độc Lập trong những ngày đầu Sài Gòn được giải phóng, Thượng tá Hoàng Cao Đại, nay là Chủ tịch Hội Cựu chiến binh quận 4 (TP Hồ Chí Minh) vẫn còn nhớ như in về những ngày tháng mà đơn vị anh được Quân đoàn 4 giao trọng trách này.
Lúc đó cả nội các Chính phủ và tướng Dương Văn Minh đã lên xe của Quân giải phóng sang Đài Phát thanh Sài Gòn tuyên bố đầu hàng vô điều kiện. Sân dinh tràn nắng trải rộng, nhân dân xung quanh vui mừng chào đón, bộ đội đứng chào, bà con reo hò vui mừng, nhất là xung quanh dinh trưa 30-4. Sài Gòn nhìn từ trong dinh trưa hôm đó đã khá yên tĩnh, không còn cảnh súng đạn, đổ máu, mà chỉ thấy những nụ cười tươi của các cô gái đến bắt tay vui vẻ, chào đón các anh bộ đội vừa vào giải phóng xong thành phố.
Trung tá Nguyễn Ngọc Doanh, Chính ủy Trung đoàn 141 (về sau là Thiếu tướng, Phó Tư lệnh Quân đoàn 4) gọi anh Hoàng Cao Đại đến giao nhiệm vụ khá quan trọng đầu tiên của ngày 30-4-1975: “Được Quân đoàn ủy nhiệm, tôi giao nhiệm vụ cho đồng chí làm sĩ quan liên lạc giữa lãnh đạo Quân đoàn với nội các của chế độ Sài Gòn cũ. Đồng chí có trách nhiệm nghe và truyền đạt những ý kiến của các thành viên nội các Sài Gòn với lãnh đạo Quân đoàn”! 21 giờ 30 ngày 30-4 đó, bàn giao xong nhiệm vụ tại đại đội, kiểm tra các cổng an toàn, anh bắt đầu trở thành sĩ quan liên lạc chính thức của Quân đoàn 4 với các thành viên của nội các Sài Gòn đã đầu hàng.
Ngày đầu tiên của thành phố Sài Gòn đã giải phóng, trong khuôn viên Dinh Độc Lập, ngoài Đại tướng Dương Văn Minh còn có “Thủ tướng” ngụy quyền Vũ Văn Mẫu, “Phó Thủ tướng” Nguyễn Văn Hảo, quyền Tư lệnh quân lực Sài Gòn Nguyễn Hữu Hạnh, và cả nhân vật tình báo đặc biệt của ngành tình báo quân đội ta, lúc đó đang là cố vấn đặc biệt cho tổng thống ngụy quyền Sài Gòn là Thiếu tướng QĐNDVN Vũ Ngọc Nhạ - mà các anh Đại đội 7 vào tiếp quản dinh vẫn chưa thể biết, theo nguyên tắc của ngành tình báo. Họ cùng với tất cả gia đình và đội quân phục vụ trong Dinh Độc Lập với khoảng 35 người.
Cùng với đơn vị kiểm tra hết tất cả các phòng ốc trong dinh, các điểm gác, điểm chốt an toàn, tối đó chúng tôi ngủ ngay trong dinh - Thượng tá Đại kể - Căn phòng tôi nằm ngủ đêm 30-4 đó là phòng “Long sàn” của Nguyễn Văn Thiệu đang bỏ trống; vì tướng Minh “lớn” khi nhậm chức tổng thống ngày 28-4-1975, mới cách đó 2 ngày, nên ông ta ở lại trong căn phòng bên cạnh. Vì đang lo công việc, lại phải bảo đảm an toàn cho cả nội các Sài Gòn và gia đình họ đang trú trong dinh, nên đêm đầu tiên của ngày giải phóng Sài Gòn, anh em cả đại đội không ai có thể yên tâm mà ngủ ngon.
Sáng 1-5-1975, các đồng chí lãnh đạo của Quân đoàn 4 sang kiểm tra tình hình, mọi thứ đều an toàn. Những gia đình của nội các Sài Gòn trước đó thì tỏ ra sợ sệt, nên không ai ra khỏi phòng và khuôn viên sân dinh. Sân dinh rộng, nên ngày đầu tiên giải phóng vắng lặng, nhất là những chiều 1-5, 2-5... Chúng tôi nghe được cả tiếng lá vàng rơi trên các cây cổ thụ trong khu dinh rộng lớn có rất nhiều cây cối.
Sáng ngày 2-5-1975, các vị “nguyên thủ” Minh “lớn”, Mẫu, Hảo... đều tự tay viết thư gửi cho Thủ tướng Chính phủ Phạm Văn Đồng và Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Anh em đơn vị nhận thư và chuyển ngay cho bộ phận liên lạc. Tướng Minh “lớn” thì viết và đưa thẳng cho sĩ quan liên lạc bộ đội ta Hoàng Cao Đại, ngay từ sáng sớm ngày 2-5. Sinh hoạt của dinh những ngày đó diễn ra bình thường. Các gia đình của nội các Sài Gòn được ta tiếp tế thức ăn, quần áo, các vật dụng khác đầy đủ, nên rất yên tâm và luôn cảm ơn bộ đội giải phóng.
Tướng Minh là người nhạy cảm, nên ông hỏi bộ đội ta khá nhiều chuyện. Một lần tướng Minh hỏi: “Tại sao các ông có thể đánh chúng tôi nhanh như vậy?”!, Thượng tá Hoàng Cao Đại trả lời: “Ông là tướng, là nhà nghiên cứu quân sự, chắc cũng biết trong lịch sử của nước ta thiên tài Nguyễn Huệ đã có cách tiến quân thần tốc, chỉ 5 ngày đêm đã từ Huế ra Bắc đánh tan quân xâm lược nhà Thanh. Chúng tôi chỉ học được từ cha ông thôi!”.
Vũ Văn Mẫu khi nói với bộ đội ta đã hỏi: “Các anh thấy Sài Gòn có đẹp không?”. Ngồi đối diện, anh Hoàng Cao Đại trả lời ngay: “Sài Gòn đang có nước đục, nhưng rồi tạm lắng, sẽ trong lại ngay”. Những câu hỏi của các thành viên nội các ngụy quyền Sài Gòn được anh em trả lời nhanh chóng, đủ cho họ yên tâm ở trong dinh trước khi cùng gia đình trở về nhà an toàn.
Phạm Bá Nhiễu
