Đây là vụ án đặc biệt nghiêm trọng nằm trong diện theo dõi và chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng.
Bị cáo Trịnh Xuân Thanh trả lời trước tòa Ông Đinh La Thăng bình tĩnh dự tòa Ngay từ lúc 6 giờ sáng, tại các nút giao thông xung quanh khu vực TAND TP Hà Nội đã có các lực lượng chức năng thường trực trong tình hình an ninh được thắt chặt. Do đây là một vụ án rất nghiêm trọng nên đã nhận được sự quan tâm rất lớn của dư luận. Từ sáng sớm đã có rất đông phóng viên trong và ngoài nước tới theo dõi đưa tin về phiên tòa. Hơn 40 luật sư, cùng hàng chục người có liên tới vụ án được mời tới tham dự phiên tòa. Sau khi các bị cáo được đưa vào phòng xét xử, chủ tọa phiên tòa là thẩm phán Nguyễn Ngọc Huân đã đọc quyết định tuyên bố đưa vụ án ra xét xử. Phiên tòa xét xử 22 bị cáo trong vụ án tại PVN và PVC là một trong những phiên tòa đầu tiên được áp dụng Bộ luật Tố tụng hình sự mới (BLTTHS năm 2015, có hiệu lực từ 1-1-2018) nên đã không có vành móng ngựa mà chỉ có bục để các bị cáo đứng lên khai báo. Là người đầu tiên lên bục khai báo, ông Đinh La Thăng (nguyên Chủ tịch HĐTV PVN) rất bình tĩnh, trả lời rõ ràng các câu hỏi của HĐXX về nhân thân trong phần kiểm tra căn cước. Tiếp đó, lần lượt các bị cáo khác cũng đã được HĐXX kiểm tra căn cước và tiến hành các thủ tục cần thiết tại phiên tòa trước khi công bố cáo trạng của vụ án. Theo cáo trạng, trong quá trình thực hiện dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, ông Đinh La Thăng có vai trò chính trong việc đề ra chủ trương và chỉ định PVC thực hiện gói thầu EPC, chỉ đạo Điện lực dầu khí - PVPower ký hợp đồng EPC số 33 với PVC trái quy định, sau đó chỉ đạo cấp dưới tại PVN và Ban quản lý dự án căn cứ hợp đồng này cấp tạm ứng hơn 6,6 triệu USD và 1.312 tỷ đồng cho PVC để bị cáo Trịnh Xuân Thanh và Vũ Đức Thuận và các đồng phạm sử dụng hơn 1.115 tỷ đồng sai mục đích không đưa vào dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền hơn 119 tỷ đồng. Hành vi nêu trên của ông Đinh La Thăng đã phạm vào tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” quy định tại khoản 3 Điều 165, Bộ luật Hình sự năm 1999. Bị cáo Trịnh Xuân Thanh trong quá trình thực hiện dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, giữ vai trò là Chủ tịch Hội đồng quản trị PVC. Trịnh Xuân Thanh đã có hành vi chỉ đạo Vũ Đức Thuận ký hợp đồng EPC số 33 để PVC được nhận tạm ứng hơn 6,6 triệu USD và 1.312 tỷ đồng. Bị cáo Trịnh Xuân Thanh đã quyết định sử dụng hơn 1.115 tỷ đồng trong số tiền tạm ứng này vào mục đích khác, không đưa vào dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền trên 119 tỷ đồng.Biết sai vẫn ký để lấy tiền Sau khi kết thúc công bố cáo trạng, HĐXX đã thẩm vấn xét hỏi để làm rõ hành vi phạm của các bị cáo. Trước khi tiến hành xét hỏi, HĐXX đã cho ông Đinh La Thăng và bị cáo Trịnh Xuân Thanh rời phòng xét xử để vào khu vực cách ly. Bị cáo đầu tiên được HĐXX thẩm vấn là Vũ Đức Thuận (nguyên tổng giám đốc PVC) bị truy tố và xét xử với cả 2 tội danh là “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” và “Tham ô tài sản” giống với Trịnh Xuân Thanh. Trả lời HĐXX về hợp đồng EPC số 33, bị cáo Thuận thừa nhận trước khi hợp đồng này được ký kết thì các điều kiện trong hợp đồng đã không đúng quy định của pháp luật về nhà thầu và chưa được duyệt phương án. Tuy nhiên, theo bị cáo Thuận, hợp đồng số 33 vẫn được ký là để tạo công ăn việc làm cho người lao động và đã có ý kiến của Chủ tịch Tập đoàn PVN đồng ý cho ký. Bị cáo Thuận còn thừa nhận khi ký hợp đồng EPC số 33 thì PVC không đủ năng lực cũng như kinh nghiệm để thực hiện dự án lớn như Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 nhưng lúc đó tình hình tài chính PVC khó khăn nên vẫn cứ nhận để có tiền trả nợ ngân hàng. Trong khi đó, trước tòa, bị cáo Nguyễn Xuân Sơn (nguyên phó tổng giám đốc PVN) cho biết, quá trình triển khai hợp đồng EPC số 33 đều được HĐQT của tập đoàn họp bàn vì dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 là dự án trọng điểm do Chính phủ chỉ định thầu nên thực hiện mọi bước rất nhanh chóng. Về việc chuyển tiền tạm ứng cho đơn vị thi công là PVC được thực hiện theo quy chế đề xuất thanh quyết toán cho nhà thầu. Khi HĐXX đặt câu hỏi việc chuyển số tiền hơn 6,6 triệu USD và 1.312 tỷ đồng cho tổng thầu PVC là do ai chỉ đạo? Bị cáo Sơn không trả lời câu này mà vòng vo cho rằng đây là chức trách và nhiệm vụ đã được phân công từ lãnh đạo tập đoàn và bao biện rằng với thời điểm đó việc chuyển tiền từ tài khoản này sang tài khoản khác trong cùng tập đoàn là không nghĩ có vi phạm. “Lúc bị cáo chuyển tiền tạm ứng nhận thấy không có vấn đề gì. Nhưng khi làm việc với cơ quan điều tra mới thấy có sai phạm, nhưng bị cáo chỉ là một phần trong cả công đoạn…”, bị cáo Sơn trình bày. Đề cập tới vai trò của ông Đinh La Thăng đối với việc ký hợp đồng EPC số 33 và việc chuyển tiền tạm ứng, bị cáo Sơn thừa nhận có nhận được sự chỉ đạo của ông Thăng. Ngay sau phần trả lời của nguyên Phó tổng giám đốc PVN Nguyễn Xuân Sơn, HĐXX đã thẩm vấn bị cáo Vũ Hồng Chương (nguyên trưởng ban quản lý dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2). Trước tòa, bị cáo Chương một mực khẳng định đã phát hiện ra hợp đồng EPC 33 có nhiều vấn đề và không đủ điều kiện nên đã 3 lần gửi báo cáo lên tập đoàn để xem xét và cảnh báo. Tuy nhiên, PVN lúc đó lại có công văn hỏa tốc do ông Nguyễn Xuân Sơn ký yêu cầu chuyển tiền tạm ứng ngay cho nhà thầu. Đối chất lại, bị cáo Nguyễn Xuân Sơn thừa nhận có nhận được công văn của bị cáo Chương gửi lên tập đoàn nhưng sau khi xem xét thấy các báo cáo đó chưa ổn vì hợp đồng đã triển khai, tập đoàn đã có nghị quyết chuyển tiền nên bị cáo mới có công văn yêu cầu chuyển tiền theo chỉ đạo của ông Đinh La Thăng. Tuy nhiên, bị cáo Phùng Đình Thực (nguyên tổng giám đốc PVN) cũng khẳng định chính bản thân đã cảnh báo và gửi báo cáo về việc vi phạm pháp luật của hợp đồng 33. Trong khi bị cáo Nguyễn Quốc Khánh (nguyên chủ tịch HĐTV PVN) cho biết thời điểm xảy ra những sai phạm trong vụ án bản thân được giao nhiệm vụ phó tổng giám đốc tập đoàn phụ trách mảng tài chính kế toán của dự án. Bị cáo Khánh cũng thừa nhận hợp đồng EPC 33 chưa được phê duyệt, nội dung không có các điều khoản chi tiết thực hiện, không có những điều khoản liên quan tới thanh toán, tạm ứng, không có cơ sở để thực hiện cũng như không có cơ sở để được tạm ứng tiền. Sau khi xét hỏi thêm một số bị cáo khác và những người có liên quan, đúng 17 giờ 30 tòa tạm nghỉ.
