Hồi ức và hồi kết
“Nhà mình cách sân khấu Lan Anh có một bức tường, trước đây leo lên sân thượng nhìn qua là thấy nhiều hoạt động. Cả tháng nay nghe tiếng xe ủi ầm ầm ở bên cạnh, rồi khi nghe tin tháo dỡ, dừng hoạt động sân khấu Lan Anh, cảm xúc thực sự bùi ngùi. Vậy là một địa chỉ gắn bó mấy chục năm qua với người yêu nhạc thành phố đã trở thành ký ức…”, chị Nguyễn Thị Cẩm Lệ (ngụ quận 10, TPHCM), chia sẻ cảm xúc khi hay tin sân khấu Lan Anh “tắt đèn”.
Thông tin sân khấu Lan Anh ngưng hoạt động khiến nhiều nghệ sĩ, khán giả hoài niệm về những năm tháng cũ của các tụ điểm ca nhạc truyền thống ở TPHCM, như: sân khấu Trống Đồng, Cầu Vồng 126, sân khấu ở các Công viên Lê Văn Tám, Lê Thị Riêng, Hoàng Văn Thụ… Theo nhạc sĩ - NSƯT Thế Hiển, khởi đầu cho mô hình tụ điểm, sân khấu ca nhạc có lẽ chính là hình thức biểu diễn ở quán cà phê thuộc Nhà Văn hóa Thanh niên TPHCM những năm đầu thập niên 1980. Sau đó, sân khấu ca nhạc thể nghiệm được mở ra tại Công viên Tao Đàn (năm 1982) và lần lượt là các sân khấu Cầu Vồng 126 (1986), Trống Đồng (1989), Lan Anh (1997)… hình thành chuỗi tụ điểm sân khấu ca nhạc quy mô lớn, trở thành “bệ phóng” nâng bước cho nghệ sĩ, các nhóm nhạc và phục vụ nhu cầu thưởng thức của người dân. Rất nhiều giọng ca vàng đã tỏa sáng từ nơi này, như: Bảo Yến, Nhã Phương, Cẩm Vân, Phương Thanh, Lam Trường, Thanh Thảo, Đàm Vĩnh Hưng, Đan Trường, Mỹ Tâm, Lệ Quyên…
Sau khoảng 20 năm hưng thịnh, các tụ điểm ca nhạc dần thu hẹp, hoạt động cầm chừng, mất dần sức hút. Những nỗ lực để thay đổi, tìm cách duy trì tụ điểm âm nhạc đã không mang lại kết quả. Chương trình lớn gần nhất tại sân khấu Lan Anh là live concert Upgeneration của ca sĩ Trịnh Thăng Bình (tháng 3-2023), đã không tạo được ấn tượng với khán giả. Sân khấu Trống Đồng có thời điểm tưởng chừng "hồi sinh"; với các đêm diễn có sự kết hợp của nhà sản xuất show diễn Mây Lang Thang, nhưng rồi lại tiếp tục chịu cảnh đìu hiu do vắng khán giả. Chương trình lớn cuối cùng được tổ chức ở đây là Cũng đành ngó lơ (7-2024) có các ca sĩ như Quốc Đại, Hà Vân, Hồ Văn Cường, nhóm hài Gia Bảo. Cùng với việc sân khấu Cầu Vồng 126 đóng cửa từ năm 2016, bộ ba tụ điểm ca nhạc trên trục đường Cách Mạng Tháng Tám gồm Trống Đồng - 126 - Lan Anh - với sức chứa hàng ngàn khán giả đã chìm vào tĩnh lặng giữa náo nhiệt của thành phố lẫn nền công nghiệp âm nhạc đang định hình ngày càng mạnh mẽ.
Thiếu điểm biểu diễn quy mô
Có một sự trái ngược rất rõ ràng, trong khi những tụ điểm ca nhạc từng một thời được mệnh danh là "thủ phủ âm nhạc" của TPHCM phải khép lại trong lặng lẽ thì thị trường âm nhạc thành phố lại đang ghi nhận sự bùng nổ mạnh mẽ chưa từng thấy. Hàng loạt chương trình âm nhạc quy mô lớn như Lễ hội Âm nhạc Quốc tế TPHCM, các live concert cá nhân, nhóm nhạc đã thu hút hàng trăm ngàn khán giả mọi lứa tuổi. Tất cả đã cho thấy một thực tế, sự kết thúc của các tụ điểm sân khấu không phải hồi kết của ngành công nghiệp biểu diễn mà là phản ánh sâu sắc sự thay đổi của khán giả trong nhu cầu thưởng thức nghệ thuật.
Tuy nhiên, một thực tế mới cũng xuất hiện, TPHCM đang thiếu tụ điểm biểu diễn đại chúng quy mô lớn. Các nhà sản xuất buộc phải tận dụng không gian của các nhà thi đấu thể thao, nhà trưng bày triển lãm hoặc các khu đô thị mới để dàn dựng thành sân khấu có thể tổ chức biểu diễn phục vụ cho hàng chục ngàn khán giả. Việc dàn dựng này cực kỳ tốn kém thời gian, công sức, tiền bạc, thậm chí do phải làm quá vội mà có đơn vị dàn dựng bị sập giàn giáo sát ngày biểu diễn, phải chuyển chương trình đi nơi khác.
Ông Nguyễn Xuân An, Giám đốc truyền thông Yeah 1, đơn vị tổ chức Concert Anh trai vượt ngàn chông gai, cho biết: "Dù là hai đô thị lớn nhất cả nước nhưng ở TPHCM và Hà Nội, để tìm được địa điểm đủ sức chứa từ 30.000-50.000 khán giả rất khó khăn, thường là mang tính tạm bợ. Trong khi mức khán giả đó chỉ mới là cơ bản để tổ chức các concert lớn hiện nay, cả của nghệ sĩ trong nước lẫn quốc tế".
Còn ông Phạm Minh Toàn, Giám đốc Vietfest - đơn vị có kinh nghiệm tổ chức 2 lần Lễ hội Âm nhạc Quốc tế TPHCM gần nhất, từng nghiên cứu các lễ hội tại Thái Lan, Hàn Quốc, Anh, phân tích: “Khi các nhà đầu tư sự kiện âm nhạc muốn tổ chức tại Việt Nam, họ sẽ hỏi về địa điểm tổ chức, chính sách bán vé. Trong đó, điều họ quan tâm là hạ tầng phải đủ lớn, tách biệt để tổ chức liên tục ít nhất 2-3 ngày, thậm chí có khi 1 tuần hay 1 tháng. Có như vậy mới đủ sức thu hút khán giả, thúc đẩy phát triển du lịch, kinh tế, công nghiệp văn hóa".
TPHCM - nơi được đánh giá có tiềm năng phát triển công nghiệp âm nhạc đầy mạnh mẽ và thực tế đã rất thành công với nhiều chương trình có quy mô, đẳng cấp quốc tế như của Hà Anh Tuấn, Mỹ Tâm, Đen Vâu, Vũ., Trung Quân, Hoàng Dũng… hay các concert lớn như Anh trai vượt ngàn chông gai, Anh trai say hi, Chị đẹp đạp gió rẽ sóng, Đại nhạc hội 8Wonder… Vấn đề là làm sao có được địa điểm tổ chức tốt, đủ điều kiện đáp ứng những yêu cầu kỹ thuật tầm cỡ quốc tế, hấp dẫn được công chúng, đặc biệt khán giả trẻ.
Nhà sản xuất - nhạc sĩ HUY TUẤN:
“Theo tôi, để có được các sân khấu thực sự đúng chuẩn quốc tế với sức chứa hàng chục ngàn khán giả, không thể chỉ trông chờ tư nhân đầu tư mà cần có sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước và tư nhân... Nhà nước rất cần có chính sách, đề án đầu tư thiết chế văn hóa. Về phía tư nhân, cần đặt yếu tố nghệ thuật lên hàng đầu rồi sau đó mới tính đến lợi nhuận”.
