Vận tải đường sắt có ưu thế hơn hẳn so với vận tải đường bộ về khối lượng chuyên chở, độ an toàn cao và ít gây ô nhiễm môi trường. Vậy mà, tàu lửa lại đang rơi vào hoàn cảnh “chợ chiều” rất khó khăn. Nhiều lần chúng tôi đi tàu lửa có thể thấy trở ngại lớn nhất của ngành đường sắt là di chuyển quá tốn thời gian, bởi nguyên nhân có một đường ray nên phải chờ tránh tàu để không xảy ra tai nạn. Mỗi lần chờ tránh tàu thì phải đứng để chờ đợi, cũng như có một đội ngũ nhân viên ngồi các ga để canh giờ thông báo để tránh khỏi xảy ra tai nạn.
Với chỉ một đường ray, tàu lửa phải tốn hơn 2 ngày mới chạy từ Hà Nội đến TPHCM, còn hàng hóa vận chuyển thì phải tốn gần cả tuần mới đến nên nhiều người đã lựa chọn loại hình ô tô là điều đương nhiên. Vậy tại sao không ưu tiên đầu tư đường sắt tốc độ cao với 2 làn đường ray song song để di chuyển được nhanh hơn. Hiện nay nhiều người lại thích đi tàu lửa, bởi vì sự thoải mái có thể di chuyển trong hành trình và có không gian thoải mái cho cả một nhóm, đặc biệt nhiều người quan tâm nhất là sự an toàn. Và ngành đường sắt đang thay đổi đầu tư toa tàu hiện đại để thu hút khách như các điểm đến du lịch Phan Thiết, Nha Trang, Đà Nẵng, Vinh… Nhưng tất cả những nỗ lực và thuận lợi ấy vẫn không giúp ngành đường sắt thôi ế khách do thời gian di chuyển còn quá chậm. Nếu ngành đường sắt được đầu tư hệ thống hạ tầng mới với khổ đường 1,4m và có 2 đường ray song song thì sẽ khắc phục được bất cập trên.
Trong bối cảnh nguồn ngân sách còn hạn hẹp, không thể đầu tư ngay cả đường bộ cao tốc và đường sắt tốc độ cao, thiết nghĩ với lợi thế của đường sắt, Bộ Giao thông Vận tải nên dồn lực ưu tiên cho đường sắt tốc độ cao. Hiện nay chi phí logistics với chi phí vận tải chiếm chủ yếu của Việt Nam cao hơn nhiều nước trong khu vực tới hơn 10%. Điều này đã làm giảm sức cạnh tranh của hàng Việt. Nguyên nhân chủ yếu của vấn đề này là vận tải hàng hóa Việt Nam chủ yếu bằng ô tô. Ô tô có lợi thế là đi được từ điểm xuất hàng đến điểm lấy hàng song do chở được khối lượng ít nên chi phí vận tải rất cao. Chưa kể, nếu đi vào đường cao tốc, với trọng lượng nặng, hình dạng to lớn, xe tải, xe container phải trả phí rất cao. Không phải ngẫu nhiên mà nhiều tuyến đường cao tốc có rất ít xe tải và xe container. Như vậy, bây giờ ưu tiên đầu tư cho đường bộ cao tốc, chẳng phải vẫn chưa giải quyết được điểm yếu của hoạt động vận tải nước ta: phân bổ không hợp lý các loại hình vận tải, dẫn tới chi phí vận tải cao.
THANH HẢI
