Nhiều năm trở lại đây, trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (BR-VT), tình trạng ô nhiễm môi trường trên các nhánh sông Dinh, Cỏ May, Cửa Lấp và đặc biệt tại sông Chà Và đã ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình sản xuất và đời sống sinh hoạt của người dân.
Nước thải có màu tím tại đầm chứa ở xã Tân Hải (huyện Tân Thành)
Do khâu chế biến thủy, hải sản
Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh BR-VT cho biết, tình trạng ô nhiễm tại sông Cửa Lấp đã diễn ra trong thời gian khá dài. Nguyên nhân chính là do một số cơ sở chế biến thủy, hải sản chưa có ý thức bảo vệ môi trường, xả thải chưa qua xử lý ra sông. Bên cạnh đó, nước thải từ sinh hoạt của hàng ngàn hộ dân và cảng cá chưa được thu gom, xử lý triệt để đã khiến tình trạng ô nhiễm môi trường tại đây trở nên trầm trọng. Kết quả kiểm tra quan trắc tại sông Cửa Lấp từ các năm 2012 - 2014 cho thấy, hàm lượng chất dinh dưỡng, dầu mỡ khoáng, chất rắn lửng… đều vượt ngưỡng cho phép; tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, tình trạng này vẫn chưa được xử lý dứt điểm.
Được biết, sông Cửa Lấp là hạ nguồn sông Cỏ May, là điểm tiếp nhận nước sinh hoạt của hàng ngàn hộ dân các xã An Ngãi, Phước Tỉnh (huyện Long Điền), các phường 11, 12 (TP Vũng Tàu). Đây là nhánh sông đổ ra biển, chảy đến khu vực du lịch Bãi Sau (TP Vũng Tàu) nên việc bảo vệ môi trường là một việc làm cần được chính quyền các cấp tỉnh BR-VT tiến hành khẩn trương, gấp rút.
Cá nuôi trong lồng bè trên sông Chà Và (xã Long Sơn, TP Vũng Tàu) đã chết hàng loạt kể từ tháng 9-2015 đến nay, đó cũng là hệ quả của quá trình ô nhiễm môi trường kéo dài từ nhiều năm qua không được xử lý. Theo Sở NN-PTNT tỉnh BR -VT, từ ngày 5 đến 30-9 đã xảy ra 3 đợt cá nuôi lồng bè bị chết trắng; tổng thiệt hại hơn 18 tỷ đồng, tương đương 129,3 tấn cá.
Bà con ngư dân xã Long Sơn cho biết, tình trạng ô nhiễm môi trường nước trên sông là nguyên nhân chính dẫn tới cá chết, hay nói chính xác hơn, do hoạt động xả thải của các cơ sở chế biến thủy, hải sản tại xã Tân Hải (huyện Tân Thành, tỉnh BR-VT). Những cơ sở này đã xả nước thải trực tiếp (qua cống số 6) ra sông Chà Và. Đây không phải lần đầu tiên xảy ra tình trạng cá chết, trước đó người dân cũng đã gửi đơn đến các cơ quan chức năng “kêu cứu” nhưng chưa được quan tâm giải quyết triệt để. Vụ việc người dân mang cá chết đến trụ sở UBND tỉnh BR-VT để phản đối, như các phương tiện thông tin đại chúng thời gian qua phản ánh, đích thị là “giọt nước tràn ly”.
Sở TN-MT tỉnh BR-VT và Viện Môi trường và Tài nguyên (thuộc Đại học Quốc gia TPHCM) sau đó đã vào cuộc điều tra. Theo xác định của Viện Môi trường và Tài nguyên, có tới 76% nguyên nhân dẫn tới việc cá chết do hoạt động xả thải của các doanh nghiệp (DN) ra cống số 6. Tiếp đến, 15% do hoạt động nuôi cá lồng bè của bà con chưa khoa học, số lượng nuôi dày đặc. Còn lại là hình thức nuôi quảng canh chiếm 5%, nước thải sinh hoạt chiếm 2%. Số tiền buộc các DN phải đền bù cho người dân bị thiệt hại trên 13,8 tỷ đồng.
Chối bỏ trách nhiệm
Cho rằng bị “oan”, tại cuộc họp đối thoại ngày 26-11 vừa qua, 13/14 DN chế biến thủy, hải sản ở huyện Tân Thành cho rằng, nguyên nhân dẫn đến tình trạng cá chết hàng loạt không phải do các nhà máy xả thải ra môi trường gây ô nhiễm. Một số DN “đổ thừa” do bà con ngư dân không biết cách chăm nuôi, chăm sóc, vệ sinh… mới dẫn đến cá chết. Số DN khác thì bảo có nhiều nguyên nhân khác tác động làm bẩn nguồn nước, như rác thải sinh hoạt từ chợ Chu Hải, từ người dân… Đa số DN đều phủ nhận báo cáo đánh giá, tính toán về tỷ lệ “đóng góp” (76%) gây ô nhiễm môi trường mà Viện Môi trường và Tài nguyên đưa ra và từ chối bồi thường cho người dân. “Chúng tôi có hệ thống xử lý nước thải và đã được kiểm duyệt”, đó là những lời biện minh của các DN tại buổi đối thoại. Ông Nguyễn Thanh Tịnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh BR-VT, đặt câu hỏi ngược lại: “Liệu hệ thống xử lý nước thải có hoạt động?”. Đến tình huống này thì các DN im lặng. Cuộc họp đi đến thống nhất: các doanh nghiệp sẽ có câu trả lời vào trung tuần tháng 12 này hoặc sẽ đưa vụ việc ra tòa án.
Những ngày này, chỉ cần đến khu vực cống số 6, nơi có đầm chứa thải của các DN chế biến thủy, hải sản ở xã Tân Hải xả ra bên ngoài, người đi đường sẽ chứng kiến và cảm nhận được mùi hôi nồng nặc, màu nước lúc đen kịt, lúc tím lừ… kéo dài cả khúc sông dài.
ĐỨC THANH - NÔNG NGÂN
