Công tác tuyên giáo và dân vận là một bộ phận cấu thành quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam, vừa kiên định các nguyên tắc cơ bản, vừa phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; tuyên truyền, vận động góp phần tuyên truyền đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; cổ vũ phong trào hành động cách mạng của các tầng lớp nhân dân; góp phần xứng đáng vào công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa 95 năm qua.
Khẳng định vai trò lịch sử
Đầu thế kỷ trước, khi đất nước còn rên xiết dưới ách xâm lược và đô hộ bạo tàn của thực dân Pháp và bè lũ tay sai, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành rời bến cảng Sài Gòn ra đi tìm đường cứu nước. Từ Pháp, Người tiếp tục đến nhiều châu lục, nhiều quốc gia, đặc biệt là đất nước của Lê-nin, của Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại. Năm 1925, tại Quảng Châu (Trung Quốc), Người thành lập “Hội Việt Nam cách mạng thanh niên”. Mùa xuân năm 1930, tại bán đảo Cửu Long (Hương Cảng), Người chủ trì hội nghị hợp nhất các đảng chính trị theo đường lối Mác-xít ở Việt Nam thành Đảng Cộng sản Việt Nam. Bằng “Chánh cương vắn tắt”, “Sách lược vắn tắt”, “Điều lệ vắn tắt” của Đảng do Người soạn thảo, ngay từ khi đó, Đảng ta khẳng định “làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản”.
Chỉ 6 tháng sau khi Đảng ra đời, nhân ngày Quốc tế đỏ (1-8-l930), Ban Cổ động và Tuyên truyền của Đảng phát hành tài liệu “Ngày Quốc tế đỏ mồng 1 tháng 8”, lên án chiến tranh đế quốc, kêu gọi giai cấp công nhân và các tầng lớp khác trong xã hội vùng lên chống chủ nghĩa đế quốc, chống áp bức, bóc lột, phản đối chiến tranh xâm lược, bảo vệ hòa bình, bảo vệ Liên bang Xô Viết. Ngày 1-8 hào hùng đó, sau này được Đảng ta quyết định là ngày truyền thống của công tác tuyên giáo của Đảng. 19 năm sau, ngày 15-10-1949, báo Sự Thật đã đăng bài viết “Dân vận” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, với bút danh X.Y.Z. Bài báo này có ý nghĩa vô cùng quan trọng, là kim chỉ nam cho công tác dân vận của Đảng, ngày 15-10 hàng năm được Đảng ta xác định là ngày truyền thống vẻ vang của công tác dân vận. Ngày 3-2-2025, Bộ Chính trị công bố quyết định hợp nhất Ban Tuyên giáo Trung ương và Ban Dân vận Trung ương thành Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, hai mốc son 1-8, 15-10 hàng năm là ngày truyền thống của ngành tuyên giáo và dân vận cả nước.
Lực lượng làm công tác tuyên truyền, cổ động đã cùng toàn Đảng, toàn dân lấy vũ khí tư tưởng kết hợp với các hình thức, các lực lượng để đấu tranh cách mạng, chống đế quốc, phong kiến, đòi dân chủ, dân sinh, dân quyền, gắn độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội; phối hợp, kết hợp đấu tranh chính trị tư tưởng với đấu tranh quân sự, đấu tranh ngoại giao… Bao chiến sĩ tuyên truyền, cổ động của Đảng đã không ngại gian khổ, hy sinh, bám dân, bám phong trào, gan góc chiến đấu, đưa đường lối của Đảng đến với quần chúng công - nông - trí thức, thắp lên trong họ niềm tin mãnh liệt vào lý tưởng cộng sản, vào thắng lợi ngày mai của Đảng, của dân tộc. Biết bao chiến sĩ tuyên truyền, cổ động của Đảng đã ngã xuống trong cao trào cách mạng 1930-1931, đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh; trong Khởi nghĩa Nam Kỳ 1940; trước hừng đông của Cách mạng Tháng Tám 1945.
Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ, hàng ngàn cán bộ tuyên huấn, dân vận, báo chí, văn hóa, văn nghệ, tuyên truyền... đã hy sinh anh dũng. Chỉ riêng trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam có 288 đồng chí hy sinh; Ban Tuyên huấn Khu ủy Khu 5 có 208 đồng chí hy sinh; hơn 400 nhà báo, nhà văn hy sinh trên các chiến trường...
Nâng tầm công tác tuyên giáo và dân vận trong thời đại mới
Nhìn lại chặng đường 95 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành, cùng với những ưu điểm và thành tựu cơ bản, hoạt động tuyên giáo và dân vận cũng bộc lộ một số hạn chế, bất cập cần khắc phục. Việc nắm bắt, đánh giá, dự báo tình hình và tâm trạng xã hội có lúc, có việc còn lúng túng, bị động; công tác tư tưởng, lý luận, báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ, vận động quần chúng, báo cáo viên, tuyên truyền miệng có lúc chưa theo sát và đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ; chất lượng, hiệu quả giáo dục lý luận chính trị có mặt còn hạn chế; công tác tham mưu trong lĩnh vực khoa giáo và kinh tế chưa cao; nội dung, phương thức hoạt động chậm đổi mới...
Cuộc cách mạng khoa học - công nghệ, nhất là công nghệ thông tin và xu hướng toàn cầu hóa, diễn ra ngày càng mạnh mẽ, sâu sắc, tạo ra nhiều cơ hội to lớn và cả những thách thức không nhỏ. Các trào lưu, các khuynh hướng tư tưởng xâm nhập, tác động vào nước ta ngày càng mạnh mẽ, phức tạp. Các thế lực cơ hội, phản động, thù địch tăng cường chống phá ta trên nhiều mặt, nhất là trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng, lý luận, báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ, dân tộc, tôn giáo… với âm mưu, thủ đoạn ngày càng thâm độc, xảo quyệt.
Vấn đề cốt yếu của công tác tuyên giáo và dân vận là phải tích cực, chủ động đổi mới nội dung, hình thức, phương thức, phương pháp hoạt động cho phù hợp với sự phát triển của thực tiễn; phải thực sự chiếm lĩnh trận địa tư tưởng, văn hóa; bí thư cấp ủy các cấp phải trực tiếp chỉ đạo và trở thành người làm công tác tư tưởng, dân vận vững tay nghề; phải xây dựng đội ngũ, phương tiện và nguồn lực đủ mạnh, đủ sắc bén cho ngành tuyên giáo và dân vận; phải thực sự đặt văn hóa ngang hàng, ngang tầm với kinh tế và chính trị; xây dựng và khẳng định phẩm chất, cốt cách, bản lĩnh, trí tuệ của con người Việt Nam trong thời đại mới.
Từ thực tiễn phong phú của cách mạng nước ta nói chung, công tác tuyên giáo và dân vận của Đảng nói riêng, toàn ngành phải không ngừng đổi mới, sáng tạo, góp phần bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định ngọn cờ độc lập dân tộc và CNXH; không ngừng làm giàu trí tuệ, bản lĩnh chính trị, bản lĩnh văn hóa và năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, đủ sức giải quyết các vấn đề mới, phức tạp do thực tiễn đặt ra. Coi trọng, giữ gìn, củng cố sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng và sự đồng thuận trong xã hội; gắn kết chặt chẽ, thường xuyên công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh và đối ngoại. Trên cơ sở đó, định hướng, bồi dưỡng, nhân rộng điều tốt, việc tốt, “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực; phê phán, đẩy lùi những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, vị kỷ, “dĩ hòa vi quý”, “an phận thủ thường”, thiếu dũng khí trong đấu tranh tự phê bình và phê bình, thói quan liêu, vô cảm trước cuộc sống khó khăn của nhân dân...
Trước yêu cầu phát triển của đất nước, ngành tuyên giáo và dân vận cần nâng cao hơn nữa năng lực dự báo và tham mưu chiến lược cho Đảng ở lĩnh vực công tác được giao; chủ động nắm bắt tình hình, phân tích, dự báo, phát hiện, xử lý các vấn đề tư tưởng chính trị, tâm trạng xã hội đặt ra; coi trọng công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; làm tốt công tác tuyên truyền, báo chí, xuất bản, văn hóa, văn nghệ, khoa học, giáo dục, y tế, các vấn đề xã hội; tăng cường đấu tranh phản bác, đẩy lùi thông tin, luận điệu, hành vi sai trái của các thế lực thù địch, phản động trong nước và nước ngoài; xây dựng, bổ sung lực lượng chuyên gia; vạch trần và đấu tranh với âm mưu, thủ đoạn đằng sau các sự kiện, vấn đề mà kẻ xấu nêu ra; tích cực, chủ động tuyên truyền đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước ta một cách có hệ thống, nhất là trên các mặt dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo, tự do báo chí, tự do ngôn luận… Mặt khác, cần kiên quyết xử lý các hành vi lợi dụng dân chủ vi phạm pháp luật, tăng cường đối thoại, tiếp xúc, cảm hóa, phân hóa không để các thế lực thù địch lôi kéo quần chúng nhằm thực hiện ý đồ chống đối từ bên trong.
Cán bộ làm công tác tuyên giáo và dân vận không chỉ vững vàng về bản lĩnh chính trị, mà còn phải tinh thông nghiệp vụ, sắc sảo về chuyên môn; gương mẫu trong đạo đức, lối sống; phải biết cách chuyển tải đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước tới cán bộ, đảng viên và nhân dân bằng nội dung đúng đắn, phong phú, sinh động; đổi mới phương pháp, tác phong công tác theo hướng bám sát thực tiễn, cơ sở, tăng cường tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân; chủ động nắm bắt, đánh giá, dự báo, giải quyết kịp thời, thỏa đáng những băn khoăn, lo lắng của nhân dân. Trong đó, chú ý xử lý đúng đắn các kiến nghị, khiếu nại, tố cáo chính đáng của nhân dân, nhất là những vấn đề liên quan đến nạn tham nhũng, lãng phí, quan liêu, mất dân chủ, thiếu kỷ cương, ức hiếp nhân dân, tha hóa đạo đức, lối sống; kiên quyết đấu tranh có hiệu quả với những quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng.
