Nam giới “mất” gần 140 triệu đồng, nữ giới “mất” gần 440 triệu đồng nếu lãnh BHXH một lần

Ngày 16-4, Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam phát đi báo động về tình trạng đông người lao động (NLĐ) nhận BHXH một lần. BHXH Việt Nam cảnh báo, nếu NLĐ “ăn non” BHXH một lần đồng nghĩa với việc trong tương lai, những NLĐ này khi về già sẽ không có thu nhập hàng tháng từ lương hưu để đảm bảo cuộc sống và không được cấp thẻ BHYT miễn phí suốt đời.

Nhiều thiệt thòi cho người lao động nếu nhận BHXH một lần

BHXH Việt Nam thông tin, thời gian qua, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 kéo dài, nhiều người lao động (NLĐ) nghỉ việc, mất việc nên đã lựa chọn nhận BHXH một lần. Theo thống kê của BHXH Việt Nam, chỉ trong 3 tháng đầu năm 2021, số người hưởng BHXH một lần lên đến hơn 226.500 người, tăng hơn 20,5% so với cùng kỳ năm 2020.

Nhiều NLĐ hưởng BHXH một lần với mong muốn có một khoản tiền để trang trải cuộc sống hiện tại. Song song đó, còn do một bộ phận NLĐ vẫn còn quan niệm “trẻ cậy cha, già cậy con”, chưa hình thành thói quen lúc trẻ đóng BHXH để khi về già có lương hưu, tự chủ cuộc sống của chính mình, không phải phụ thuộc vào con cháu.

Việc NLĐ đăng ký nhận BHXH một lần, tự mình rời khỏi hệ thống BHXH là thực trạng đáng lo ngại, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của NLĐ, mà còn làm ảnh hưởng tới tình hình kinh tế - xã hội, cũng như việc đảm bảo an sinh xã hội cho nhân dân của Đảng và Nhà nước.

BHXH Việt Nam khẳng định: Việc nhận BHXH một lần chỉ mang lại cho NLĐ lợi ích trước mắt nhưng NLĐ đã không lường hết được những nguy cơ sẽ đánh mất nhiều quyền lợi lâu dài của bản thân.

Thứ nhất, theo quy định của pháp luật hiện hành, tổng mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của NLĐ. Trong đó, NLĐ đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, tổng mức đóng vào quỹ BHXH hàng năm. Quy tỷ lệ này ra cụ thể là bằng 2,64 tháng lương mỗi năm.

Trong khi đó, nếu NLĐ hưởng BHXH một lần thì mức hưởng mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Như vậy, nếu lĩnh BHXH một lần, NLĐ sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014.

Thứ hai, khi nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ không còn cơ hội được hưởng lương hưu, không có nguồn thu nhập ổn định hàng tháng để đảm bảo cho cuộc sống khi về già. Đây là một việc hết sức nguy hiểm và dẫn đến các hệ lụy thiệt thòi khác như: không được cấp thẻ BHYT miễn phí để hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già, độ tuổi dễ gặp bất trắc về sức khỏe nhất của mỗi người. Vì người được hưởng lương hưu sẽ được cấp thẻ BHYT miễn phí trong suốt thời gian được hưởng lương hưu.

Hơn nữa, thân nhân của NLĐ không được hưởng chế độ tử tuất khi không may NLĐ qua đời. Bởi nếu được hưởng lương hưu, khi không may qua đời, người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu qua đời và thân nhân được hưởng chế độ trợ cấp tử tuất hàng tháng hoặc một lần.

Nam giới “mất” gần 140 triệu đồng, nữ giới “mất” gần 440 triệu đồng nếu lãnh BHXH một lần ảnh 1 Cán bộ BHXH TPHCM vận động người dân tham gia BHXH để có lương hưu khi về già

Thứ ba, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là của để dành quý giá của chính bản thân NLĐ, nó không mất đi mà ngược lại, được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng.

Trong trường hợp, với những khó khăn trước mắt (do mất việc làm, giảm sút thu nhập gây nên), NLĐ hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH, để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện.

Ngược lại, khi NLĐ đã nhận BHXH một lần, nếu lại tham gia BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đã đóng BHXH trước đó, dẫn đến khi đủ tuổi nhận lương hưu có thể không đủ điều kiện về thời gian đóng để được nhận lương hưu hoặc đủ điều kiện về thời gian đóng để được nhận lương hưu nhưng mức lương hưu sẽ không cao.

Thứ tư, người tham gia BHXH khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế (từ năm 2003 đến nay, Nhà nước đã điều chỉnh tăng lương hưu 17 lần, với mức tăng từ khoảng 7,5% đến 9,3% cho mỗi lần điều chỉnh, tùy theo nhóm đối tượng).

Tổng lợi ích bằng tiền khi hưởng lương hưu cao hơn nhiều khi hưởng BHXH một lần

Chia sẻ lo lắng trước tình trạng gia tăng số NLĐ nhận BHXH một lần, ông Đỗ Ngọc Thọ, Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH, BHXH Việt Nam khẳng định, khi NLĐ nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ thiệt thòi rất nhiều, bởi chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Đến khi về già, không được hưởng lương hưu, phải sống phụ thuộc vào con, cháu và xã hội.

Nếu không may bị bệnh, không có thẻ BHYT, họ còn phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chi phí khám chữa bệnh chỉ sau một lần mắc bệnh, nằm viện thời gian dài, có thể phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, kiệt quệ, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội.

Ông Đỗ Ngọc Thọ phân tích, lấy ví dụ về một NLĐ có đủ 20 năm đóng BHXH, với mức bình quân tiền lương đóng BHXH là 4 triệu đồng đồng/tháng. Giả định, NLĐ này đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc hưởng BHXH một lần trong năm 2021, thì nếu hưởng lương hưu, lao động nam có thể sẽ nhận được mức lương hưu là 1,88 triệu đồng/tháng.

Tính theo tuổi thọ bình quân của nam giới là 71 năm (số liệu tuổi thọ bình quân của nam giới theo Tổng điều tra dân số năm 2019 của Tổng cục Thống kê) thì số tháng hưởng lương hưu là 129 tháng. Tổng số tiền người đó được hưởng từ quỹ BHXH là gần 274 triệu đồng.

Trong đó, tổng tiền lương hưu nhận được từ khi đủ 60 tuổi 3 tháng đến khi chết là 129 tháng x 1,88 triệu đồng = gần 243 triệu đồng; mua thẻ BHYT (4,5%) bằng gần 11 triệu đồng; trợ cấp mai táng phí khi qua đời (10 tháng lương cơ sở), tương đương 14,9 triệu đồng; trợ cấp tuất (giả định tuất 1 lần thấp nhất bằng 3 tháng lương hưu) là hơn 5,6 triệu đồng.

Nam giới “mất” gần 140 triệu đồng, nữ giới “mất” gần 440 triệu đồng nếu lãnh BHXH một lần ảnh 2 Nhiều người lao động trên địa bàn TPHCM tham gia BHXH để có lương hưu giúp tự chủ cuộc sống khi về già 

Với lao động nữ, do tỷ lệ hưởng lương hưu của nữ lớn hơn (55%) và thời gian hưởng lương hưu của nữ dài hơn nam (tuổi thọ bình quân của nữ là 76,3 tuổi tương đương sau khi nghỉ hưu ở tuổi 55 tuổi 4 tháng, người nghỉ hưu sẽ sống thêm 240 tháng) nên tổng số tiền mà một lao động nữ trong ví dụ này sẽ được hưởng từ quỹ BHXH là gần 573 triệu đồng.

Trong khi đó, giả sử NLĐ ra nước ngoài để định cư hoặc mắc bệnh hiểm nghèo đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế; nếu nhận BHXH một lần, đối với cả nam và nữ đều thực hiện theo cách tính như sau: 4 triệu đồng x (1,5 x 13 + 2 x 7) = 134 triệu đồng. Như vậy, nam giới hưởng lương hưu sẽ lợi hơn nhận BHXH một lần gần 140 triệu đồng, con số tương ứng này ở nữ giới là gần 440 triệu đồng.

Như vậy, nếu so với hưởng lương hưu thì nhận BHXH một lần là rất thiệt thòi cho NLĐ. Vì, người tham gia BHXH khi hưởng lương hưu được hưởng rất nhiều quyền lợi và thực tế đã cho thấy, chính lương hưu mới là chỗ dựa vững chắc cho NLĐ khi về già, khi không còn khả năng để lao động tạo thu nhập.

Ông Đỗ Ngọc Thọ cũng nhấn mạnh, việc nhận BHXH một lần sẽ đem đến nhiều thiệt thòi cho NLĐ. NLĐ không nên vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già. Nếu cùng một thời gian đóng BHXH thì tổng lợi ích bằng tiền khi hưởng lương hưu hằng tháng sẽ cao hơn nhiều khi hưởng BHXH một lần.

Ông Đỗ Ngọc Thọ khuyến nghị NLĐ cần cân nhắc kỹ, không nên quyết định hưởng BHXH một lần mà nên bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện, để có điều kiện tự đảm bảo cuộc sống và chăm sóc sức khỏe cho bản thân khi về già, hết tuổi lao động.

Trong giai đoạn bảo lưu thời gian đóng BHXH, nếu không may NLĐ qua đời, gia đình được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở, thân nhân tùy theo điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng (tối đa 4 người) đến khi trưởng thành (nếu là con) hoặc hưởng đến khi qua đời (nếu là vợ, chồng hoặc cha, mẹ đã hết tuổi lao động và không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng thấp hơn mức lương cơ sở); trường hợp nhận trợ cấp tuất một lần thì mức trợ cấp được tính như BHXH một lần.

Những người đang hưởng lương hưu khi qua đời, nếu có thân nhân đủ điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng. Trên thực tế, đã có những người cha, mẹ, vợ, chồng, con được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng vài chục năm sau khi con, vợ/chồng, cha/mẹ của họ qua đời. 

Tin cùng chuyên mục