Từ học bổng thật…
Ngay sau khi công bố mức học phí mới, Trường Đại học (ĐH) Y Dược TPHCM cũng đã thông tin về chính sách học bổng trong năm học 2020-2021 với tổng số tiền lên đến 15,4 tỷ đồng - là mức học bổng lớn nhất từ trước đến nay của trường. Theo đó, đối với sinh viên trúng tuyển năm 2020, nhà trường sẽ dành 800 suất học bổng (chiếm 15% tiền thu học phí), giá trị mỗi suất học bổng từ 25% đến 100% học phí năm học (học phí mới 30 - 68 triệu đồng/năm, tùy từng ngành). Ngoài ra, sẽ có một số trường hợp đặc biệt được cấp học bổng do hiệu trưởng quyết định.
Gói học bổng năm 2020 của Trường ĐH Văn Hiến là 30 tỷ đồng. Nhà trường đã công bố chính sách học phí ưu đãi, toàn khóa là 99 triệu đồng, áp dụng tất cả 31 ngành đào tạo. Tân sinh viên được giảm thêm 40% học phí học kỳ 1. Như vậy, mỗi thí sinh chỉ đóng 5,4 triệu đồng trong học kỳ 1 để nhập học. Để khuyến khích việc học tập không giới hạn độ tuổi, trường còn có chương trình “học tập suốt đời” ở bậc ĐH dành cho thí sinh độ tuổi 25 - 61, độ tuổi càng lớn thì mức ưu đãi càng cao. Thí sinh từ 61 tuổi trở lên được ưu đãi 100% học phí.
Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM cũng cấp học bổng 50% học phí học kỳ 1 năm học đầu tiên cho tân sinh viên là thí sinh thuộc trường chuyên, năng khiếu và học sinh trường liên kết có thư giới thiệu của hiệu trưởng; giảm 20% - 50% học phí cho tân sinh viên nữ học ở 16 ngành kỹ thuật. Đặc biệt, nhà trường sẽ giảm 20% học phí trong toàn khóa học cho thí sinh trúng tuyển nhập học có anh, chị, em ruột đang học hoặc đã tốt nghiệp từ trường.
… đến học bổng ảo
Bên cạnh những chương trình học bổng nói thật làm thật thì có những chương trình học bổng tuyển sinh dường như “quá hớp” với uy tín, vị thế của các trường.
Một chuyên gia tuyển sinh của một trường thành viên ĐH Quốc gia TPHCM cho biết: Học bổng dưới hình thức gì cũng đáng trân trọng. Tuy nhiên, khi đưa ra điều kiện các trường phải cân nhắc, chứ đừng làm theo kiểu gây sự chú ý cho thí sinh là chính. Ví dụ như học bổng tuyển sinh một trường tư cấp 100% học bổng cho thí sinh có điểm thi tốt nghiệp THPT năm 2020 có 3 môn trong tổ hợp xét tuyển đạt 26 - 30 điểm, điểm học bạ lớp 12 đạt 28 - 30 điểm, điểm học bạ 5 học kỳ đạt 46 - 50 điểm, điểm thi đánh giá năng lực 2020 đạt 1.040 - 1.200 điểm. Với vị thế là trường tư và với điều kiện mức điểm gần như tuyệt đối như thế (26 - 30 điểm), mấy ai tin những thí sinh này đăng ký vào trường. Nếu đạt điểm này thì thí sinh sẽ ưu tiên và lựa chọn những trường có uy tín cao hơn, thậm chí là những trường “hot” nhất. Như vậy, ngay cả thủ khoa đầu vào của trường này trong năm 2020 không đủ mức điểm trên thì cũng không thể nhận được học bổng. Trong khi đó, nhiều trường rất uy tín cũng đưa ra điều kiện nhận học bổng chỉ cần là thủ khoa đầu vào toàn trường, thủ khoa từng ngành. Điều kiện này xem ra thực tế và phù hợp hơn với thí sinh.
Những năm trước, hàng loạt trường đưa ra các mức học bổng cao ngất ngưởng, lên đến hàng trăm triệu đồng, nhưng điều kiện quy định là không tưởng. Có trường tư đưa ra điều kiện điểm đầu vào từ 23, 25 điểm trở lên (điểm thi) và thuộc diện gia đình hoàn cảnh khó khăn, sẽ được hỗ trợ 100% học phí và 10 triệu đồng/năm, nhưng ngay cả thủ khoa của trường kết quả thi cũng chỉ đạt 20 điểm. Thậm chí có trường đưa học bổng gần 500 triệu đồng nhưng các điều kiện đưa ra cho thí sinh lại còn khủng hơn: phải đạt điểm thi 26 điểm (chưa tính điểm ưu tiên) và có kết quả học tập lớp 10, 11 và 12 đạt từ 9,5 điểm trở lên, đồng thời có chứng chỉ TOEFL 61 iBT không quá 2 năm.
Ví dụ điển hình cho việc nhận học bổng “không như là mơ” của Trường ĐH Tân Tạo làm nhiều sinh viên, phụ huynh phải cân nhắc. Do trường không thực hiện đúng cam kết ban đầu, tăng học phí nên sinh viên xin chuyển trường. Nhà trường kiện đòi lại học bổng. Sau nhiều lần xét xử, tòa tuyên án không có cơ sở để kiện đòi hoàn trả học bổng. Và hiện nay, nhà trường đưa ra chương trình học bổng kèm theo cam kết rõ ràng, không tăng học phí trong toàn khóa học.
Giá trị học bổng dù lớn hay nhỏ, nhiều hay ít đều đáng trân trọng và mang ý nghĩa nhân văn, tôn vinh tinh thần hiếu học, trọng người tài. Do đó, những trường đưa ra chương trình học bổng theo kiểu để quảng bá, nhằm tạo sự quan tâm của thí sinh để phục vụ cho tuyển sinh là chính là việc làm phản giáo dục và không thể thu hút được người giỏi.
