Chưa có giải pháp hữu hiệu cho vấn đề tài chính liên quan đến xử lý rác thải rắn sinh hoạt, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhận định tại phiên giải trình về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý chất thải rắn sinh hoạt do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội tổ chức ngày 19-12.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, ngành xử lý rác thải nói chung, rác thải rắn sinh hoạt nói riêng cần được đối xử như một ngành công nghiệp, phải vận hành theo cơ chế thị trường. Lộ trình chuyển phí thành giá là bắt buộc, tiến tới xây dựng giá về xử lý rác thải sinh hoạt thì mới bù đắp được chi phí tái sản xuất, thu gom rác. Nhà nước chỉ hỗ trợ đối tượng cần hỗ trợ, vận hành công nghiệp xử lý rác thải phải theo nguyên tắc kinh tế thị trường, bám sát nguyên tắc “người gây ra ô nhiễm phải là người trả tiền”.
Trước đó, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà công nhận, giá dịch vụ xử lý rác hiện chỉ đáp ứng 1/10 chi phí xử lý, trong khi để đạt các yêu cầu bảo vệ môi trường thì phải đầu tư công nghệ với chi phí lớn, khiến nhiều địa phương khá lúng túng. Người đứng đầu ngành TN-MT cam kết năm 2023 sẽ ban hành hướng dẫn cụ thể việc thực hiện Luật Tài nguyên và Môi trường; tiếp tục ban hành danh mục tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về rác thải, khí thải…; triển khai hướng dẫn mô hình thu gom, phân loại, đưa các loại chất thải rắn đi tái chế…
 |
Quang cảnh phiên giải trình |
Tại phiên giải trình, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cùng các đại biểu ghi nhận, thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường nói chung và công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt nói riêng trong phạm vi cả nước đã có nhiều chuyển biến tích cực, nhất là từ sau khi có Nghị quyết số 09/NQ-CP tháng 1-2019 của Chính phủ giao Bộ TN-MT là cơ quan đầu mối, thống nhất quản lý nhà nước về chất thải rắn và Chủ tịch UBND cấp tỉnh chịu trách nhiệm toàn diện về vấn đề rác thải và xử lý rác thải trên địa bàn.
Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều khó khăn trong thực hiện quy trình, thủ tục xin cấp phép đầu tư nhà máy xử lý rác thải; chưa áp dụng đồng bộ chính sách thu hút đầu tư, xã hội hóa xử lý rác thải ở các địa phương; tỷ lệ rác thải được xử lý bằng chôn lấp trực tiếp còn cao (70%), tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến chất lượng đời sống của người dân…
Đặc biệt, chính sách về giá đối với thu gom chất thải rắn sinh hoạt trên thực tế còn bất cập, mức thu hiện nay thậm chí còn chưa đáp ứng được chi phí cho thu gom, vận chuyển. Việc đầu tư các cơ sở xử lý rác thải phân tán, quy mô nhỏ tại một số địa phương, khu vực nông thôn hiệu quả thấp, khó kiểm soát tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về môi trường. Trong khi đó lại thiếu cơ chế, chính sách hỗ trợ và khuyến khích các nhà đầu tư thực hiện dự án xử lý rác thải.
Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà cho biết, hiện nay Đề án tăng cường năng lực quản lý chất thải rắn sinh hoạt đã được bộ chủ quản, các bộ ngành phối hợp xây dựng, hoàn thành các thủ tục trình Chính phủ, dự kiến trong tháng 12 này sẽ được ban hành để triển khai thực hiện, bảo đảm chuẩn bị về tài chính, năng lực quản trị, mô hình, công nghệ, tổ chức quản lý chất thải rắn sinh hoạt để thực hiện trên cả nước vào năm 2025 như quy định của Luật Bảo vệ môi trường.
