Ngăn chặn lấn chiếm vỉa hè dịp cuối năm

Nơi nào cũng có

Thống kê từ Sở GTVT TPHCM, toàn địa bàn thành phố có tổng cộng 4.869 tuyến đường có bề rộng từ 5m trở lên, với tổng chiều dài 4.044km. Trong số 4.869 tuyến đường này, có 3.631 tuyến đường có bề rộng lòng đường nhỏ hơn 7,5m với chiều dài 2.328km, tương đương 57,59% và 1.238 tuyến đường có bề rộng lòng đường từ 7,5m trở lên với chiều dài 1.716km. Có 2.598 tuyến đường với chiều dài 2.074km không có vỉa hè. Trong số 2.271 tuyến đường có vỉa hè chỉ có 772 tuyến đường với chiều dài 451km có vỉa hè rộng từ 3m trở lên; 1.499 tuyến đường với chiều dài 1.428,3km có vỉa hè rộng dưới 3m.

Với đặc điểm có hơn một nửa số tuyến đường không có vỉa hè nên tình trạng dừng đậu xe dưới lòng đường khá phổ biến; trong khi đối với các tuyến đường có vỉa hè, khoảng 27% chiều dài phần vỉa hè được xem xét cho phép sử dụng tạm thời mục đích ngoài giao thông.

Lấn chiếm lòng đường, vỉa hè cách này hay cách khác là thực trạng xảy ra từ lâu tại TPHCM. Nói chung, các hành vi vi phạm trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn thành phố trong thời gian qua có đủ loại. Đó là tình trạng các hộ mặt tiền kinh doanh, buôn bán lấn chiếm vỉa hè làm nơi để xe, hàng hóa, bảng hiệu. Tình trạng buôn bán hàng rong trên vỉa hè; tình trạng đưa rác thải ra đường hoặc tập kết rác ngoài đường trong khi chờ xe thu gom.

Công tác xử lý xe 3-4 bánh thô sơ, xe tự chế không được thực hiện triệt để, nhất là tại khu vực vùng ven và ngoại thành. Tình trạng ô tô dừng đậu tràn lan tại các tuyến đường có biển báo cấm dừng đậu xe, nhất là tại siêu thị, trung tâm tiệc cưới, nhà hàng, trường học, bệnh viện… Tình trạng kinh doanh, mua bán lấn chiếm lòng lề đường, họp chợ tự phát hay sử dụng vỉa hè, lòng đường ngoài mục đích giao thông như làm tiệc cưới, tang lễ… vẫn còn khá phổ biến, ít nhiều ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông (ATGT). Nhiều vỉa hè có tình trạng người dân xây, đặt bục, bệ trái phép làm ảnh hưởng đến ATGT và mỹ quan đô thị.

Theo Ban ATGT TPHCM, trong số 178 tuyến đường trọng điểm, tiêu biểu được tổ chức kiểm tra có 68 tuyến đường chuyển biến tốt, vỉa hè tuyến đường thông thoáng (tiêu biểu như đường Hàm Nghi, Calmette, Nguyễn Trãi, Phùng Khắc Khoan, Châu Văn Liêm, Hoàng Diệu, Hùng Vương…); 95 tuyến đường chỉ mới có chuyển biến.

Các tuyến đường được kinh doanh theo giới hạn vạch sơn trên vỉa hè hoặc các tuyến đường còn lối đi cho người đi bộ là các đường: Trần Hưng Đạo, Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Huệ, Đồng Khởi, Lê Lợi, Nguyễn Thái Học, Lương Định Của, Nguyễn Thị Minh Khai… Có 15/178 tuyến đường được đánh giá ít chuyển biến vì còn tình trạng buôn bán phức tạp, như: đường Võ Văn Tần, Nguyễn Chí Thanh, Thuận Kiều, Nguyễn Tri Phương, Lê Quang Sung, Minh Phụng, Ông Ích Khiêm, Kinh Dương Vương…

Chỉ mới chuyển biến bước đầu

Nhìn chung, công tác quản lý, lập lại trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn TPHCM thời gian qua có những mặt làm được và cũng có những tồn tại. Hầu hết các quận huyện đều nỗ lực trong việc thực hiện giải quyết tình trạng lấn chiếm lòng lề đường. Nhiều quận huyện thường xuyên ra quân kiểm tra, rà soát nên cũng tạo được chuyển biến bước đầu như các quận 1, 3, 4, 6, Thủ Đức, huyện Củ Chi.

Một số quận huyện có giải pháp, mô hình hay như quận 1, mỗi tuần ít nhất 2 lần các lực lượng chức năng địa phương phối hợp ra quân lập lại trật tự lòng lề đường. Hay như Đội Quản lý trật tự đô thị quận Bình Tân dùng điện thoại nhắn tin SMS cho cá nhân, tổ chức kinh doanh buôn bán lấn chiếm lòng đường, lề đường, vỉa hè trên địa bàn quận…

Tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế. Tại một số quận huyện, việc giải quyết trật tự lòng lề đường vẫn chưa đồng bộ, thiếu quyết liệt; sau khi kiểm tra xử lý thì tái phát nạn lấn chiếm, buôn bán tràn lan. Loại hình buôn bán hàng rong bằng xe đẩy dưới lòng đường vẫn còn khá phổ biến, gây cản trở giao thông. Chợ tự phát tuy có giảm nhưng chưa dứt điểm, tập trung nhiều quanh các khu công nghiệp, vùng ven.

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này. Đó là nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế, thường tái vi phạm khi không có lực lượng chức năng kiểm tra; nhiều tuyến đường không có vỉa hè hoặc vỉa hè rất hẹp, chưa kể thực trạng vỉa hè xuống cấp; chợ truyền thống chưa đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân dẫn tới xuất hiện chợ tự phát; kinh doanh vỉa hè từ lâu đã trở nên quen thuộc với nhiều người dân, rất khó thay đổi; công tác tuyên truyền của cơ quan chức năng chưa thường xuyên, chưa sâu sát dẫn tới chưa tạo được tính thuyết phục, đồng thuận của người dân; công tác kiểm tra xử lý các hành vi vi phạm chưa thường xuyên, liên tục, thiếu kiên quyết, nhất là ở cấp phường xã, từ đó dẫn tới dư luận cho rằng có tình trạng bao che, bảo kê…

Ông Nguyễn Ngọc Tường, Phó Trưởng ban Chuyên trách Ban ATGT TPHCM, cho rằng, mấu chốt để giải quyết vấn nạn này là cần phải xác định vai trò nòng cốt, quan trọng của chính quyền cơ sở. Theo đó, chủ tịch UBND các quận huyện sẽ phải chịu trách nhiệm trước UBND thành phố trong việc đảm bảo trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn do mình quản lý. Thành phố cần xem xét xử lý trách nhiệm đối với chủ tịch UBND các quận huyện không hoàn thành nhiệm vụ, để trật tự lòng đường, vỉa hè diễn biến phức tạp.

Các quận huyện, phường xã cũng cần có kế hoạch cụ thể riêng phù hợp với đặc thù địa phương, địa bàn, khu vực quản lý của mình. Do lực lượng thi hành có hạn, không thể hiện diện ngoài đường 24/24 giờ để kiểm tra, chấn chỉnh địa bàn, vì thế địa phương cần cách làm mới, linh hoạt hơn, như xây dựng các nhóm tự quản. Theo đó, trên tuyến đường lấy một khu vực làm điểm, mời tổ dân phố và một số hộ buôn bán để vận động người dân cùng tham gia tự quản một phần vỉa hè.

Phần vỉa hè nhóm tự quản được giao sẽ phải có trách nhiệm giữ gìn trật tự. Nếu không giữ gìn được trật tự vỉa hè để phát sinh lộn xộn, phức tạp thì sẽ không được giao nữa. Với cách làm này, hy vọng người dân sẽ có ý thức chấp hành, giữ gìn và tự nhắc nhở  nhau.

Theo Ban ATGT, thành phố cũng cần xem xét quy hoạch xây dựng chợ mới hoặc bố trí chợ tạm thời tại những vị trí phù hợp như các khu đất trống, để dời các chợ tự phát. Thành phố cần chỉ đạo UBND quận huyện và các đơn vị liên quan thực hiện nghiêm việc quản lý phương tiện thô sơ 3-4 bánh theo tinh thần Nghị quyết số 05/2008/NQ-CP của Chính phủ, không để tình trạng sản xuất, sử dụng tràn lan xe 3-4 bánh thô sơ, xe  tự chế.

Ủy ban MTTQ TPHCM có thể hỗ trợ hiệu quả cho công tác lập lại trật tự lòng lề đường bằng cách tiếp tục phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể chính trị trong công tác tuyên truyền, giám sát đối với việc thực hiện quản lý, sử dụng lòng đường, vỉa hè. Không xem xét công nhận khu phố văn hóa còn tình trạng lòng lề đường phức tạp, mất trật tự.