Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Nghị định 80/2005/NĐ-CP về giao, bán, khoán kinh doanh và cho thuê công ty nhà nước (thay thế Nghị định 103/1999/NĐ-CP và Nghị định 49/2002/NĐ-CP) nhằm tiếp tục sắp xếp và đổi mới những công ty nhà nước hoạt động kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài.

Theo đó, nghị định quy định chi tiết về đối tượng công ty nhà nước được giao, bán, khoán kinh doanh, cho thuê và điều kiện áp dụng đối tượng được giao, mua, khoán kinh doanh và cho thuê.

Công ty cổ phần chế biến hàng xuất khẩu Long An (LAFOOCO) hoạt động rất hiệu quả sau cổ phần hóa.

Điểm đặc biệt là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, các nhà đầu tư nước ngoài, các tổ chức kinh tế - tài chính được thành lập theo pháp luật, hoạt động kinh doanh tại nước ngoài hay tại Việt Nam đều có quyền mua công ty nhà nước hoặc một bộ phận công ty nhà nước thuộc danh mục các ngành nghề, lĩnh vực mà nhà nước cho phép bằng việc đầu tư 100% vốn hoặc được góp vốn liên doanh.

Đây được xem là một trong những nội dung quan trọng và đột phá của nghị định này. Khác với việc thành lập doanh nghiệp mới, nhà đầu tư nước ngoài có thể giảm bớt nhiều thủ tục, thời gian khi mua lại một công ty nhà nước. Đồng thời, nhà đầu tư có quyền lựa chọn việc có sử dụng hay không lực lượng lao động sẵn có, lựa chọn cách thức thuê, mua quyền sử dụng đất ngay trên địa điểm của công ty nhà nước cũ...

Đây là điểm rất hấp dẫn sẽ được nhiều nhà đầu tư nước ngoài quan tâm. Công ty nhà nước thuộc diện bán sẽ không bị khống chế về quy mô. Bất cứ công ty nhà nước nào thuộc diện phải sắp xếp lại, không thực hiện cổ phần hóa được đều là đối tượng để giao, bán hay cho thuê.

Việc mua bán công ty nhà nước hay một bộ phận công ty nhà nước sẽ được thực hiện theo phương thức đấu thầu (nếu người mua muốn mua trọn gói công ty nhà nước bao gồm cả lao động) hoặc đấu giá (nếu chỉ mua tài sản). Việc xác định giá trị dựa trên cơ sở thực tế của công ty, bộ phận công ty tại thời điểm bán.

Đặc biệt, những sửa đổi trong Nghị định 80 cũng giải quyết được vấn đề về công khai, minh bạch trong thông tin giao, bán, khoán, kinh doanh và cho thuê công ty nhà nước. Theo quy định, thời gian công khai thông tin được kéo dài hơn, tăng từ 30 ngày lên 45 ngày và có 15 ngày gia hạn.

Như vậy sẽ giải quyết được những vụ việc mua bán nội bộ không hiệu quả. Cũng giống như cổ phần hóa công ty nhà nước, Nghị định 80 quy định, nếu công ty có giá trị tài sản theo sổ sách kế toán từ 30 tỷ đồng trở lên, việc xác định giá trị sẽ phải thực hiện thông qua tổ chức định giá tài chính chuyên nghiệp theo danh sách các công ty do Bộ Tài chính công bố.

Cách làm này sẽ đảm bảo xác định được đúng giá thị trường, tránh thất thoát tài sản của nhà nước. Theo quy định, người mua có thể thanh toán tiền mua trong thời hạn không quá 2 năm, trong đó lần đầu phải thanh toán ngay 70% giá trị.

Đây là giải pháp để tránh việc dây dưa kéo dài trong thanh toán tiền mua công ty nhà nước đã từng xảy ra trong số hơn 200 công ty nhà nước đã được giao, bán, khoán kinh doanh và cho thuê kể từ năm 1999 đến nay. 

VĨNH NGHI