Họa sĩ Triệu Minh Hải và những đường chì “phi trật tự”

Tôi hẹn gặp Triệu Minh Hải khi anh vừa kết thúc công việc thường nhật tại một trường nghệ thuật. Khác với hình dung của tôi, Hải nom nhỏ người, chẳng mấy khi cười lớn và ánh mắt vừa mạnh mẽ, vừa đầy say mê khi nói về nghệ thuật.

Bước vào nơi làm việc của Hải, cảm giác đầu tiên không phải sự choáng ngợp về chất liệu hay không gian lộn xộn thường thấy ở các phòng vẽ, thay vào đó là sự chỉn chu và khoa học đến bất ngờ. Mỗi góc phòng là một “phân khu” riêng biệt. Tranh của Hải cũng vậy, nó là sự sắp xếp tài tình của các đường chì, không chỉ mang vẻ đẹp trên bề mặt mà còn hàm chứa ý nghĩa từ các tầng sâu.

Nghệ thuật là hơi thở

Trăn trở có lẽ là từ khóa dành riêng cho Hải. Tốt nghiệp trường Đại học Mỹ thuật năm 2013, sau một thời gian làm việc trong lĩnh vực khoa học – kỹ thuật, Triệu Minh Hải đặc biệt có những trăn trở về không gian nghệ thuật trong tác phẩm, nhất là chiều sâu và sự kích thích thị giác.

Hải thể hiện các tác phẩm của mình bằng chì. Quan sát cách anh say mê với các bức tranh, không khó nhận ra ở anh là một nghệ sĩ đang miệt mài trên hành trình bền bỉ sáng tạo nghệ thuật mà không bị tác động bởi thị trường hay bất kỳ yếu tố nào bên ngoài. Tác phẩm của Hải luôn khiến người xem phải dừng lại rất lâu để cảm nhận từng đường nét lúc thanh, lúc mảnh, lúc đậm, lúc chơi vơi.

Với nghệ thuật đương đại, khi mà lứa nghệ sĩ mới mang rất nhiều sự tự tin, hoài bão và khát khao chiếm lĩnh các bậc thang nghệ thuật, sáng tác không đơn giản là một công việc mà là một hành trình. Hành trình này của Hải luôn có sự khắt khe cao độ của một nghệ sĩ có tư duy “khoa học”, nhưng sự gợi mở, độ “bay” của tác phẩm vẫn khiến người xem phải “chậm lại một chút” để thưởng thức cho kỳ hết.

Một bức tranh có thể nhận thấy được màu sắc, đường nét ngay tức khắc khi nhìn, nhưng chẳng thể nào đoán được hết tất thảy những dụng ý nghệ thuật qua chiều sâu của không gian mà người nghệ sĩ muốn gửi gắm. Điều này lý giải vì sao khi thưởng thức tranh, người ta thường dừng lại thật lâu, để ngẫm nghĩ và suy tư về những điều mà người nghệ sĩ đang cất giấu đằng sau những nét vẽ, mảng màu.

Đôi khi phía sau một bức tranh là cả một sự cô đơn diệu vợi, cũng có khi đó là sự khát khao đến tận cùng được tìm thấy bản ngã. Đó là điều có thể cảm nhận từ tranh của Hải.

Những sự vật trong tranh của Hải lúc nào cũng tràn trề năng lượng của sự sinh sôi, phun trào. Những hình dạng trong tranh của anh có các đường nét, dáng dấp của nhân dạng. Chúng mềm mại chuyển động, uốn người, xoay tròn, thậm chí gập mình bằng những chuyển động vật lý. Cấu tứ, đường nét được thể hiện bằng các đường chì gấp khúc mạnh mẽ, đứt đoạn, nhưng trên tổng thể lại mềm mại vô cùng.

Tất cả điều đó tạo nên ấn tượng riêng có trong tác phẩm của Hải mà khi nhìn vào, ta hình dung gần như trọn vẹn một câu chuyện, một hành trình, một trải nghiệm hay một trời trăn trở.

Tự nhận nghệ thuật của mình hơi “kén” khán giả phổ thông, việc tham gia triển lãm “Art In The Forest” (AIF) 2018 tại Flamingo Đại Lải Resort với anh là một dịp để… được trăn trở với chiều sâu tác phẩm của mình. Làm sao để công chúng “chạm” được đến ranh giới nghệ thuật? Làm sao để họ cảm thụ tác phẩm bằng cái tâm, bằng sự trân trọng nghệ thuật đúng nghĩa?

“Sự eo hẹp trong góc nhìn nghệ thuật khiến đời sống tinh thần bị bó buộc. Hy vọng rằng cuộc sống vật chất tính toán không quật ngã người nghệ sĩ, để họ còn đủ thời gian, đủ điều kiện, đủ năng lượng cho sự sáng tạo. Sẽ rất lý tưởng nếu những triển lãm giữa không gian khoáng đạt, gợi mở như AIF tạo ra được một lối thưởng thức nghệ thuật đúng nghĩa, một thế hệ công chúng đúng nghĩa. Với nghệ sĩ, có một không gian thoải mái sáng tạo, không bị đè nặng bởi kinh phí hay nhà tài trợ là điều quá tốt trên chặng đường sự nghiệp” – Triệu Minh Hải chia sẻ.

Riêng với phòng trưng bày của Triệu Minh Hải tại AIF 2018, sẽ không chỉ là những bức tranh [MOU3] đơn thuần mà là sự kết hợp của sự chuyển động về hình ảnh và âm thanh mô phỏng ấn tượng của Video art. Không gian nghệ thuật mở tọa lạc giữa mảng xanh cao vút của rừng thông, với một bên là hồ Đại Lải chính là “khoảng trời của Hải”, nơi mỗi tác phẩm nghệ thuật giao hòa với trời đất, rừng, hồ, có thể đánh thức mọi giác quan và chạm tới cảm xúc của mỗi người.