Trong năm, các cơn bão tàn phá vùng biển Đông-Nam nước Mỹ và vụ động đất ở Pakistan đã gây tổn thất trên 200 tỷ USD. Nhưng chính giá dầu mỏ tăng vọt mới dẫn đến thiệt hại to lớn cho nền kinh tế toàn cầu, ước tính đến hàng ngàn tỷ USD trong năm 2005. Bên cạnh giá dầu mỏ tăng mạnh, tốc độ tăng giá của vàng đã góp phần liên tục gây xáo động thị trường chứng khoán, tiền tệ.
Trong những số báo ra cuối năm, giới phân tích kinh tế thế giới đã để tâm tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến sự tăng giá không ngừng của vàng và dầu mỏ:
- Xung quanh giếng dầu có nhiều chuyện...
Một tiệm vàng ở Bangkok.
Thượng tuần tháng 12-2005, tổ chức khủng bố Al-Qaeda lên tiếng kêu gọi các phần tử Hồi giáo cực đoan hãy tấn công vào các giếng dầu, bồn chứa dầu, đường ống dẫn dầu, khí. Trung tuần tháng 12, ba vụ nổ lớn thiêu rụi kho xăng dầu lớn nhất Anh quốc. Mặc dù cảnh sát khẳng định nguyên nhân không phải do khủng bố nhưng những người dân Anh bị ám ảnh bởi các vụ đánh bom tại trung tâm London vẫn bán tín, bán nghi.
Cùng với việc dầu mỏ Mỹ gặp khó khăn do bị thiệt hại bởi các cơn bão lớn và các nền kinh tế Trung Hoa, Ấn Độ đẩy mức tiêu thụ dầu mỏ lên cao, chính khủng bố đã góp phần đẩy giá dầu mỏ tăng vọt. Nếu như năm 2004, thế giới đã choáng váng khi dầu lên đến 40 USD/thùng- “giá không tưởng tượng nổi”, thì năm 2005 dầu mỏ đã có lúc vọt tới trên 70 USD/thùng và thường xuyên cố định ở mức 60 USD/thùng.
Trong năm 2005, Venezuela, Nga và Iran đã có các hợp đồng kinh tế lớn. Mặc dù tình báo kinh tế Mỹ chưa đưa ra bằng chứng về mối liên kết tay ba trong lĩnh vực dầu mỏ, nhưng ai cũng thấy cả ba nước thu lợi lớn khi giá dầu tăng và nếu như họ ngầm thỏa thuận thì “ba ông lớn dầu mỏ” này có đủ sức liên kết đẩy giá dầu tăng theo ý họ.
- Ai được lợi khi giá vàng tăng?
Những ngày cuối năm 2004, khi đưa ra các dự báo kinh tế cho năm 2005, đa số chuyên gia kinh tế đều cho rằng giá vàng sẽ giảm, dao động ở mức 340 USD/ounce đến 400 USD/ounce. Thực tế diễn ra hoàn toàn khác. Giá vàng đã tăng không ngừng và trong tháng 12-2005 đã có lúc lên đến 541 USD/ounce!!!
Tại sao các chuyên gia kinh tế già dặn kinh nghiệm lại có thể sai lầm lớn trong dự báo đến như vậy?
Các yếu tố được đưa ra để dẫn đến dự báo giá vàng sẽ giảm là: Trong năm 2005, các ngân hàng trung ương Anh, Đức sẽ bán ra lượng vàng lớn; các mỏ vàng Nam Phi từng đóng cửa do giá vàng giảm nay sẽ mở cửa trở lại, các mỏ vàng ở Australia, Indonesia, Trung Á, Nga sẽ tăng sản lượng; giá đồng USD sau thời gian dài bị giảm (do Chính phủ Mỹ 12 lần liên tục cắt giảm lãi suất) năm 2005 sẽ tăng giá trở lại, mà một khi giá USD tăng thì giá vàng sẽ giảm.
Thực tế, năm 2005, các ngân hàng Anh, Đức không bán ra lượng vàng như từng hứa. Các mỏ vàng Nam Phi không tăng sản lượng. Các mỏ vàng Australia, Indonesia, Trung Á và Nga cũng không tăng lượng xuất khẩu. Đúng là giá USD có tăng (do tăng lãi suất ngân hàng) nhưng đồng USD ngày nay đã không còn có tác động đến giá vàng như trước.
Tình trạng sản lượng vàng không tăng là một bất ngờ lớn. Nhưng thực tế cho thấy các công ty khai thác vàng Nam Phi trong năm 2005 có doanh thu tăng mạnh. Như vậy, trong tính toán của họ thì không cần tăng sản lượng mà chỉ cần tăng giá là có doanh thu tăng.
Tới trung tuần tháng 11, giới buôn bán vàng quốc tế nhận được tin chấn động: Các ngân hàng trung ương Nga và Nam Phi tăng lượng dự trữ vàng! Đây là điều hàng chục năm qua chưa từng thấy. Điều này có nghĩa là 2 trung tâm xuất khẩu vàng nay chuyển sang nhập khẩu. Trước “tin sét đánh” này, giá vàng chỉ trong 2 tuần lễ từ 460 USD/ounce tăng vọt lên đến 540 USD/ounce!
Như vậy là đã rõ, cũng như các nước xuất khẩu dầu tăng thu mà không cần tăng sản lượng, các trung tâm khai thác vàng trong năm 2005 đã bội thu trong khi sản lượng không tăng. Chính vì lẽ đó, họ sẽ tìm cách làm cho vàng, dầu có giá cao.
TƯỜNG VÂN
