“Vòng xoáy” kinh doanh đa cấp - giấc mơ ...bánh vẽ !

“Bạn có muốn từ người đang làm thuê trở thành chủ sự nghiệp kinh doanh không? Hãy đến với chúng tôi, một cơ hội không phải tốn nhiều tiền bạc và công sức!”. Đó là lời dụ khị “có cánh” của những người hành nghề bán hàng đa cấp (BHĐC). Tuy đến nay nhiều người đã dị ứng với hình thức kinh doanh này, nhưng mỗi ngày vẫn có rất nhiều nạn nhân bị cuốn vào “vòng xoáy”, vẫn ngộ nhận về cái “bánh vẽ” giấc mơ triệu phú, một bước thành thương nhân!

Những chiếc bánh vẽ

Phía sau cánh cổng của Công ty T.H.V. luôn là khung cảnh náo nhiệt. Những người kinh doanh (NKD) trong trang phục nghiêm chỉnh với cà vạt-veston, trên môi thường trực nụ cười, ai cũng tay bắt mặt mừng. NKD phải quán triệt nguyên tắc “3 không”: “không nói về công ty, không nói về sản phẩm, không nói về hình thức kinh doanh” trong quá trình mời khách.

Đợi cho đến khi khách hàng được dẫn vào hội trường kín mít với ánh đèn mờ ảo, mọi tình huống đều nhất nhất tiền hô hậu ủng, cùng những tràng pháo tay bất tận mà bất cứ hội nghị, cuộc họp nào cũng phải “nể” thì bức màn bí mật về mô hình BHĐC dần dần được vén lên. Sau khi giới thiệu về những sản phẩm “3 độc”: “độc chiêu, độc đáo, độc quyền”, thuyết trình viên (TTV) hỏi xuống hội trường: “Quý vị thấy sản phẩm (SP) có tốt không? Có thích không? Có muốn sở hữu SP này không? SP tốt như vậy có nên chia sẻ với người thân, bạn bè không?”.

Đáp lại là những tiếng hô đồng thanh: “Tốt”, “Thích”, “Rất thích”, “Rất muốn” và những tràng vỗ tay như pháo ran từ lực lượng nhân viên của công ty gài sẵn trong hội trường. Những hiệu ứng này hoàn toàn có sự sắp đặt và trải qua huấn luyện nghiêm túc, NKD luôn luôn phải ngồi kèm khách mời và có nhiệm vụ hô hào, vỗ tay để kích thích khách hàng.

Một TTV khác sẽ lên giới thiệu phương pháp kinh doanh mới với những con số thu nhập rất “ngon ăn”. Theo trình bày của TTV, khi khách hàng mua một SP thì hiển nhiên có được tư cách kinh doanh ở công ty, trở thành nhà phân phối và có thể giới thiệu người khác vào mua hàng, kinh doanh. Giới thiệu bất cứ ai vào mua hàng thì đều được tích lũy điểm và có phần trăm hoa hồng. Điều hấp dẫn là không chỉ ăn hoa hồng trực tiếp mà còn ăn gián tiếp khi làm NKD chủ mạng lưới. Ví dụ anh A. giới thiệu 3 người vào công ty mua hàng, rồi 3 người này giới thiệu mỗi người 3 người nữa, tổng cộng là 9 người.

Cứ như thế tất cả đều thuộc mạng lưới do A. đứng đầu. Mặc dù A. không quen biết, không mời những người tuyến dưới thì vẫn được hưởng hoa hồng từ việc mở rộng mạng lưới. Hội trường trở nên sôi động hơn khi chuyên gia người nước ngoài lên nói chuyện cùng với người thông dịch. Mỗi chuyên gia có một bài nói chuyện riêng, lối pha trò riêng và họ thuộc nằm lòng để biểu diễn mỗi ngày.

Cuối cùng, TTV giới thiệu một người kinh doanh lên chia sẻ cơ hội và kinh nghiệm. Người này sẽ kể trước đây cực khổ ra sao, gặp được cơ hội bán hàng đa cấp và đã giàu lên như thế nào. Rồi anh ta tri ân những người đã sáng lập ra công ty để nhiều người được đổi đời.

Sau khi rời hội trường, khách hàng được đưa tới ngồi tại các bàn ở sảnh lớn để tư vấn. Đây là công đoạn quan trọng, có tính chất quyết định. Chiến thuật của NKD là không được để cho khách hàng ra về, không để họ suy nghĩ lại hoặc bị người thân can ngăn.

Tốt nhất là thuyết phục khách hàng mua hàng ngay hoặc là đặt cọc tiền. Tại khâu này, khách hàng sẽ được tư vấn dồn dập và thúc ép liên tục bởi các TTV, người kinh doanh cao cấp và các chuyên gia nước ngoài.

Các công ty đa cấp đều huấn luyện cho NKD nghệ thuật đề cao người khác, gọi là phương pháp “T-up”. NKD luôn sẵn sàng giới thiệu với khách hàng những gương mặt kinh doanh “điển hình”, ví như: “anh X. trước đây là công nhân, bây giờ có thu nhập 20 triệu đồng mỗi tháng; anh Y. trước nay là thợ hớt tóc, bây giờ có thu nhập 17 triệu đồng; anh T. là luật sư, anh K. là giảng viên đại học v.v…”.

Mỗi tháng, Công ty T.H.V. tổ chức trả thù lao cho NKD một lần vào ngày chủ nhật. Với sự chuẩn bị kỹ càng, công ty biến việc trả thù lao thành dịp phô trương rầm rộ. Trong ngày này, NKD sẽ tổ chức nhiều ô tô 45 chỗ ngồi đón trên dưới 2.000 khách từ các tỉnh miền Tây, miền Đông, Bình Thuận… đến công ty.

Có những người được phát thù lao từ vài triệu đồng cho đến vài trăm triệu đồng. Một không khí phấn khích tột độ khi NKD lên sân khấu ôm trên tay những cọc tiền to tướng trong tiếng reo hò cuồng nhiệt của hàng trăm NKD đã được huấn luyện kỹ. Khách mời là những nông dân, công nhân, sinh viên có lẽ chưa bao giờ nhìn thấy số tiền nhiều như vậy, không ít vị khách miệng cứ há hốc, mắt tròn xoe, thèm thuồng. Cứ sau mỗi buổi phát thù lao như vậy, công ty lại tiêu thụ được một lượng hàng rất lớn. Ông chủ người Đài Loan vui hơn ai hết, bởi như vậy mỗi ngày công ty thu vào không dưới trăm triệu đồng.

Đa cấp về làng

Năm 2004, nhiều xóm làng tại các tỉnh miền Tây như An Giang, Đồng Tháp, Tiền Giang, Vĩnh Long, Hậu Giang, Cần Thơ… sôi lên khi hàng tuần có xe hơi chở người nước ngoài và những TTV xinh đẹp, lịch sự của Công ty T.H.V. mang theo sản phẩm mới lạ và quảng cáo đây là cơ hội giúp nông dân làm giàu!

Trước khi chuyên gia nước ngoài và TTV từ TPHCM về, NKD tại địa phương phải mời, vận động láng giềng hàng xóm đến nhà mình tập trung chờ sẵn. Sau màn chào hỏi, TTV mang đồ nghề ra biểu diễn cho bà con xem. Một con cá nhỏ được bỏ vào lọ thủy tinh, nhỏ vài giọt thuốc trừ sâu vào, con cá lồng lộn rồi đuối dần và phơi bụng vì nhiễm độc tố.

Lúc này, TTV nhanh chóng đưa ống dẫn khí từ máy xử lý ozon vào, một lúc sau thì con cá tỉnh dần và bơi như thường; một cốc thủy tinh đựng đầy nước trong, nhỏ vào mấy giọt mực tím làm nước biến thành màu tím, sau đó bỏ ống dẫn khí ozon vào xử lý, một lúc thì nước trở lại trong veo. TTV cầm ly nước lên uống và mời một người khác lên uống thử. Mọi người vỗ tay tán thưởng.

Tại vùng Chợ Mới nói riêng và nông thôn miền Tây nói chung, người dân phải dùng nước sinh hoạt rất mất vệ sinh nên thấy cái máy ozon là ưng ngay. TTV nói: “Máy này bà con dùng rất tốt cho sức khỏe nhưng không nên giấu giếm, hãy giới thiệu cho người thân, hàng xóm, bạn bè đến mua và tham gia hình thức kinh doanh tiên tiến để làm giàu”.

Sau đó vị chuyên gia người nước ngoài đứng lên chia sẻ tiếp về sản phẩm và cơ hội kinh doanh. Nghe xong ai cũng như bị thôi miên, người chạy về nhà lấy tiền mua hàng, người chưa đủ thì đặt cọc, người chưa có thì đi chạy chọt vay mượn. Mỗi buổi như vậy thường thì có vài sản phẩm được bán, cái nào cũng giá 2 - 3,5 triệu đồng. Người dân nghèo không có sẵn tiền, những người chưa mua thì được NKD tại địa phương tiếp tục “săn sóc”, xúi giục gom góp, vay mượn để mua hàng.

Người nông dân chất phác, thật thà khó lòng thoát khỏi sự bủa vây, mời mọc quá đỗi siêu đẳng của những kẻ dụ dỗ chuyên nghiệp. Máy ozon hoạt động một thời gian thì hết cho ozon, trong khi công ty cũng dần vắng bóng TTV nên không làm ăn gì được. Cuối cùng, người mua sau đổ lỗi cho người mua trước: “Sao dụ dỗ, lừa đảo tui?”. Không ít trường hợp từ mặt nhau, thậm chí ẩu đả nhau vì giấc mộng kinh doanh làm giàu bất thành mà sản phẩm đắt tiền thì bỏ xó.

Cứ như thế, những chuyên gia và TTV Công ty T.H.V. đã “quét” qua nhiều tỉnh, mỗi nơi chỉ nóng lên một thời gian rồi tắt lịm khi thấy đã ăn đủ hoặc không khai thác được nữa… Tại mỗi nơi “vòng xoáy đa cấp” đi qua, nó luôn để lại không ít hậu quả, làm cho người dân địa phương rơi vào cảnh dở khóc dở cười. Trước đây, các nhân viên bảo vệ Công ty T.H.V. văn phòng đại diện Cần Thơ đã chưng hửng khi người của công ty âm thầm trả mặt bằng, thu dọn đồ nghề lên ô tô chở về TPHCM hồi nào không hay và xù luôn tiền lương của anh em.

Sau khi đã khai thác hết thị trường miền Nam… T.H.V. đã kéo lên Tây Nguyên, miền Trung, miền Bắc. Đã từng bị rút giấy phép kinh doanh tại Bình Định, nhưng cho đến nay T.H.V. vẫn hoạt động tốt tại các tỉnh Bắc bộ, Quảng Bình, Thừa Thiên - Huế, Quảng Ngãi, Quảng Nam… Sẽ còn nhiều người nghèo Việt Nam phải bỏ đồng tiền mồ hôi nước mắt ra ôm về những sản phẩm bán với giá trên trời, để rồi lại tiếp tục lôi kéo người thân, hàng xóm, bạn bè vào con đường làm giàu ảo tưởng. 

QUÝ LÂM