Cơ chế đặc thù FTZ
Trình bày tờ trình của Chính phủ về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, khu thương mại tự do (FTZ) là cơ chế đặc thù mới nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh toàn cầu và phát huy vai trò đầu tàu kinh tế của TPHCM. Dự thảo nghị quyết đề xuất cho phép TPHCM thiết lập cơ chế quản lý tương tự mô hình “một cửa” hành chính cho ban quản lý các khu chế xuất và công nghiệp...
Cơ chế về phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng (TOD) cũng được thiết kế để giải quyết vấn đề quy hoạch và phát triển đô thị; khai thác hiệu quả quỹ đất để huy động vốn đầu tư cho hạ tầng. Theo đó, TPHCM được phép quyết định việc thu hồi đất (sau khi HĐND thành phố chấp thuận) và thực hiện các dự án đầu tư công độc lập để bồi thường, hỗ trợ đối với các dự án đầu tư theo mô hình thiết kế đô thị riêng. Điều này áp dụng cho khu vực vùng phụ cận các nhà ga thuộc tuyến đường Vành đai 3.
Thành phố cũng được ưu tiên sử dụng 100% số thu từ quỹ đất tại các dự án địa phương nằm trong vùng phụ cận nút giao thông (theo mô hình TOD) để đầu tư ưu tiên vào những dự án giao thông công cộng... Nhiều ưu đãi thuế đặc biệt cũng được áp dụng. Theo đó, tỷ lệ chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) được trừ khi tính thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp lên đến 150%-200% chi phí được xác định. Mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi là 10%, áp dụng trong suốt thời gian thực hiện dự án…
Để đáp ứng nhu cầu phát triển các dự án có quy mô lớn (300ha đến 1.000ha đất trở lên), dự thảo đề xuất cho phép UBND TPHCM quyết định việc thu hồi đất để thực hiện dự án trong FTZ và dự án ưu tiên thu hút đầu tư chiến lược.
Dự thảo cũng bổ sung các tiêu chí về năng lực tài chính và kinh nghiệm của nhà đầu tư khi thực hiện dự án nhằm chọn lựa nhà đầu tư chiến lược có năng lực thực sự để thực hiện dự án lớn, đảm bảo dự án được triển khai nhanh chóng.
Một số nhiệm vụ nổi bật giai đoạn 2026-2030 của TPHCM
=> Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân 10%-11%/năm
=> Tổng vốn đầu tư xã hội bình quân 5 năm 35%-40% GRDP
=> Đến năm 2030, GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 14.000-15.000 USD
=> Kinh tế số chiếm 30%-40%/GRDP
=> Đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng GRDP đạt 60%
=> Tổng chi xã hội cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2%-3% GRDP, bố trí ít nhất 4%-5% tổng chi ngân sách hàng năm cho khoa học, công nghệ, chuyển đổi số
=> Đến cuối năm 2030, tăng thêm 199.400 căn hộ nhà ở xã hội
=> Đến cuối năm 2030, phấn đấu hoàn thành công tác di dời 50% (20.000 căn) nhà trên và ven kênh, rạch
Loại những chính sách không còn tính ưu đãi vượt trội
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi bày tỏ quan điểm nhất trí sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98/2023/QH15. Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị rà soát lại toàn bộ dự thảo, loại bỏ các chính sách đã được luật hóa, không còn tính ưu đãi vượt trội so với quy định hiện hành.
Ảnh: QUANG PHÚC
Đồng thời, cơ quan soạn thảo rà soát, đối chiếu các luật, nghị quyết đang được xem xét sửa đổi hoặc thông qua tại kỳ họp thứ 10 này... Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành bổ sung chính sách thu hồi đất để thực hiện dự án trong FTZ và lưu ý thống nhất quy định trong nghị quyết của Quốc hội về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thi hành thủ tục đất đai. Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng nhất trí với mô hình “một cửa” được áp dụng trong FTZ.
Góp ý dự thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định tán thành bãi bỏ ngay những quy định liên quan đến chính quyền đô thị và một số nội dung không còn thích hợp. Đối với những vấn đề mới đã được áp dụng cho địa phương khác hoặc tương tự nhưng thuận lợi hơn nên cho phép TPHCM áp dụng. Dù các cơ chế nên “mở ra hết mức có thể để thí điểm” nhưng phải đảm bảo khả năng quản lý được rủi ro; tránh mất mát dự án, mất mát cán bộ. Mở hết cỡ nhưng phải có van, có khóa.
Chia sẻ quan điểm này, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu Chính phủ phối hợp với cơ quan thẩm tra hoàn thiện dự thảo nghị quyết trên nguyên tắc đảm bảo các cơ chế, chính sách đặc thù phải thực sự cần thiết và có tính khả thi; khắc phục những mặt hạn chế, vướng mắc trong thi hành Nghị quyết số 98/2023/QH15, đảm bảo sau khi ban hành, nghị quyết sẽ thực hiện các mục tiêu đề ra theo chủ trương của Đảng.
Các chính sách phải phù hợp với Hiến pháp, không trái với các cam kết quốc tế, đảm bảo an ninh quốc phòng, ổn định trật tự xã hội và đời sống nhân dân. Chủ tịch Quốc hội cũng đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu quản lý rủi ro, không để xảy ra lợi ích nhóm, thất thoát và tiêu cực.
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành sự cần thiết và thống nhất trình Quốc hội thảo luận, thông qua tại kỳ họp thứ 10 đối với dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98/2023/QH15 và Nghị quyết số 136/2024/QH15 (với những cơ chế, chính sách đặc thù tương tự cho TP Đà Nẵng) theo quy trình tại một kỳ họp.
Đại diện lãnh đạo TPHCM và Đà Nẵng, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan trong suốt quá trình hoàn thiện dự thảo trình Quốc hội thông qua cũng như triển khai thực hiện nghị quyết tại địa phương để đạt được các mục tiêu mong muốn.
* Đại biểu Quốc hội NGUYỄN THỊ HỒNG HẠNH, Giám đốc Sở Tư pháp TPHCM:
Để TPHCM không lỡ nhịp phát triển
Nghị quyết 98 có một số cơ chế, chính sách đặc thù nhưng chưa đủ để TPHCM phát huy hết các lợi thế sau hợp nhất. Ví dụ danh mục ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược chưa đủ với không gian mới. Vì vậy, TPHCM đề xuất bổ sung 11 nhóm ngành, nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược; đề xuất sửa đổi trình tự, thủ tục lựa chọn và bổ sung các ưu đãi cho nhà đầu tư chiến lược.
Các đề xuất đó hướng đến mục tiêu thu hút được nhiều nhà đầu tư chiến lược đầu tư cho sự phát triển của thành phố. Nếu không kịp thời sửa ngay, thành phố sẽ mất cơ hội thu hút ở một số lĩnh vực trọng điểm và mất cơ hội “vàng” phát triển.
Mặt khác, sau 2 năm triển khai Nghị quyết 98, có một số vướng mắc, bất cập cần kịp thời tháo gỡ, như quy định về quỹ đất thanh toán cho nhà đầu tư theo hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao), chỉ giới hạn trong “quỹ đất do Nhà nước quản lý thuộc trường hợp sắp xếp lại, xử lý tài sản công” là còn hẹp so với thực tiễn.
Bên cạnh đó, cơ sở hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông, là điểm nghẽn của thành phố. Việc đề xuất “nâng cấp” Nghị quyết 98 là để đẩy nhanh tiến độ các dự án, công trình giao thông... Về lâu dài, thành phố cần khung pháp lý ổn định và bền vững hơn, nên thời gian tới cũng cần cân nhắc việc xây dựng Luật Đô thị đặc biệt, tạo không gian phát triển cho các đô thị đặc biệt nói chung và TPHCM nói riêng.
* Ông LÊ VĂN PHÚC, Giảng viên Phân hiệu Học viện Hành chính và Quản trị công tại TPHCM:
Tiền đề để thành phố giữ vai trò tiên phong
Trong bối cảnh cạnh tranh đô thị và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc điều chỉnh, hoàn thiện và mở rộng phạm vi áp dụng của Nghị quyết 98 không chỉ tháo gỡ những “điểm nghẽn” thể chế, mà còn là yêu cầu cấp thiết để nâng cao năng lực quản trị đô thị tầm siêu đô thị và tạo điều kiện cho TPHCM thực hiện hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Đây cũng là tiền đề để thành phố tiếp tục giữ vai trò tiên phong trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng, thúc đẩy phát triển kinh tế, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững và thích ứng nhanh với thay đổi toàn cầu.
Do đó, việc xem xét mở rộng phạm vi áp dụng các cơ chế, chính sách ưu đãi, đặc thù của TPHCM không chỉ giới hạn trong khối cơ quan, đơn vị thuộc chính quyền thành phố, mà bao gồm cả các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc bộ, ngành Trung ương nhưng thường trú, làm việc tại địa bàn TPHCM.
Đây là lực lượng trực tiếp tham gia vào quá trình cung ứng dịch vụ công, nghiên cứu đào tạo, y tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật… góp phần không nhỏ vào sự phát triển bền vững và vị thế đầu tàu của TPHCM. Đồng thời, cụ thể hóa định hướng phát triển TPHCM theo hướng tự chủ - sáng tạo - đột phá - lan tỏa, đồng thời tạo cơ sở pháp lý bền vững để thành phố vừa phát huy vai trò đầu tàu, vừa bảo đảm tính công bằng và hiệu quả trong quản trị đô thị đặc biệt.
