Đêm cao nguyên đang vào xuân, khí trời lành lạnh. Bên bếp lửa truyền thống ấm áp, già A Dih chậm rãi nói: Làng Kép Ram (Kon Tum) nghĩa là làng có nhiều tre bao bọc, được hình thành từ năm 1721. Ngày trước dân làng khổ và nghèo lắm…
Bây giờ đường làng vuông vức như ô bàn cờ. Nhà nào cũng có vườn rộng để sản xuất, chăn nuôi và đặc biệt là tất cả đều có chuồng trại nuôi nhốt xa nhà, vừa đảm bảo vệ sinh, vừa có phân bón ruộng.
Nhà rông văn hóa làng Kép Ram.
Từ thị xã, một con lộ được trải nhựa phẳng lỳ chạy cắt ngang cánh đồng Le Lek lúa xanh ngút cả tầm mắt, vượt qua thêm một con dốc thoai thoải nữa là đã đến đầu làng Kép Ram. Con lộ này có ý nghĩa chiến lược rất quan trọng cả về chính trị lẫn kinh tế, nối thị xã ở phía Nam với vùng đất Ya Chiêm rộng lớn, trù phú bởi những cánh rừng cao su bạt ngàn.
Và rõ ràng, Kép Ram sẽ không còn ở thế “ngõ cụt”, mà vươn ra tiếp cận với 2 vùng kinh tế trọng điểm. Mặt khác, sự yên tĩnh lâu nay của thung lũng rộng lớn (nằm ngay trước mặt Kép Ram) nay bỗng chốc náo nhiệt hẳn lên bởi những chiếc xe ben nối đuôi nhau chạy vào ra liên tục, trông xa như đàn kiến đang nhẫn nại tha mồi, chỉ khác là tiếng xe máy ầm ầm không lúc ngơi ngớt, biểu hiện sự hối hả của một công trường đang tấp nập thi công - công trình hồ thủy lợi Đăk Yên...
Trưởng thôn A Ban dẫn giải: Làng Kép Ram nằm ở phía trên nên không hưởng được dòng nước của hồ Đăk Yên, tuy nhiên chúng tôi cũng đang kỳ vọng về một ngành nghề mới cho bà con, đó là nghề nuôi trồng, đánh bắt thủy sản từ hồ. Còn một điều nữa mà A Ban chưa nhìn ra, đấy là môi trường sinh thái sẽ trong lành hơn, rồi cái nóng Tây Nguyên sẽ dịu hơn khi lòng hồ tích nước...
Toàn thôn Kép Ram hiện có 101 hộ với 542 khẩu, cuộc sống của người Gia Rai nơi đây chủ yếu dựa vào trồng cây mì, cây mía, một ít lúa nước và phần lớn nhờ vào chăn nuôi heo, bò, dê. Già A Dih nói: Nhà ông trước đây lúc nhiều nhất có trên 25 con bò, hơn 50 con dê, còn heo thì...không tính được.
Báo cáo của Trưởng thôn A Ban cho biết: Tổng diện tích canh tác của làng là trên 70 ha, trong đó lúa nước 2 vụ 42,1 ha, 25 ha mì và khoảng 15 ha cây mía. Theo tiêu chí mới về đói nghèo thì làng còn 34/101 hộ thuộc diện nghèo, đang phấn đấu giảm 7 hộ nghèo. Theo chân A Klíu vào bất kỳ nhà dân nào cũng thấy có ti vi, đầu đĩa nghe nhạc.
Làng có đội bóng chuyền, đội bóng đá, 1 đội cồng chiêng trẻ và 1 đội cồng chiêng già chuyên đi biểu diễn tại các ngày hội lớn trên thị xã. Trưởng thôn A Ban còn cho biết thêm, làng hiện có 2 cháu tốt nghiệp cao đẳng, 3 cháu tốt nghiệp đại học và rất nhiều cháu đang học cấp 3 bên thị xã. Chúng tôi đang suy nghĩ phải phát triển ngành nghề, nhất là nghề truyền thống để “đem” các cháu về với buôn làng.
Chia tay với Kép Ram trong chúng tôi còn mãi câu nói của già A Dih: “Mơ nê ját” (Mừng lắm) khi nhìn về phía hồ thủy lợi Đăk Yên. Tuy nhiên, mừng vui đan xen nỗi lo, Kép Ram phải làm gì trước vận hội mới - đó là lời giải của bài toán khó mà những người có trách nhiệm như A Dih, A Ban, A Klíu và tất cả người Gia Rai của làng Kép Ram phải nỗ lực đi tìm.
LƯƠNG KHẾ
