Ngày 10-8, thông tin từ UBND tỉnh Hà Tĩnh cho biết, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch vừa có văn bản số 3256/BVHTTDL-DSVH thống nhất việc lập dự án đầu tư tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử Làng K130 (xã Tiến Lộc, huyện Can Lộc) để bảo tồn và phát huy giá trị di tích.
Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch cũng lưu ý tỉnh Hà Tĩnh ưu tiên việc tu bổ các hố bom, đường xế (đường tránh), địa điểm Thượng Gia - Cổ Ngựa, cầu Già, bến phà, mố phà...; cân nhắc việc xây dựng tượng đài, đối với những địa điểm không còn lưu giữ các dấu tích lịch sử thì chỉ gắn bia biển lưu niệm; di chuyển các hạng mục công trình thể thao ra ngoài khu vực khoanh vùng bảo vệ di tích…
Di tích lịch sử Làng K130 đã được xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia năm 2006. Tuy nhiên, kể từ ngày được xếp hạng đến nay, di tích Làng K130 vẫn chưa được đầu tư xây dựng và đang phải sử dụng duy nhất hội quán Làng K130 để làm nhà truyền thống của di tích.
| Khoảng năm 1966-1968, trên tuyến quốc lộ 1A, đặc biệt là đoạn từ huyện Thạch Hà, Can Lộc, thị xã Hồng Lĩnh (tỉnh Hà Tĩnh), máy bay Mỹ cày xới cả ngày lẫn đêm làm tắc nghẽn hệ thống bến phà Thượng Gia, cầu Cổ Ngựa, cầu Già, cầu Nghèn… Các phương tiện cơ giới lưu thông qua đây buộc phải vòng tránh đi theo đường 8A, 15A. Nhưng từ ngày 10 đến 13-8-1968, cả 2 đường này cũng bị cắt đứt. Đúng vào thời điểm ác liệt này, có một đoàn xe chở hàng đặc biệt vào chi viện khẩn cấp cho chiến trường miền Nam cần được đi ngay. Chỉ thị của cấp trên truyền xuống Ban An toàn giao thông tỉnh Hà Tĩnh là phải mở một con đường xế mới xuyên qua tim làng Hạ Lội, xã Tiến Lộc. Ngay sau đó, với tinh thần “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, “tất cả cho tiền tuyến miền Nam”, “xe chưa qua nhà không tiếc…”, chỉ trong vòng chưa đầy 8 giờ ngày 13-8-1968, có 130 căn nhà của người dân tình nguyện được hạ xuống.
Gỗ, tre, gạch, phên nứa, ngói, cánh cửa, kèo, cột, bàn ghế... đã biến thành nền đường chiến lược với chiều rộng 4-5m, dài khoảng 3km, trong đó có 1km qua tim làng Hạ Lội đã hoàn thành. Nhờ đó, đến rạng sáng 14-8-1968, đoàn xe chở hàng đặc biệt đã vượt qua làng Hạ Lội an toàn. Kể từ hôm đó, từng đoàn xe vận chuyển hàng hóa ra tiền tuyến không còn bị ùn tắc, sa lầy. Tuyến đường được giữ bí mật cho đến ngày ngừng bắn. Để ghi nhớ sự kiện ngày 13-8-1968, làng Hạ Lội đã được Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hà Tĩnh quyết định đặt tên là làng K130 và chiến dịch di dời, tháo dỡ nhà cửa là chiến dịch K130. |
Dấu tích bến phà dã chiến (cũ) ở cuối làng K130 bên sông Già
