Chưa kẻng đã no!
Chiều muộn, Trung tâm Tư vấn sức khỏe và kế hoạch hóa gia đình của Bệnh viện Phụ sản Trung ương vẫn còn khá đông người, trong đó không ít khuôn mặt non choẹt thập thò ở cửa phòng kế hoạch hóa.
Sau hồi ngại ngùng, e dè, một phụ nữ trung niên dẫn theo em gái chỉ chừng 15 - 16 tuổi tới bàn tư vấn, giọng năn nỉ: “Bác sĩ có cách nào giúp cho cháu nó được không, chứ gia đình em khổ lắm! Vừa mới vào được cấp 3 mà cháu đã yêu đương để rồi có bầu đã hơn 2 tháng mới biết. Nếu không bỏ đi, làm sao mà cháu nó còn đi học được, gia đình cũng chẳng còn mặt mũi nào nữa…”.
Trao đổi với chúng tôi, nhiều bác sĩ ở đây cho biết, gần như ngày nào trung tâm cũng phải tiếp nhận vài trường hợp các em gái đang học cấp 3 mang thai tới xin “giải quyết”, thậm chí có những trường hợp có “thâm niên” tới 2 - 3 lần.
Điều tra quốc gia về “Vị thành niên và thanh niên Việt Nam” lần thứ 2 được Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình công bố cho thấy, hiện nay nhiều bạn trẻ có quan niệm cởi mở hơn về quan hệ tình dục trước hôn nhân và độ tuổi bắt đầu quan hệ tình dục lần đầu cũng đang có xu hướng trẻ hóa. Thế nên, có tới 36% thanh thiếu niên ở nhóm 14 - 17 tuổi chưa có kẻng đã... no nê.
Quan hệ tình dục sớm, trong khi kiến thức về sức khỏe sinh sản cần thiết chưa được trang bị đầy đủ, khiến cho rất nhiều trẻ vị thành niên có thai ngoài ý muốn. Trong thực tế, không chỉ có những trường hợp mang thai ở tuổi 17 - 18 mà một số nơi, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số có những bé gái chỉ mới 14-15 tuổi đã có bầu và làm mẹ. Trong khi đó, đánh giá của Quỹ dân số Liên hiệp quốc cho thấy, Việt Nam là một trong những quốc gia đứng đầu khu vực về tình trạng trẻ vị thành niên mang thai, với tỷ lệ 46/1.000 em.
Hệ lụy khó lường
Vị thành niên có thai ngoài ý muốn không chỉ có nguyên nhân từ việc giới trẻ bây giờ “thoáng” hơn trong chuyện quan hệ nam nữ mà sâu xa hơn có phần không nhỏ trách nhiệm của người lớn. Lâu nay, công tác dân số ở Việt Nam chủ yếu tập trung vào các biện pháp kiểm soát mức sinh, giảm mất cân bằng giới tính. Trong khi đó, việc chăm sóc, tuyên truyền giáo dục kiến thức về sức khỏe sinh sản và quan hệ tình dục an toàn vẫn rất hạn chế, thậm chí không ít người lớn còn e ngại khi đề cập tới vấn đề này đối với lứa tuổi “ô mai”. Số liệu điều tra quốc gia về nhu cầu đáp ứng các phương tiện tránh thai cho thấy, hơn 1/3 thanh niên Việt Nam còn chưa được tiếp cận các phương tiện tránh thai.
Không ít trẻ vị thành niên có thai đã tìm tới các phòng khám tư nhân để phá thai, gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe.
Chính thực trạng trên đã dẫn tới tình trạng quan hệ tình dục không an toàn và mang thai ngoài ý muốn ở lứa tuổi vị thành niên gia tăng, làm nảy sinh nhiều hệ lụy rất khó lường. Trong đó, nổi lên là tỷ lệ nạo phá thai ở tuổi vị thành niên, khi Việt Nam được đánh giá đứng ở mức cao nhất Đông Nam Á và đứng thứ 5 trên thế giới. Thống kê của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam, trung bình mỗi năm cả nước có khoảng 300.000 ca “giải quyết” ở độ tuổi 15 - 19, trong đó chiếm tới 70% là học sinh, sinh viên. Còn theo Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, mặc dù tỷ lệ nạo phá thai ở Việt Nam trong 10 năm trở lại đây giảm, nhưng tỷ lệ nạo phá thai ở trẻ vị thành niên, thanh niên lại có dấu hiệu gia tăng, chiếm hơn 20% các trường hợp nạo phá thai.
Bác sĩ Nguyễn Thị Hồng Minh, Giám đốc Trung tâm Kế hoạch hóa gia đình, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, cho biết chỉ riêng tại bệnh viện, hàng năm có trên 5.000 ca nạo phá thai, trong đó có tới 30% thai phụ dưới 24 tuổi. Đáng báo động hơn là nhiều em ở độ tuổi 15 - 19 khi đến các bác sĩ khám đã có thai lớn trên 13 tuần tuổi, khiến việc xử lý gặp nhiều nguy hiểm cho tính mạng. Còn Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến lo ngại, mang thai ở tuổi vị thành niên để lại những hậu quả rất lớn, không chỉ về thể chất mà còn tinh thần. Trong đó, đáng lưu ý là những tai biến có thể xảy đến trong quá trình thai nghén ở tuổi vị thành niên như sản giật, tiền sản giật, đe dọa tính mạng người mẹ, nếu không cũng ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe sinh sản sau này, có thể dẫn tới vô sinh. Bên cạnh đó, việc mang thai ở lứa tuổi quá trẻ còn khiến tình trạng tảo hôn gia tăng, đồng thời cơ hội học tập của các em bị rút ngắn, cuộc sống bị đảo lộn và tương lai bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí rơi vào cảnh nghèo đói.
MINH KHANG
