Theo Sở TN-MT TPHCM, việc xử phạt hành chính vi phạm về vệ sinh nơi công cộng hiện nay đã được quy định tại Nghị định 155/2016/NĐ-CP với các hành vi vi phạm như tiểu tiện, đổ - xả rác không đúng nơi quy định... Tuy nhiên, trong quá trình triển khai vẫn còn gặp rất nhiều bất cập, làm giảm hiệu quả công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường, tình hình vi phạm vệ sinh nơi công cộng chưa được cải thiện, chưa nâng cao vai trò của cơ quan địa phương trong việc phát hiện và xử lý vi phạm. Qua nghiên cứu các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, cũng như tổng hợp góp ý của các quận huyện trên địa bàn thành phố, Sở TN-MT kiến nghị với UBND TPHCM các giải pháp tăng cường kiểm tra, xử lý hành vi vi phạm hành chính nơi công cộng.
Theo đó, cho phép cơ quan địa phương được sử dụng hình ảnh trích xuất từ camera an ninh, camera giao thông để lập biên bản xử phạt hành vi vi phạm hành chính về vệ sinh nơi công cộng. Do đặc thù vi phạm (tiểu tiện, xả rác...) nơi công cộng xảy ra nhanh, tức thời; trong khi đó lực lượng kiểm tra hiện còn thiếu nên khó bắt quả tang mà cần có cơ chế “phạt nguội” thông qua thiết bị ghi hình. Song, để việc xử phạt không tùy tiện, đòi hỏi thiết bị ghi hình phải do cơ quan quản lý nhà nước quản lý và sử dụng. Hiện nay, đa phần các địa phương đều có lắp camera để giám sát tình hình an ninh, giao thông trên địa bàn.
Do đó, việc tận dụng mạng lưới công nghệ, thông tin sẵn có và cho phép địa phương sử dụng hình ảnh trích xuất từ camera an ninh hoặc camera giao thông để làm chứng cứ xử phạt vi phạm hành chính về vệ sinh nơi công cộng là phù hợp với tình hình hiện nay. Bên cạnh đó, Sở TN-MT cũng kiến nghị UBND TPHCM giao thẩm quyền kiểm tra, lập biên bản vi phạm hành chính về vệ sinh nơi công cộng cho Đội Quản lý trật tự đô thị và Đội Thanh tra xây dựng địa bàn (theo Nghị định 155/2016, 2 lực lượng này chưa được quy định thẩm quyền kiểm tra, lập biên bản vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường). Đồng thời, sử dụng nguồn tiền xử phạt này để hỗ trợ kinh phí, duy trì hoạt động của lực lượng này.
Bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, Phó Giám đốc Sở TN-MT TPHCM, cho biết để việc xử lý vi phạm có hiệu quả, ngoài sự quyết liệt của cơ quan nhà nước, cũng cần có sự góp sức của cộng đồng để phê phán hành vi vi phạm, tăng hiệu quả tuyên truyền pháp luật về bảo vệ môi trường. Sở TN-MT cũng đang lấy ý kiến về việc xem xét công khai thông tin các cá nhân vi phạm về vệ sinh nơi công cộng trên các phương tiện thông tin đại chúng. Bên cạnh việc xử phạt, chế tài thì công tác tuyên truyền vận động cũng đóng vai trò rất quan trọng để khắc phục tình trạng vi phạm như hiện nay. Việc hướng cộng đồng xây dựng hương ước, quy ước về giữ gìn vệ sinh nơi công cộng tại từng địa phương là rất cần thiết; việc xây dựng hương ước, quy ước này có ưu điểm không phát sinh thủ tục hành chính, tiết kiệm chi phí tổ chức thực hiện. Nội dung hương ước, quy ước được cộng đồng dân cư thỏa thuận nên giúp nâng cao tính tự giác, tự nguyện trong việc thực hiện, phát huy vai trò tự quản của người dân từ cơ sở.
