Đồng bào K’tu và Huyện ủy Tây Giang, Quảng Nam đã phát hiện được 4 địa đạo giữa đại ngàn Trường Sơn – tại cột mốc Quốc gia T2 – trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại…
Sau hơn 1 giờ di chuyển bằng xe U-oát từ trung tâm huyện Tây Giang, bất chấp cái mưa lạnh miền núi, ông Nguyễn Hữu Sáng – Bí thư Huyện ủy Tây Giang và A Lăng Đàn – Chủ tịch Hội Cựu chiến binh huyện Tây Giang, đã dẫn chúng tôi đi bộ cắt rừng chừng hơn nửa giờ để tìm đến địa đạo nằm dưới chân núi Bha Nơơm (thuộc thôn A Xòo, xã An Nông, huyện Tây Giang), nơi cách đây hơn 40 năm, đồng bào K’tu cùng bộ đội công binh đào rất nhiều địa đạo để tránh bom đạn của kẻ thù và làm căn cứ đánh giặc.
Ông A Lăng Đàn – Chủ tịch Hội Cựu chiến binh huyện Tây Giang, người hai lần được tuyên dương “Dũng sĩ diệt Mỹ” và cũng là người trực tiếp tham gia đào địa đạo năm xưa, làm hướng dẫn viên.
Với chiếc đèn pin trên tay, ông dẫn chúng tôi vào địa đạo. Địa đạo nằm dưới chân một quả núi lớn, cửa hầm cao chừng 1,8m, rộng 1,5m, có bảy ngách và dài ngoằn ngoèo hơn 100m xuyên qua lòng núi.
Ông A Lăng Đàn giải thích: Vào những năm 1968 - 1970, chiến tranh ngày càng ác liệt, B52 của Mỹ đã thả bom rải thảm nhằm cắt đứt con đường Trường Sơn huyền thoại khiến rất nhiều người dân và bộ đội ta mất tích. Ban đầu, để đối mặt với kẻ thù, người dân và bộ đội công binh đã cùng nhau đêm ngày đào hầm trú ẩn nhưng sau đó do bom Mỹ ngày càng ác liệt nên cả người dân và bộ đội quyết định đào hầm xuyên núi để dễ trú ẩn và đi lại. Khu vực núi Bha Nơơm có tất cả 4 địa đạo, mỗi địa đạo có bảy ngách. Các ngách này vừa là nơi làm việc, vừa là trạm xá, vừa là nơi sinh hoạt của người làng…
“Ngày ấy, tuy cái bụng không no nhưng bộ đội và người làng gắn bó với nhau lắm. Để đào được những địa đạo này phải có sự hợp sức giữa người làng và bộ đội ta trong một thời gian dài. Người làng ban ngày thì đi tải đạn, ban đêm thì đào hầm…” – ông Đàn cho biết.
Cuối năm 2008, đầu 2009, thông qua những hồi tưởng của các già làng và những người từng tham gia đào địa đạo ở Tây Giang Huyện ủy Tây Giang đã tổ chức tìm kiếm và phục hồi các địa đạo. Bí thư Huyện ủy Tây Giang Nguyễn Hữu Sáng khẳng định, trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại, địa đạo còn nguyên vẹn nhất là đoạn qua Đông Trường Sơn trên đất Tây Giang với chiều dài khoảng 12km. Và cũng chính nơi đây, Tây Giang đã phát hiện được 4 địa đạo xuyên lòng núi.
“Trong suốt chiều dài tuyến huyền thoại ấy chắc chắn còn nhiều bí ẩn lịch sử. Đến nay, chúng tôi đã khôi phục, bảo dưỡng và sắp đến sẽ đưa vào khai thác. Đây là “địa chỉ đỏ”, là “địa đạo Củ Chi thứ 2” ở Quảng Nam nói riêng và miền Trung nói chung có tác dụng giáo dục truyền thống cách mạng, giáo dục tinh thần yêu nước cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau” – Bí thư Huyện ủy Tây Giang Nguyễn Hữu Sáng bộc bạch.
Nguyên Khôi
(SGGP-12G)
