Lần trước chúng tôi đến Hà Khẩu (Trung Quốc), chỉ cách có hơn một năm, mà nay trở lại Hà Khẩu thay đổi nhiều quá. Đường phố khang trang, người mua kẻ bán tấp nập hơn. Những chuyến xe chở đầy ắp hàng hóa qua lại cửa khẩu Lào Cai giao thương với Việt Nam cũng nhộn nhịp hơn xưa rất nhiều. Những công trình xây dựng, nhà cao tầng khởi công từ mấy năm trước nay đã xong, bề thế, cao ngất.
- Một thời xe lam Hà Khẩu
Xe lam vắng khách ở Hà Khẩu.Ảnh: KHA ĐIỀN
Một hiện tượng thay đổi rõ nét nhất mà ai cũng nhìn thấy được khi trở lại Hà Khẩu, đó là những chiếc xe lam ba bánh chuyên chở hàng hóa và chở khách không còn nườm nượp ngược xuôi trên phố như trước kia, mà thay vào đó là những chiếc xe điện trang nhã, lịch sự đưa đón du khách đến thăm Hà Khẩu.
Trước cổng một bệnh viện, hai bác tài xe lam ngồi ủ rũ bên tay lái, đậu xe chờ khách. Họ nói với nhau bằng tiếng Việt, hỏi thăm nhau về quê nhà bên Việt Nam. Tôi lân la đến hỏi chuyện mới biết, cả hai sang Hà Khẩu làm ăn đã hơn 10 năm rồi. Một người tên Độ và một người tên Chiêu cùng quê ở Ninh Bình, anh Độ lên tiếng: “Ban đầu chúng tôi sang đây làm thợ hồ, hiện nay các công trình gần như đã hoàn tất, nghề thợ hồ kể như thất nghiệp. Nhờ tích lũy chút vốn, chúng tôi mua xe lam chuyên chở hành khách và hàng hóa.
Mấy năm trước còn kiếm sống được, nhưng hơn hai năm nay ế ẩm quá, vì xuất hiện loại xe điện vừa đẹp, lịch sự, chuyên chở khách giá rẻ nên ít ai đi xe lam. Do vậy, chúng tôi đã đăng ký bán lại xe lam của mình cho các đại lý thu mua, để họ chỉnh trang đẹp đẽ, tiếp tục bán cho người sử dụng”. Anh Chiêu nói thêm: “Tại bến xe này và ở Phòng Thành cũng phải cả ngàn chiếc đã giải nghệ, xe bán hết cho các đại lý rồi. Hiện nay, số lượng xe lam loại này, nghe nói đang ồ ạt xuất sang Việt Nam nhiều lắm. Anh Chiêu lộ vẻ lo lắng: “Nếu đúng vậy, không hiểu mấy chiếc xe tái chế đó, có lọt sang bên mình hay không?”.
- Một cuộc đổ bộ
Một xe lam TQ ở Vĩnh Long không được đăng ký lưu hành. Ảnh: Q.CÔNG
Mang nỗi niềm băn khoăn của hai con người tha phương cầu thực đó, sau chuyến du lịch tôi trở về TPHCM cùng với nỗi niềm canh cánh bên lòng, khi thấy trên khắp các đường phố từ các tỉnh miền Tây, miền Đông kể cả tại TPHCM xuất hiện ngày càng nhiều loại xe lam Trung Quốc. Tại Đồng Xoài tỉnh Bình Phước, tôi vào một đại lý trưng bày rất nhiều xe lam Trung Quốc, như người mua, tôi hỏi nhiều điều quanh chiếc xe lam.
Người bán hàng hớn hở giới thiệu với tôi: “Đây là loại xe sản xuất mới 100%, rất tiện lợi, dùng để vận chuyển hàng hóa, bền và giá rẻ, chỉ có 34 triệu đồng một chiếc”. “Thời gian bảo hành bao lâu?”. Nghe tôi hỏi, người bán hàng lắc đầu lia lịa: “Không có bảo hành”. “Vì sao xe mới mà không bảo hành”. Tôi thắc mắc hỏi. “Tại vì…”, anh ta ngập ngừng, rồi đưa ra lý do mà ai cũng phải… bó tay: “Vì công ty không có trách nhiệm bảo hành”.
Trong một dịp đến Vĩnh Long, tôi gặp một cửa hàng bán xe gần Trường Cao đẳng Sư phạm tỉnh, thấy chỉ trưng bày có một chiếc xe lam Trung Quốc, tôi tỏ ý thất vọng: “Xe ít quá làm sao lựa chọn”. Cô bán hàng vội vã thanh minh: “Đừng lo, xe nhiều lắm, muốn chọn bao nhiêu chiếc cũng có”. Tôi ướm hỏi chất lượng xe ra sao, cô nhanh nhẩu đưa cho tôi tờ giấy “Chất lượng mô tô, xe gắn máy nhập khẩu, có xuất xứ ở phường Điện Biên-Ba Đình-Hà Nội” cùng với những lời quảng cáo hết cỡ: “Đây là giấy của cơ quan kiểm tra thuộc Cục Đăng kiểm Việt Nam xác nhận là tình trạng phương tiện mới, chưa qua sử dụng, đạt chất lượng nhập khẩu theo quy định ban hành của Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải. “Giá cả và thời gian bảo hành bao lâu?”.
Tôi vẫn hỏi điều mình băn khoăn nhất. Không ngờ câu hỏi của tôi làm cô bối rối, ngập ngừng mãi mà không nói nên lời: “Giá thì 35 triệu đồng/chiếc, còn bảo hành, điều này… tại nơi giao hàng không quy định, nên cửa hàng chúng em cũng không có các điều khoản bảo hành”. Giọng nói cô trở nên sôi nổi hơn: “Từ hôm bán hàng đến nay, có ai đòi bảo hành đâu và cũng không có ai khiếu nại về chất lượng”.
Tôi trả lời thẳng thừng là không có bảo hành, tôi không dám mua. Trên đường ra về, tôi gặp một chiếc xe lam Trung Quốc đậu trước ngôi nhà ở đường Phạm Hùng, tôi vào hỏi thăm chủ xe về tình trạng chất lượng và giá cả của xe, chủ xe ngỡ tôi là người đi tìm mua xe, ông thật tình trả lời: “Tôi mới mua xe khoảng một tháng nay, giá 42 triệu đồng, kể cả tiền bao đăng ký. Rồi ông thở dài chán nản: “Hiện nay, tỉnh Vĩnh Long không cho đăng ký, chờ lệnh mới”. Ông chỉ tay vào bảng số treo bên hông xe, giãi bày: “Đó là bảng số giả, treo vậy thôi để tránh chạy về các huyện bị hỏi giấy tờ”. Ông vồn vả với tôi: “Nếu chú muốn mua, tôi bán lại cho, tôi chịu lỗ… 5 triệu đồng”. Tôi xem xe hồi lâu, tỏ ý không mua, nói: “Không được đăng ký làm sao lưu hành?”. Thấy tôi sắp sửa ra đi, ông nói dồn theo: “Thôi, tôi chịu lỗ 10 triệu đồng đó, chú mua đi”.
Tôi thông cảm nỗi khổ tâm của ông, chỉ vài lời nói mà ông chẳng ngại ngần chịu lỗ đến 10 triệu đồng. Vì lẽ, UBND tỉnh Vĩnh Long đã có chỉ thị, kể từ ngày 1-6-2008 cấm toàn bộ các loại xe ba gác máy lưu hành trên địa bàn thị xã Vĩnh Long. Sở GTVT cũng khuyến cáo là không nên mua xe lam Trung Quốc sau ngày 16-4-2008, vì sẽ không được Phòng CSGT giải quyết cho đăng ký lưu hành.
Tại TPHCM cũng vậy, mấy bác tài chạy xe lam Trung Quốc cũng than vắn thở dài là xe không được đăng ký, gắn bảng số giả chạy đỡ, bây giờ muốn bán lại giá rẻ, không ai chịu mua.
Trong tháng 6 này, chưa biết số phận của các loại xe ba gác, xe ba bánh, xe tự chế của người tàn tật sẽ như thế nào, có còn được lưu hành? Trong khi đó, xe lam Trung Quốc, cũng thuộc dạng xe ba bánh- đang ồ ạt đổ bộ vào Việt Nam, khiến một số người dân phải dở khóc dở cười khi mua loại xe này.
Ai sẽ chịu trách nhiệm trước hiện tượng xe lam Trung Quốc chạy tràn lan vào Việt Nam.
Nguyễn Tường Lộc
