(SGGP-12G).- Trong gần một thế kỷ, người Mỹ, với địa vị bá chủ, có thể làm mưa làm gió trên thị trường xe hơi thế giới. Sự thể giờ đã thay đổi. Từ ba tháng nay, Mỹ bị Trung Quốc “qua mặt” về lượng xe hơi bán ra. Điều mà không ít người cho rằng chỉ có thể xảy ra ít nhất sau 10 năm nữa thì nay đã trở thành hiện thực...

Xu hướng dùng xe nhỏ

Tại triển lãm xe hơi Thượng Hải diễn ra hồi cuối tháng tư vừa qua, người ta có thể thấy được các nhà sản xuất xe hơi trong nước và quốc tế tìm mọi cách thu hút người tiêu thụ Trung Quốc như thế nào. Trong khi ngành công nghiệp ô tô Mỹ bị ảnh hưởng nặng nề bởi cơn khủng hoảng thì người Trung Quốc - được các chính sách tái khởi động kinh tế của chính phủ khuyến khích - vẫn tiếp tục tiêu tiền.

Chính phủ nước này đặt ra mục tiêu cho năm 2009 là bán được 10 triệu chiếc xe, tăng 10% so với năm trước, vượt Mỹ khoảng 1 triệu chiếc. “Không ai có thể ngờ rằng Trung Quốc lại trở thành quốc gia hàng đầu trên thị trường ô tô thế giới nhanh như thế” - William Russo, chuyên gia trong lĩnh vực xe hơi nói - “Việc này sẽ giúp tăng đáng kể “sức nặng” của Trung Quốc trong việc soạn thảo những tiêu chuẩn áp dụng cho toàn ngành công nghiệp này”. Nếu nước này làm được chuyện đó thì chiếc xe hơi tương lai sẽ có kích thước nhỏ nhắn, thân thiện môi trường và đương nhiên là được chế tạo tại Trung Quốc.

Triển lãm xe hơi ở Thượng Hải, Trung Quốc năm 2009

Trong chương trình tái khởi động kinh tế của mình, Chính phủ Trung Quốc đã chi 733 triệu USD cho ngành sản xuất xe hơi nhằm quảng cáo bán ở nông thôn các loại xe và cam nhông nhỏ, vốn thuộc “sở trường” của các hãng xe nội địa. Thêm 220 triệu USD nữa để nghiên cứu phát triển các công nghệ “xanh” mà các nhà quan sát đều nhất trí rằng sẽ đóng vai trò quan trọng đối với tương lai của ngành sản xuất xe hơi. Mục tiêu của Trung Quốc là xây dựng một Detroit (“chiếc nôi” của ngành công nghiệp xe hơi Mỹ) mới, một trung tâm công nghiệp xe hơi mới của thế giới, hiệu quả hơn, “sạch” hơn...

Con đường để đi tới đó không hề bằng phẳng. Năm hiệu xe hơi đại chúng nhất ở Trung Quốc hiện nay đều là nhãn hiệu nước ngoài, Volkswagen, Hyundai, Toyota, Honda và Nissan, dù chúng được sản xuất bởi các công ty liên doanh giữa các “đại gia” quốc tế và các doanh nghiệp lớn của nhà nước như Shanghai Automotive Industry Corp. (SAIC) hay FAW.

Nhưng những doanh nghiệp trẻ hơn, nhất là các công ty tư nhân như Chery Automobile Co., Geely Automobile Holding hay BYD Auto Co. đang tiến rất nhanh, hiện chiếm 1/3 thị trường nội địa. Và đây chính là thời điểm rất thuận lợi đối với những doanh nghiệp này nhờ vào chương trình tái khởi động kinh tế của nhà nước.

Thật vậy, một phần ngân sách quan trọng được nhà nước dành cho lĩnh vực sản xuất các loại xe hơi kích thước nhỏ, giá rẻ, rất được người dân của các thành phố trung bình ưa chuộng. Bên cạnh đó, nhà nước còn giảm đi một nửa thuế bán hàng (từ 10% xuống 5%) đối với những loại xe hơi có động cơ nhỏ hơn 1.600 phân khối, chưa kể khoản hỗ trợ 700 triệu USD khuyến khích nông dân “đổi” những chiếc xe cũ kỹ của họ mua xe mới.

Xu hướng dùng xe “xanh"

Những biện pháp cụ thể này đã mang lại hiệu quả tức thời. Trong tháng 1 và 2, lượng xe bán ra của Chery - hãng sản xuất xe đứng hàng thứ 5 Trung Quốc - tăng 25%. Hãng Ford (Mỹ) tung ra loại xe Fiesta 1.500 phân khối một tháng sau khi có chính sách giảm thuế. Trong vòng 6 tháng trước khi xe được bán chính thức, khách hàng đã đăng ký mua hơn 4.000 chiếc…

Nhưng xe hơi loại nhỏ mới chỉ là phần đầu trong chương trình phát triển. Nhà nước còn trợ cấp 8.800 USD cho các cơ quan công quyền địa phương và các hãng taxi của 13 thành phố lớn mỗi khi mua một chiếc xe lai ít gây ô nhiễm môi trường hơn. Biện pháp này có thể sẽ được mở rộng sang cả các đối tượng là khách hàng cá nhân.

Chính sách này đã khiến cho triển lãm xe hơi ở Thượng Hải vừa qua trở thành triển lãm “xanh” nhất trong lịch sử ngành xe hơi thế giới. Rất nhiều kiểu ô tô điện và xe lai của Trung Quốc được trưng bày ở đây. Chery có 4 mô hình xe lai. Hãng tư nhân Lifan (Trùng Khánh) ra mắt mẫu xe lai đầu tiên. Tập đoàn BYD Auto - 1/4 lượng điện thoại di động của thế giới dùng pin do hãng này sản xuất - giới thiệu chiếc xe chạy điện F3DM dùng bình ắc qui tái nạp được kèm theo một động cơ phụ chạy xăng, giá bán 22.000 USD, chỉ bằng nửa giá chiếc Chevy Volt của General Motors dự tính tung ra thị trường năm 2010 hoặc 2011…

Tuy vậy, cả người tiêu thụ lẫn giới có thẩm quyền Trung Quốc đều nhìn nhận rằng xe nhỏ và xe sạch của nước này vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu. F3DM mới chỉ bán được hơn chục chiếc, phần lớn do các cơ quan nhà nước hay các ngân hàng mua. Kế hoạch bán xe này tại Mỹ bị hoãn lại do ảnh hưởng khủng hoảng kinh tế. Rộng hơn, để xuất khẩu được, xe hơi Trung Quốc phải vượt qua nhiều thử thách, đặc biệt là những yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng và an toàn, vốn thấp hơn các tiêu chuẩn đang thực thi ở phương Tây.

Trong cuộc cạnh tranh quyết liệt này, Trung Quốc có một lợi thế đáng kể, đó là phần lớn các doanh nghiệp xe hơi nước này đều chịu sự quản lý của nhà nước. Chính phủ định hướng phát triển và sử dụng các loại đòn bẩy kinh tế khiến thị trường có thể thay đổi nhanh chóng.

Nếu trên cả nước có 150 doanh nghiệp sản xuất xe thì riêng 20 doanh nghiệp đã chiếm 95% thị trường. Chính phủ mong muốn ngành sản xuất xe hơi tập trung hơn, phát triển theo hướng gia tăng giá trị chất lượng. 10 doanh nghiệp hàng đầu sẽ làm thành “nhóm tiên phong”, có khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế.

Để đẩy nhanh việc này, nhà nước khuyến khích doanh nghiệp mua lại cổ phần của các hãng xe nước ngoài, như Volvo (thuộc Ford) hay Hummer (GM) chẳng hạn. Hiện rất nhiều hãng xe muốn bán và ai cũng muốn tìm đối tác Trung Quốc. “Người Trung Quốc sẽ phải học cách làm việc với các công đoàn (công nhân ngành xe hơi), làm quen với các kỹ thuật quản lý cũng như những cách suy nghĩ rất khác. Đó là điều không hề dễ dàng” - ông Chen Bin, người chịu trách nhiệm về kế hoạch của nhà nước, nói.

NHỊ BÌNH (theo Newsweek, Courrier International)