Việc hủy kết quả giải Ba của bức tranh Biển chết hoàn toàn vì lý do vi phạm bản quyền, chứ không vì nội dung phản ảnh của bức tranh có liên quan đến các vấn đề có tính nhạy cảm, tính chính trị như một số trang mạng xã hội đã bịa đặt, vu cáo.
Theo ông Lê Văn Bài, Chủ tịch Hội VHNT Trà Vinh, ngày 27-4-2016 Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh phát hành thông báo Cuộc thi sáng tác mỹ thuật tỉnh Trà Vinh năm 2016. Ban giám khảo cuộc thi có họa sĩ Huỳnh Văn Mười (Uyên Huy), Chủ tịch Hội Mỹ thuật TPHCM làm trưởng ban và họa sĩ Nguyễn Xuân Đông, Ủy viên Ban Kiểm tra Hội Mỹ thuật Việt Nam làm thành viên.
Ngày 5-7-2016 diễn ra buổi chấm giải tại Nhà trưng bày Hội VHNT. Kết quả họa sĩ Nguyễn Nhân với tác phẩm “Biển chết” đạt giải ba. Lễ tổng kết - trao giải - phát thưởng và khai mạc triển lãm diễn ra vào dịp kỷ niệm 71 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9.
Tuy nhiên, khi tạp chí Văn nghệ Trà Vinh (số 102 và 103 - Xuân Đinh Dậu 2017) đăng tải các tác phẩm mỹ thuật được giải năm 2016, ban biên tập tạp chí và thường trực Hội nhận được nhiều ý kiến phản hồi bức tranh “Biển chết” rất giống với bức ảnh “Điêu đứng vì biển chết”.
Ngày 1-6-2017 Hội VHNT Trà Vinh đã ra Quyết định kỷ luật đối với họa sĩ Nguyễn Nhân. Quyết định kỷ luật gồm: “Cảnh cáo, thời gian thử thách là một năm” đối với họa sĩ Nguyễn Nhân, sinh năm 1953, Hội viên Hội VHNT Trà Vinh, ngoài ra, hủy kết quả và thu hồi giải 3 cuộc thi sáng tác Mỹ thuật tỉnh Trà Vinh năm 2016 đối với tác phẩm “Biển chết”. Giải thưởng bao gồm chứng nhận và tiền thưởng là 2 triệu đồng. Thu hồi kinh phí hỗ trợ sáng tác mỹ thuật năm 2016 đối với họa sĩ Nguyễn Nhân là 1,2 triệu đồng. Thu giữ làm tang vật đối vói bức tranh “Biển chết”. Trong thời gian thử thách, họa sĩ Nguyễn Nhân không được tham gia cuộc thi mỹ thuật hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh tổ chức”.
Bức ảnh này của nhóm nhà báo PVT - Thành Quang, đăng trên báo Thanh Niên số ra ngày 21-4-2016. Cùng lúc đó, VTV1 công bố bức ảnh nói trên, nhiều họa sĩ, văn nghệ sĩ Trà Vinh rất bức xúc vì việc này. Ngoài ra, sau khi ra quyết định kỷ luật họa sỹ Nguyễn Nhân, Hội VHNT Trà Vinh còn tiếp nhận được một bức ảnh chụp lại từ tranh sơn dầu của họa sỹ Lê Thế Anh (Hà Nội) có tên là Sông chết, tác phẩm đạt Huy Chương Bạc của Hội đồng Nghệ thuật, Hội Mỹ thuật Việt Nam năm 2010. Từ đó cho thấy họa sỹ Nguyễn Nhân không chỉ sao chép tác phẩm ảnh của nhà báo Thành Quang mà còn sao chép tranh của họa sỹ Lê Thế Anh. Ngày 23-1-2017 thường trực Hội giao cho chi hội Mỹ thuật mời họa sĩ Nguyễn Nhân tường trình. Tại tờ tường trình ngày 3-2-2017, họa sĩ Nguyễn Nhân thừa nhận đã: “Phóng tác từ bức ảnh trắng đen …đã một phần nào đó sao chép bản quyền”. Theo ông Lê Văn Bài, trước đó năm 2009 họa sĩ Nguyễn Nhân đã xâm phạm quyền tác giả với hành vi “sao chép” tác phẩm “Giai điệu mùa xuân” của họa sĩ Nguyễn Lâm thành tác phẩm “Giai điệu tháng Tư” để đăng trên Tạp chí Văn nghệ Trà Vinh.
Theo Hội VHNT Trà Vinh, xét về quá trình ra quyết định kỷ luật đối với họa sỹ Nguyễn Nhân của Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Trà Vinh là hoàn toàn đúng quy trình, hợp tình, hợp lý; đồng thời cho thấy, Hội VHNT Trà Vinh luôn sẵn sàng hỗ trợ về chuyên môn và tạo mọi điều kiện tốt nhất có thể cho họa sĩ Nguyễn Nhân tiếp tục lao động nghệ thuật. Việc hủy kết quả giải Ba của bức tranh Biển chết hoàn toàn vì lý do vi phạm bản quyền, chứ không vì nội dung phản ảnh của bức tranh có liên quan đến các vấn đề có tính nhạy cảm, tính chính trị như một số trang mạng xã hội đã bịa đặt, vu cáo. Đa số các báo và các trang mạng xã hội đều bình luận xoáy sâu vào nội dung “thu giữ làm tang vật đối với bức tranh Biển chết” được thể hiện trong Quyết định số 08-QĐ/VHNT của Hội. Tuy nhiên trên thực tế, từ khi Cuộc thi Sáng tác Mỹ thuật tỉnh Trà Vinh năm 2016 trao giải và kết thúc thì tất cả các tác phẩm Mỹ thuật tham gia Cuộc thi đều được trưng bày tại Phòng Trưng bày Hội VHNT Trà Vinh. Việc ghi cụ thể như thế trong Quyết định chỉ nhằm mục đích bảo quản, tránh làm thay đổi nguyên trạng của bức tranh trong thời gian xử lý.
Tuy nhiên, buổi họp báo vắng mặt họa sĩ Nguyễn Nhân nên một số vấn đề vẫn chưa được làm rõ. Trao đổi với báo chí, họa sĩ Nguyễn Nhân cho rằng bức tranh “Giai điệu tháng Tư” được ông phóng tác từ bức ““Giai điệu mùa Xuân” của họa sĩ Nguyễn Lâm và được sự đồng ý của tác giả; còn đề tài “Biển chết” được ông phóng tác từ bức ảnh đăng trên Báo Thanh Niên đã cũ, dùng gói xôi. Sau khi thấy bức ảnh đầy cảm xúc này, hoạ sĩ Nguyễn Nhân đã mấy lần đi từ Trà Vinh lên TPHCM, tới tòa soạn Báo Thanh Niên tìm tác giả để xin phép vẽ thành bức tranh “Biển chết” như một phóng tác nhưng không gặp được. Họa sĩ Nguyễn Nhân khẳng định không biết tác giả bức ảnh là ai.
Cũng tại buổi họp báo ông Trần Văn Dũng, Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Trà Vinh cho rằng đấu tranh chống lại việc vi phạm bản quyền là trách nhiệm chung của tất cả mọi người, trong đó có Hội VHNT Trà Vinh. Ông Dũng cho biết chuyện tranh chấp bản quyền là việc giữa các tác giả, còn ở đây chủ thể là hội và một chủ thể khác là hội viên. Chuyện có phản đối hay không phản đối không làm sai lệch bản chất vấn đề là xâm phạm quyền tác giả.
Bên cạnh đó, đây là quyết định kỷ luật của hội đối với hội viên mình có căn cứ vào điều lệ của hội đã được UBND tỉnh thông qua,. “Căn cứ vào quy chế hoạt động của ban thường vụ hội và quy chế cuộc thi nên đưa ra hình thức kỷ luật là đủ cơ sở và căn cứ”, ông Dũng khẳng định.
