Giữa lúc quan hệ giữa Saudi Arabia và Iran leo thang căng thẳng, Trung Quốc đã cử đặc phái viên tới 2 quốc gia Trung Đông này. Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết Thứ trưởng Ngoại giao Trương Minh đang có chuyến thăm Saudi Arabia và chuẩn bị tới Iran.
Trong bối cảnh, cả Nga và Mỹ hiện đều lo ngại quả bom nổ chậm mới xuất hiện tại Trung Đông này sẽ làm hủy hoại những nỗ lực kiến tạo hòa bình ở Syria, dập tắt hy vọng mong manh về việc tạo dựng một liên minh quốc tế chống khủng bố tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, thì Trung Quốc cũng có nỗi lo riêng. Bắc Kinh đã nhanh nhạy choán chỗ tại Trung Đông sau khi Mỹ chần chừ, thậm chí có dấu hiệu thoái lui tại đây. Quan hệ thương mại giữa Trung Quốc với khu vực đã tăng 600% chỉ trong 10 năm qua, tức hơn 230 tỷ USD/năm. Trong khi xem Iran là “cường quốc” ở khu vực, là một đối tác rường cột tin cậy đủ sức phá thế bá quyền của phương Tây, Bắc Kinh cũng không quên mở các kênh tiếp xúc với Saudi Arabia. Kinh tế Trung Quốc phụ thuộc lớn vào nguồn dầu lửa Trung Đông (chiếm 51,52% tổng lượng dầu nhập khẩu), với hai đối tác chủ chốt nhất là Saudi Arabia và Iran. Căng thẳng hiện nay có thể sẽ không làm giá dầu bật tăng, nhưng về mặt dài hạn, bất kỳ một xung đột nào ở Trung Đông đều sẽ có tác động tiêu cực đến an ninh năng lượng của Trung Quốc. Bắc Kinh còn một nỗi lo khác - đó là xung đột giáo phái tại Trung Đông giữa hai dòng Hồi giáo Sunni và Shiite có thể sẽ gây ra hiệu ứng “xuất khẩu” tư tưởng cực đoan ra bên ngoài, tạo thiên đường cho các nhóm khủng bố mà ở đó Trung Quốc sẽ bị tác động xấu. Cụ thể hơn, đó là viễn cảnh gia tăng các hành động tấn công, bạo động, khủng bố của cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ thiểu số tại khu vực Tân Cương.
Điều này giúp lý giải tại sao Bắc Kinh gần đây lại chủ động có các bước đi “ngoại giao phòng ngừa” như nỗ lực thúc đẩy ký kết, thực thi thỏa thuận hạt nhân Iran, bất chấp thực tế một Iran tái hội nhập quốc tế hậu cấm vận sẽ bớt phụ thuộc vào Trung Quốc như thời kỳ trước đây. Mới nhất là động thái can dự vào Syria. Thủ lĩnh Liên minh Dân tộc Syria (SNC) đối lập Khaled Khoja tới thăm Bắc Kinh hôm 8-1 và đã có cuộc tiếp xúc với Ngoại trưởng Vương Nghị… Rõ ràng, Trung Quốc đã đi trước một bước trong căng thẳng Iran - Saudi Arabia khi mà Nga chưa tới nơi, còn Mỹ cũng đã có dấu hiệu muốn ngừng lại hay quá bối rối với mớ bòng bong mà Tổng thống Barack Obama, người sắp hết nhiệm kỳ vẫn chưa giải quyết xong ở Afghanistan và Syria.
VIỆT LÊ
