Ngày 12-9, tại UBND tỉnh Quảng Nam, đoàn khảo sát của Viện KHCN Việt Nam đã công bố những kết luận ban đầu về hiện tượng động đất ở Bắc Trà My. Tuy nhiên, những kết luận này chưa đủ sức thuyết phục để khẳng định nguyên nhân động đất cũng như những tác động đến đập thủy điện Sông Tranh 2.
Chưa xác định được nguyên nhân
TS Lê Huy Minh, Phó Viện trưởng Viện KHCN Việt Nam nhận định, các trận động đất ở Bắc Trà My vừa qua có cường độ lớn hơn, diện rộng hơn các trận động đất hồi cuối năm 2011. Tuy nhiên, các trận động đất này đều dưới ngưỡng thiết kế của đập (5,5 độ richter) và chưa có cơ sở nhận định động đất suy giảm. Xu thế động đất có thể tiếp tục xảy ra trong thời gian tới nhưng khó vượt ngưỡng 5,5 độ richter (cấp 8).
TS Lê Huy Minh cũng cho rằng, đến nay vẫn chưa đủ cơ sở để xác định chính xác nguyên nhân động đất là do kích thích hay do động đất kiến tạo và khuyến cáo người dân “ứng xử một cách có hiểu biết, hợp lý về động đất” và cho rằng “những trận động đất như vừa rồi không ảnh hưởng gì, thiệt hại gì”.
Còn ông Lê Quang Thành, Phó vụ trưởng vụ Khoa học tự nhiên (Bộ KH-CN) cho rằng, động đất ở Bắc Trà My là bình thường nhưng cần có thời gian để nghiên cứu, quan trắc, phân tích, đánh giá,… mới đưa ra con số chính xác, phục vụ an toàn cho Thủy điện Sông Tranh 2.
Điều đáng nói, tất cả các nhà khoa học, kể cả đại diện EVN đều không khẳng định một cách chắc chắn rằng, trong tương lai động đất ảnh hưởng như thế nào đến đập thủy điện Sông Tranh 2 mà chỉ cho rằng “đến nay vẫn an toàn”.
Dân không tin... an toàn
Trong khi các nhà khoa học thuộc Viện KH-CN Việt Nam kết luận chỉ dừng ở mức “có lẽ, có thể” thì ông Lương Thế Biểu, Phó trưởng ban quản lý xây dựng tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hùng hồn khẳng định đập thủy điện Sông Tranh 2 đủ điều kiện chống thấm và đủ điều kiện tích nước và sắp đến sẽ tích nước.
Điều hành phiên họp, ông Lê Phước Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam hỏi lại “Chính phủ đã cho phép tích nước hay chưa?”. Ông Biểu trả lời: “Đang chờ các chuyên gia thẩm định lại báo cáo đánh giá của đơn vị tư vấn độc lập Colenco (Thụy Sĩ)”?!
Ông Đặng Phong, Chủ tịch UBND huyện Bắc Trà My cho biết: Người dân lo động đất kép và vỡ đập, lo nhất là động đất ảnh hưởng đến đập Sông Tranh 2 như thế nào? Các nhà khoa học nói “bình thường” nhưng thực tế là “không bình thường”.
Trả lời cho những lo lắng trên, TS-KH Ngô Thị Lư - Viện Vật lý địa cầu cho rằng, sự hoang mang của người dân là do cộng hưởng của “sự cố rò rỉ đập Sông Tranh 2, báo chí dùng không đúng thuật ngữ gây hoang mang cùng với sự hiểu biết và ứng xử với động đất của nhân dân địa phương kém”.
Với kiểu trả lời của bà Ngô Thị Lư và lời khuyên “nửa vời” của các nhà khoa học, ông Trần Xuân Thọ - Ủy viên thường vụ tỉnh ủy, bức xúc và đề nghị các nhà khoa học, EVN trả lời dứt khoát chất lượng công trình đập thủy điện Sông Tranh 2 ảnh hưởng như thế nào sau động đất để thông báo cho dân hiểu, dân tin. “Trước trách nhiệm với 1,5 triệu dân Quảng Nam, chúng tôi kiên quyết đề nghị nếu đập thủy điện Sông Tranh 2 chưa đủ điều kiện thì chưa cho tích nước. Nếu đề tài nghiên cứu về động đất 3 năm nữa mới xong thì 3 năm nữa hãy tích nước”, ông Thọ nói dứt khoát.
Đến lúc này, ông Lê Huy Minh, Trưởng đoàn khảo sát của Viện KH-CN mới cho rằng: “Động đất cực đại theo thiết kế đập thủy điện Sông Tranh 2 là cấp 8 nhưng liên quan đến chất lượng thi công thì… chúng tôi không trả lời được”.
Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Lê Phước Thanh đề nghị sớm lắp đặt hệ thống quan trắc động đất để dự báo sớm động đất; thận trọng, nghiên cứu kỹ các tác động của động đất đối với thủy điện Sông Tranh 2. Phải có trách nhiệm trước nhân dân, tính mạng nhân dân đặt lên hàng đầu. Nếu còn 1% không an toàn cũng không được tích nước.
NGUYÊN KHÔI
