Mở rộng hệ thống bán gia cầm sạch

Phòng chống cúm gia cầm

Trong hơn 2 tuần qua, các bộ, ngành, địa phương khẩn trương triển khai thực hiện nội dung công điện của Thủ tướng về việc phòng, chống dịch cúm gia cầm. Các tỉnh phía Bắc nỗ lực ngăn chặn, triệt tiêu gia cầm nhập lậu, còn ĐBSCL thì ngán ngại khi dịch cúm gia cầm tái phát ở Đồng Tháp, Tiền Giang. Mới nhất là vào cuối tháng 4-2013, Cần Thơ phát hiện ổ dịch với gần 900 con ở quận Ô Môn. Hiểm họa cúm gia cầm luôn treo lơ lửng.

Mầm bệnh đa dạng

Câu chuyện phòng chống dịch cúm gia cầm trở nên cấp bách khi chúng ta đối diện với sự đe dọa của 3 loại dịch cúm nguy hiểm (H5N1, H1N1 và H7N9). Đối với ĐBSCL, cúm A/H5N1 đã quay trở lại tại nhiều địa phương. Trong đó hai điểm nóng là Đồng Tháp và Tiền Giang. Các địa phương đang khẩn trương triển khai nhiều biện pháp cấp bách để khoanh vùng, dập dịch. Một số người cho rằng, diễn biến dịch cúm H5N1 trong hơn 1 tháng qua khá phức tạp khi các cơ quan chức năng ghi nhận dịch cúm trên chim yến và chim trĩ. Thật ra, diễn biến này không có gì bất ngờ, vì từ giữa tháng 1-2013, trong công văn số 192, Bộ NN-PTNT đã nhận định: “Đối với bệnh cúm gia cầm hiện nay, do virus cúm đã lưu hành trong đàn thủy cầm, đàn chim hoang và chim di trú tại rất nhiều địa phương. Đặc biệt, gần đây đã xuất hiện nhiều nhánh virus cúm mới xâm nhập vào trong nước qua nhiều đường”. Cảnh báo “khá đa dạng mầm bệnh” của Bộ NN-PTNT đã được phát ra từ tháng 1-2013 nhưng đến khi xảy ra dịch cúm trên đàn chim yến thì các cơ quan chức năng lúc đầu cũng lúng túng xử lý đối với chim yến nhiễm bệnh!

Tại ĐBSCL, trước đó đã xảy ra cúm gia cầm H5N1 nhỏ lẻ trước khi dịch cúm bùng phát ở Đồng Tháp và Tiền Giang. Tuy nhiên, các thông tin này gần như rơi vào quên lãng. Chỉ đến khi Đồng Tháp ghi nhận ca tử vong đầu tiên do cúm A/H5N1 là một bé trai 4 tuổi tại xã Tân Hội Trung, huyện Cao Lãnh và dịch cúm H7N9 bùng phát ở Trung Quốc thì chuyện phòng chống dịch cúm gia cầm trở nên nóng bỏng. “Trong điều kiện chăn nuôi ngoài trời như hiện nay, mầm bệnh lưu tồn rất đa dạng, gần như người dân phải sống chung với dịch bệnh. Ý thức của cộng đồng về dịch cúm gia cầm hiện nay là chưa trọn vẹn, nhiều người chủ quan, rất đáng lo ngại”, một cán bộ thú y ở ĐBSCL nhận định.

Ngành thú y ĐBSCL hiện nay đang lo sốt vó với đàn thủy cầm chăn nuôi ngoài trời, cụ thể là vịt chạy đồng. Thời điểm năm 2005, được xem là đỉnh điểm của dịch cúm H5N1 ở Việt Nam khi cả nước phải tiêu hủy hơn 45 triệu con gia súc, gia cầm. Khi đó, nhiều chuyên gia nhận định: Quản lý vịt chạy đồng là khó nhất trên bản đồ dịch tễ! Tâm điểm hiện nay là quản lý chặt đàn vịt. “Trong điều kiện chăn nuôi nhỏ lẻ khó kiểm soát như hiện nay, cúm gia cầm rất dễ lây nhiễm. Ngành thú y trong tỉnh đang dàn mạng lưới thú y để giám sát chặt chẽ; ghi nhận các biểu hiện lạ, lấy mẫu và gửi xét nghiệm nhanh, để kịp thời khoanh vùng, xử lý ngay các ổ dịch”, ông Trương Ngọc Trưng, Chi cục trưởng Thú y Hậu Giang cho biết.

Hình thành hệ thống bán gia cầm sạch

Khó khăn hiện nay là quản lý đàn thủy cầm. Khác với gà, vịt mang bệnh khó có thể nhận ra qua những biểu hiện bên ngoài. Có lúc nhiều địa phương đã áp dụng hình thức “nội bất xuất, ngoại bất nhập” với đàn vịt chạy đồng khi phát hiện dịch cúm. Đây được xem là giải pháp thụ động khi mạng lưới thú y quá mỏng, còn người dân lơ là trong tiêm phòng vaccine. Nhiều người đề xuất nên dời vịt chạy đồng vào mô hình chăn nuôi thủy cầm an toàn sinh học. Mô hình này được nhiều địa phương trong vùng áp dụng. Tuy nhiên, do tập quán lâu nay người dân vẫn quen thả vịt ăn mót lúa sau khi thu hoạch để tiết kiệm tiền thức ăn. Ngành thú y xác định nguy cơ dịch cúm gia cầm trên đàn vịt rất lớn, nên đang dồn lực để tiêm phòng vaccine. Vấn đề hiện nay là các địa phương gần như không thể có đủ cán bộ để lội vào đồng sâu tiêm vaccine cho đàn vịt và các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ. Ngoài ra, việc quản lý bán buôn gia cầm sống và các loại chim trời hiện nay cũng nan giải. “Dẹp một lần thì dễ nhưng sau khi các cơ quan chức năng rút việc buôn bán lại tái diễn. Thậm chí sáng ra quân dẹp bán gia cầm, chim trời ở các điểm cố định, thì buổi trưa nhiều điểm buôn bán như thế lại mọc lên gần đó”, một cán bộ thú y ở Hậu Giang nói trong lo lắng!

Không chỉ người chăn nuôi, mua bán gia cầm mà ngay cả người tiêu dùng vẫn chủ quan mua gia cầm sống không rõ nguồn gốc. Chuyện các điểm bán gia cầm sạch, lò giết mổ tập trung có kiểm định của cơ quan thú y đã được đề cập từ lâu nhưng đến nay vẫn “giậm chân tại chỗ”. Việc mở rộng hệ thống bán gia cầm sạch từ nông thôn đến thành thị hiện nay là rất cần thiết. Khi hệ thống này phủ đều, người dân sẽ từ bỏ thói quen mua gia cầm sống không rõ nguồn gốc. Đây cũng là cơ sở để bảo vệ quyền lợi của người chăn nuôi gia cầm một khi xảy ra dịch bệnh. Thực tế thời gian qua, khi dịch heo tai xanh cũng như cúm gia cầm tái phát ở địa phương nào thì giá heo, gia cầm lập tức giảm giá. Đây là tâm lý đám đông hay phản ứng tẩy chay một cách tiêu cực, gây thiệt hại nặng cho người chăn nuôi đảm bảo kỹ thuật, an toàn vệ sinh.

Cao Phong