Có sông, có thuyền, chỉ... thiếu bến
TPHCM có 4 tuyến du lịch đường thủy dưới 10km, trong đó tuyến đi Bình Quới hiện có hơn 20 doanh nghiệp (DN) khai thác. Đây là tuyến đã được đầu tư hoàn chỉnh gồm các bến: Cầu Mống - Nhà Rồng - Khánh Hội, Bạch Đằng, Tân Cảng, Thảo Điền, Bình Quới 1, Bình Quới 2.
Tuyến này đang được nhiều du khách ưa thích vì dịch vụ du ngoạn, thưởng thức ẩm thực phong phú, lại ngắm nhìn trung tâm thành phố lung linh về đêm.
Tuyến du lịch đi quận 7 cũng thu hút nhiều DN tham gia, như bến du thuyền thuộc dự án Evergreen (phường Phú Mỹ, quận 7); bến Ngôi Sao Việt (phường Tân Phong, quận 7); bến Nam Sài Gòn. Tuyến du lịch nội đô trên kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè với 25 phương tiện tàu thủy có sức chở 7-40 người, lưu lượng khách tại mỗi đầu bến trung bình 1.000 lượt/tháng…
Kế đó, tuyến đi Củ Chi với điểm đến chính là Khu di tích lịch sử địa đạo Củ Chi, các khu du lịch sinh thái nhà vườn dọc sông Sài Gòn và kết hợp tham quan thêm một số điểm ở Bình Dương, Tây Ninh...
Ngoài ra, TPHCM có 72 tàu, ca nô du lịch, 6 tàu chở khách cao tốc, 4 tàu buýt thủy, mỗi ngày trung bình khai thác 50 lượt buýt đường sông với 2.500 lượt hành khách đi lại, chủ yếu khách du lịch; cùng với các tuyến đi miền Tây, qua Campuchia.
Qua thống kê có vẻ nhộn nhịp, phong phú nhưng vận tải đường thủy lại bị nhiều DN đang khai thác kêu ca. Ông Nguyễn Kim Toản, Giám đốc Công ty TNHH Thường Nhật, đơn vị khai thác tuyến buýt sông số 1, cho biết, đông đảo hành khách trải nghiệm tuyến buýt này chưa hài lòng vì số lượng bến dừng, đậu quá ít. Điều này khiến việc giao thương giữa đường thủy và đường bộ của người dân hạn chế, nhất là kết hợp tham quan du lịch trên suốt hành trình.
Cụ thể, thiết kế tuyến buýt đường sông số 1, hành trình từ bến Bạch Đằng (quận 1) đến TP Thủ Đức có 9 bến nhưng hiện chỉ có 4 bến dừng, đậu, các bến còn lại chưa được phê duyệt quy hoạch, giao đất cho chủ đầu tư triển khai...
Ông An Sơn Lâm, chủ đội thuyền buồm Đông Dương, chia sẻ, việc đóng cửa bến Bạch Đằng và một số bến ở quận 4 gián tiếp đẩy DN vào tình thế phải bán phương tiện.
Trong khi đó, theo ông Phan Xuân Anh, Giám đốc Công ty Thuyền Sài Gòn, DN khai thác tuyến đường thủy nội địa phục vụ du lịch, thành phố hiện có sông, có thuyền mà không có bến và thiếu hạ tầng đi kèm. Đây chính là một điểm nghẽn đối với phát triển kinh tế đường thủy.
Nên linh hoạt trong cấp phép bến thủy
Về vấn đề thiếu bến thủy, theo lãnh đạo Sở Xây dựng TPHCM, những năm qua hoạt động vận tải, du lịch đường thủy trên địa bàn thành phố đã hình thành các loại hình như vận tải hành khách, du lịch bằng tàu cao tốc theo tuyến cố định; vận tải hành khách, du lịch theo hợp đồng chuyến; vận tải hành khách ngang sông.
Đáng chú ý, vận tải khách du lịch bằng đường biển cũng phát triển mạnh, nhằm phục vụ khách du lịch quốc tế từ các nước trên thế giới đến tham quan Việt Nam.
Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM Bùi Hòa An thông tin, thành phố có nhiều tuyến đường thủy nằm ngay trung tâm nên rất thuận lợi trong việc vận tải hành khách, kết hợp khách du lịch bằng đường thủy như: sông Sài Gòn, kênh Tẻ, kênh Đôi, kênh Tàu Hủ, kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè…
Bên cạnh đó, các tàu khách quốc tế (tàu biển) với lượng khách du lịch lớn có thể vào ngay trung tâm thành phố tại khu vực cảng Nhà Rồng - Khánh Hội… mà không phải trung chuyển, góp phần giảm áp lực giao thông đường bộ, tăng thêm thời gian cho khách lưu trú tại trung tâm thành phố.
Do vậy, khó khăn lớn nhất trong phát triển vận tải đường thủy nên được ưu tiên tháo gỡ. Theo đó, Luật Giao thông đường thủy nội địa yêu cầu bến thủy nội địa phải phù hợp quy hoạch ngành và quy hoạch khác, nhưng do chưa có quy hoạch ngành nên phải căn cứ vào quy hoạch phân khu của thành phố. Thực tế, quy hoạch phân khu còn phụ thuộc vào phê duyệt của sở ngành chức năng và chính quyền địa phương...
Một vướng mắc khác cũng cần đề cập là, quỹ đất dùng để đầu tư xây dựng cảng, bến, dịch vụ hậu cần kỹ thuật phục vụ vận tải hành khách, khách du lịch còn hạn chế; chưa có cơ chế về giao, cho thuê đất để đầu tư xây dựng bến thủy nội địa, các công trình phụ trợ liên quan phục vụ phát triển vận tải hành khách, kết hợp du lịch bằng đường thủy.
Đến thời điểm này, thành phố đã chấp thuận địa điểm 411 vị trí bến thủy nội địa thuộc TP Thủ Đức và các quận, huyện; các địa phương đang cập nhật những vị trí này vào quy hoạch phân khu.
Dù sao, các DN vẫn mong thành phố sớm hoàn tất quy hoạch bến bãi để tạo động lực cho việc đầu tư, khai thác phát triển vận tải và du lịch đường thủy.
