Thiếu lòng tin
Ông Grossi đưa ra nhận định trên khi trả lời phỏng vấn Kênh Truyền hình CBS News của Mỹ. Ông Grossi cũng khẳng định, IAEA không nắm được thông tin về nơi cất giấu lượng uranium đã làm giàu tới 60% của Iran và cho biết sẽ làm rõ vấn đề này trong thời gian tới.
Theo một số nguồn tin, đặc phái viên Mỹ tại Trung Đông, ông Steven Witkoff, sẽ tiến hành các cuộc đàm phán với chính quyền Iran trong những ngày tới, nhằm tìm kiếm khả năng đạt được thỏa thuận về chương trình hạt nhân của Tehran.
Trong khi đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Iran Hamid Reza Haji Babaei tuyên bố, Tehran sẽ không cho phép ông Grossi thanh sát các cơ sở hạt nhân hoặc triển khai lắp đặt camera, sau khi Iran phát hiện thông tin về các cơ sở từng được IAEA giám sát của mình xuất hiện trong các tài liệu của Israel. Theo Hãng tin ISNA, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi từng cáo buộc việc Tổng Giám đốc IAEA mong muốn thanh sát các cơ sở hạt nhân Iran từng bị Israel và Mỹ tấn công là “vô nghĩa” và có thể xuất phát từ ý đồ xấu.
Trước những diễn biến mới trên, ngày 29-6, Ngoại trưởng Israel Gideon Sa’ar kêu gọi các cường quốc châu Âu khởi xướng các lệnh trừng phạt “phản ứng nhanh” đối với Iran liên quan đến chương trình hạt nhân của Tehran. Ông Gideon Sa’ar tuyên bố: “Giờ đây, cộng đồng quốc tế có nhiệm vụ thực hiện các bước đi cụ thể chống lại chương trình hạt nhân của Iran, trong bối cảnh Tehran tuyên bố sẽ ngừng hợp tác với IAEA”.
Trong khi đó, Tổng Tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Iran, Tướng Abdolrahim Mousavi, cho biết, Tehran nghi ngờ sâu sắc về việc Israel sẽ duy trì thỏa thuận ngừng bắn; không tin Israel sẽ tuân thủ các cam kết. Do đó, Iran đã chuẩn bị sẵn sàng để đáp trả mạnh mẽ nếu Israel tái diễn các hành động xâm lược.
Biến chuyển sâu sắc
Tạp chí Le Monde Diplomatique (Pháp) có bài phân tích cho rằng khu vực Trung Đông đang chứng kiến những biến chuyển sâu sắc về địa chính trị, khi vai trò của Iran suy yếu, liên minh “trục kháng chiến” từng do Tehran dẫn dắt rạn nứt.
Những thất bại quân sự gần đây, đặc biệt là sau khi chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad tại Syria - một đồng minh thân cận của Tehran, bị thay thế vào tháng 12-2024 đã giáng đòn nặng nề vào chiến lược khu vực của nước này. Song song đó, chiến dịch quân sự của Israel đã khiến hàng loạt thủ lĩnh Hezbollah bị tiêu diệt, lực lượng Houthi chịu áp lực nặng nề, còn Iran ngày càng khó duy trì hậu thuẫn cho các nhóm vũ trang thân cận. Trong khi đó, các cường quốc như Mỹ, Nga hay các nước phương Tây đã giảm dần sự can dự trực tiếp, để lại một khoảng trống quyền lực chưa có thế lực nào lấp đầy.
Iran hiện đối mặt với bước ngoặt chiến lược. Sau loạt chiến dịch quân sự do Israel tiến hành, năng lực răn đe của Tehran suy giảm đáng kể. Iran có 2 lựa chọn: hoặc kiên trì tái thiết trục Hồi giáo dòng Shiite để chuẩn bị cho cuộc đối đầu tiếp theo, hoặc chấp nhận hòa dịu với Mỹ và phương Tây - đặc biệt khi nước này đã có dấu hiệu cải thiện quan hệ với Saudi Arabia.
Giới lãnh đạo Iran hiểu rõ rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump - dù có giọng điệu cứng rắn - vẫn hành xử theo hướng thực dụng. Nếu đạt được một thỏa thuận, ông Donald Trump sẵn sàng gác lại các xung đột trong quá khứ.
