Vang vọng vị thế Việt Nam

6 giờ 25 phút sáng thứ bảy 18-9-2010, chiếc chuyên cơ Boeing 777 mang số hiệu VN 6868 cất cánh rời sân bay Nội Bài, Hà Nội, chở đoàn đại biểu cấp cao nước ta tham dự khóa họp 65 Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) tại trụ sở LHQ ở TP New York, Hoa Kỳ. Tháp tùng Chủ tịch nước, ngoài các thành viên cao cấp, còn có 20 phóng viên báo - đài và khoảng 50 doanh nhân. Tôi vinh dự được cùng tháp tùng chuyến đi này để tác nghiệp báo chí.

Bay cùng “Air Force One” của Việt Nam

Chỉ khoảng 20 phút sau, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết từ trong khoang VIP bước ra, đến bắt tay  thân mật, hỏi han từng người với nụ cười thật nhân hậu. Sau 6 tiếng bay, máy bay hạ cánh xuống sân bay quốc tế Kansai, TP Osaka, Nhật Bản. Sân bay Kansai như là một ốc đảo, được xây dựng trên một vùng đất lấn biển. 15 giờ 50 phút, máy máy bay rời Osaka bay thẳng ra biển. Tôi nhìn qua cửa sổ thấy sóng biển ở dưới chân mình.

Trong suốt hành trình bay, chúng tôi không nhớ đã được phục vụ ăn uống bao nhiêu lần. Chỉ biết rằng ngoài những bữa ăn phục vụ theo lịch trình, ai muốn ăn hoặc uống nữa thì cứ yêu cầu tiếp viên, bất cứ lúc nào, họ cũng vui vẻ phục vụ. Bay chuyên cơ có khác! Sau 16 giờ bay liên tục, qua hệ thống loa, giọng cô tiếp viên vang lên: “Kính thưa Chủ tịch nước và các vị khách quý! Máy bay chúng ta đang hạ cánh xuống sân bay quốc tế JFK. Bây giờ là 16 giờ, giờ New York, nhiệt độ bên ngoài là 24°C…”.

Vẫn có hương vị quê nhà

Xuống New York, chúng tôi đến khách sạn 5 sao Millennium UN Plaza nằm sát trụ sở LHQ. Khách sạn Millennium cũng chẳng hơn gì các khách sạn 5 sao ở TPHCM và Hà Nội, nhưng tiền phòng đắt gấp 2-3 lần. Chúng tôi vừa nhận phòng thì được lệnh tập trung ngay để sang trụ sở LHQ làm thẻ ra vào LHQ. Vài người than: “Vừa tới nơi, lại phải đi liền, mệt thật!”.

Đi bộ từ khách sạn sang trụ sở LHQ chỉ mất 6-7 phút. Phía trước trụ sở LHQ và các con đường xung quanh đều bị phong tỏa. Cảnh sát dày đặc, xe đèn chớp chớp, các “cớm” FBI đeo kính đen, đeo tai nghe đi tới đi lui, tay cầm bộ đàm nói nói liên tục, y như trong các phim hành động trên kênh HBO. Qua một vòng kiểm tra an ninh, chúng tôi bước vào phòng làm thẻ, thực ra là một cái lều căng tạm. Do Vụ Báo chí Bộ Ngoại giao Việt Nam đã gửi trước thông tin của từng nhà báo tham dự, nên chúng tôi chỉ việc ngồi vào ghế chụp ảnh, đợi chưa đầy 1 phút là đã có chiếc thẻ đeo ngực bằng mica có in ảnh và tên mỗi người trên nền họa tiết riêng của LHQ. Ứng dụng công nghệ thông tin quả là nhanh gọn, hiệu quả.

Trở về khách sạn, đang lim dim với cảm giác được nằm ngủ trong khách sạn 5 sao giữa trung tâm New York, tôi chợt giật bắn khi nghe điện thoại bàn reo. Một giọng nữ cất lên: “Văn à, lên phòng chị Thu Hồng ăn cơm nha!”. Bước vào phòng, đã thấy hơn chục phóng viên ngồi trên giường, trên sàn phòng, đang cầm bát đũa xơi cơm. Nhà báo Tuấn Phong ở báo Nhân Dân nói vui: “Văn này, đi công tác nước ngoài là thế này đấy!”.

Trong làng báo hiện thời, anh Tuấn Phong là người được đi công tác với Chủ tịch nước nhiều nhất: 14 năm, đi hơn 100 nước. Bữa cơm “dã chiến” nhưng lại rất ngon, có tôm rim, cá chiên, canh măng, và đặc biệt là dĩa cà pháo to. Tất cả do chị Thu Hồng, Trưởng Ban Chính trị - Quốc tế Đài Truyền hình Hà Nội, cùng mấy chị em trong đoàn chuẩn bị. Chuyến đi nào cũng vậy, mấy chị luôn lo lắng đến sức khỏe và túi tiền của anh em đồng nghiệp ở nới xứ người, nên đã đi chợ Đồng Xuân mua đủ loại thực phẩm đóng 3 thùng xốp to mang theo.

Trước khi bước vào công việc được xác định trước là chóng mặt, chúng tôi có một buổi sáng tự đi tham quan New York. Chọn đi đâu trước trong một loạt địa điểm tham quan vừa tìm trên Google? Cân nhắc một lúc, tôi chọn Trung tâm Thương mại Thế giới (WTC), Phố Wall và tượng Nữ thần Tự do. Sau 15 phút ngồi taxi với giá 15USD (chỉ mắc hơn ở TPHCM một chút), đã đến phế tích WTC, giờ là một công trường ngổn ngang vật liệu. Tôi lặng lẽ nghiêng mình trước khu mộ tưởng niệm các nạn nhận của vụ khủng bố kinh hoàng nơi đây ngày 11-9-2001. Mới đó mà đã hơn 9 năm!

Phong thái của vị Chủ tịch nước

Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham gia hội nghị LHQ lần này nhằm tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, thúc đẩy thực hiện các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ (MDG); tăng cường hòa bình, an ninh quốc tế; phát huy vai trò của LHQ qua việc chia sẻ kinh nghiệm của Việt Nam trong quá trình đổi mới, mở rộng quan hệ quốc tế và ủng hộ tăng cường hợp tác quốc tế, trong đó có sự quan tâm thích đáng đến lợi ích của các nước đang phát triển - vấn đề nóng đang đặt ra tại hội nghị. Với sứ mệnh quan trọng như vậy, lịch làm việc 5 ngày của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và đoàn đại biểu cấp cao đặc kín.

Tính đến 23-9, qua 3 ngày tháp tùng Chủ tịch nước sang Hoa Kỳ, chúng tôi chứng kiến sức làm việc mạnh mẽ của ông: gặp gỡ các bạn bè Hoa Kỳ đã tích cực ủng hộ Việt Nam trong vụ kiện chất độc da cam và các đại diện kiều bào tiêu biểu; dự lễ khai mạc hội nghị cấp cao LHQ; phát biểu tại phiên toàn thể hội nghị cấp cao; tiếp xúc song phương với Tổng Thư ký LHQ; tiếp Tổng thống và Thủ tướng các nước: Đức, Namibia, Cộng hòa Trung Phi, Philippines, Ukraine; dự lễ trao giải thưởng “Xích đạo” của LHQ về đa dạng sinh học; gặp gỡ cựu Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton; tham dự Diễn đàn sáng kiến toàn cầu Clinton; gặp gỡ lãnh đạo một số tập đoàn lớn của Hoa Kỳ; dự và phát biểu về “Đầu tư tại Việt Nam” tại Hội nghị Đầu tư toàn cầu…

Mặc dù làm việc căng thẳng như vậy, nhưng Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết luôn giữ phong thái đĩnh đạc của một nguyên thủ quốc gia, trên môi ông luôn nở nụ cười nhân hậu, thân thiện. Chúng tôi sẽ không bao giờ quên hình ảnh ông ung dung, bước lên bục, phát biểu tại Hội nghị cấp cao LHQ vào chiều ngày 20-9 (giờ New York, tức sáng 21-9 giờ VN): “Việt Nam trân trọng thông báo đã hoàn thành trước thời hạn nhiều mục tiêu thiên niên kỷ và có thể đạt các mục tiêu còn lại vào năm 2015. Đó là những thành tựu đầy phấn khởi về xóa đói giảm nghèo, phổ cập giáo dục tiểu học, thúc đẩy bình đẳng giới, giảm tỷ lệ tử vong trẻ em, cải thiện sức khỏe bà mẹ, đẩy lùi sốt rét và các bệnh dịch. Nhà nước Việt Nam thực hiện cam kết qua việc cụ thể hóa các mục tiêu thiên niên kỷ, để thực hiện có hiệu quả, lồng ghép các mục tiêu này vào chiến lược, kế hoạch, chương trình phát triển ở các cấp, phát huy sự tham gia của người dân. Các tiến bộ này gắn liền với những thành tựu của công cuộc đổi mới toàn diện và sự hỗ trợ hiệu quả của cộng đồng quốc tế…”.

Tại LHQ, Việt Nam đã có vị thế mới: Thế giới biết nhiều hơn về Việt Nam cùng những thành tựu to lớn đạt được chỉ trong một thập kỷ. Và Việt Nam cùng hội nhập với thế giới, trở thành nước có tốc độ phát triển mạnh mẽ.

Khắc Văn

---

Kỳ  2: Tâm điểm Hội nghị ASEAN - Hoa Kỳ

Trong những ngày diễn ra Hội nghị cấp cao Liên hợp quốc (LHQ) tại New York, Hoa Kỳ và lãnh đạo các quốc gia đã có nhiều cuộc tiếp xúc song phương, đa phương. Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết với cương vị Chủ tịch ASEAN đã cùng Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama chủ trì Hội nghị Hoa Kỳ - ASEAN.

New York thắt chặt an ninh

Tham dự Hội nghị cấp cao LHQ lần này có 193 đoàn đại biểu cấp cao của các quốc gia và các tổ chức quốc tế lớn, trong đó có 140 nguyên thủ quốc gia. Do vậy hơn 1 tuần qua, an ninh ở thành phố New York luôn được thắt chặt. Cảnh sát phong tỏa chặt chẽ đại lộ 1 nằm trước trụ sở LHQ và con sông Đông thơ mộng ở phía sau, cùng chục tuyến đường nhánh xung quanh. Nhiều khu vực trọng yếu như sân bay John F.Kennedy, nhà ga, bến tàu, các cây cầu, các trung tâm thương mại - tài chính, khách sạn… cũng được tăng cường an ninh. Chó nghiệp vụ được tung ra khắp nơi. Xe cảnh sát đảo khắp đường phố, liên tục hú còi cả ngày lẫn đêm.

Dù đeo thẻ tác nghiệp báo chí nhưng chúng tôi chỉ được thoải mái đi lại trên các đường phố New York, còn khi vào trong trụ sở LHQ vẫn phải chịu nhiều vòng kiểm tra an ninh cực kỳ chặt chẽ. Dùng máy soi chưa đủ, những người giữ an ninh còn cho chó nghiệp vụ hít hít ngửi ngửi vào đồ đạc. Các phóng viên muốn vào hội trường hội nghị hay vào phòng hội đàm của Tổng Thư ký LHQ, phải đăng ký trước với số lượng rất hạn chế và phải qua 3 vòng kiểm tra an ninh.

Do có nhiều đoàn đại biểu cùng tập trung về đây, nên việc bố trí phòng họp khó khăn. Các cuộc gặp song phương cấp nguyên thủ quốc gia cũng chỉ được bố trí trong những phòng rất nhỏ, chừng 10m². phóng viên tác nghiệp quá đông nên phải chen lấn nhau để quay phim, chụp ảnh. Báo chí cũng bị phân biệt đối xử theo thương hiệu. Phóng viên của CNN, Reuters, BBC, Washington Post… được bố trí chỗ tốt, còn các báo, đài khác chỉ được bố trí tác nghiệp ở cánh gà, lại còn bị giới hạn thời gian. Tại cuộc gặp song phương đầu tiên của đoàn Việt Nam: Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết tiếp Thủ tướng Đức Angela Merkel, chúng tôi có chưa đầy 3 phút để chụp ảnh. Còn tại buổi Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết tiếp đại diện các tập đoàn lớn của Hoa Kỳ vào ngày 22-9, chúng tôi vừa bấm được 2 kiểu ảnh đã bị nhân viên an ninh kéo ra.

Đạt mục tiêu thiên niên kỷ vào năm 2015

Tại diễn đàn LHQ, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã có phát biểu quan trọng, chia sẻ với bạn bè quốc tế kinh nghiệm thực hiện các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ (MDG) ở Việt Nam; có 11 cuộc gặp song phương với lãnh đạo các nước; chủ trì và tham dự nhiều hoạt động quan trọng khác, trong đó đáng chú ý là hoạt động quảng bá thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Trong 4 ngày diễn ra Hội nghị cấp cao, các nhà lãnh đạo các quốc gia đã nêu nhiều biện pháp nhằm đạt được các MDG vào năm 2015. Tại buổi bế mạc, Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-moon cho biết các chính phủ, tổ chức từ thiện và nhóm tư nhân đã cam kết chi 40 tỷ USD để thực hiện các sáng kiến về cải thiện sức khỏe phụ nữ và trẻ em. Trong đó, Nhật Bản sẽ cung cấp khoản viện trợ trị giá 8,5 tỷ USD cho các chương trình y tế và giáo dục trong vòng 5 năm tới. Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama cũng đã kêu gọi cộng đồng quốc tế nhanh chóng hành động nhằm giải quyết các vấn đề xã hội, đồng thời cam kết Chính phủ Hoa Kỳ có chính sách mới trợ giúp các nước nghèo nhất phát triển kinh tế, tăng cường hiệu quả điều hành và thúc đẩy tự do thương mại.

Quan hệ ASEAN - Hoa Kỳ lên tầm cao mới

Sau khi kết thúc Hội nghị cấp cao LHQ, chiều 24-9 giờ địa phương (sáng 25-9 giờ Hà Nội), tại thành phố New York, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết với cương vị Chủ tịch ASEAN, đã cùng Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama đồng chủ trì Hội nghị các nhà lãnh đạo ASEAN - Hoa Kỳ lần thứ hai.

Hội nghị đã tập trung kiểm điểm những tiến triển tích cực trong quan hệ đối thoại ASEAN - Hoa Kỳ và đề ra phương hướng, biện pháp tăng cường quan hệ đối tác trong thời gian tới. Các nhà lãnh đạo ASEAN và Hoa Kỳ đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục đối thoại ở cấp cao giữa hai bên và đồng ý tổ chức Hội nghị các nhà lãnh đạo ASEAN - Hoa Kỳ lần thứ ba vào năm 2011 bên lề Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) tại Indonesia; nhất trí thông qua việc lập Nhóm các nhân vật nổi tiếng ASEAN - Hoa Kỳ để nghiên cứu và đề xuất biện pháp tăng cường hợp tác hai bên trong thời gian tới.

Hai bên nhất trí sẽ tiếp tục triển khai kịp thời và hiệu quả các thỏa thuận hợp tác hiện có, nhất là Kế hoạch hành động triển khai Tuyên bố Tầm nhìn chung về quan hệ đối tác tăng cường ASEAN - Hoa Kỳ trong giai đoạn hiện nay và tiếp theo (2011-2015). Phối hợp chặt chẽ để đạt được những mục tiêu chung trong khuôn khổ các MDG, thúc đẩy hợp tác thương mại và đầu tư, sử dụng năng lượng hiệu quả, an ninh lương thực, nông nghiệp, trao đổi giáo dục - văn hóa và khoa học công nghệ, quản lý thảm họa và ứng phó thiên tai, y tế, môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học, chống khủng bố, chống tội phạm xuyên quốc gia buôn bán người, vũ khí, ma túy trái phép và các loại khác.

Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama khẳng định Hoa Kỳ mong muốn tăng cường quan hệ toàn diện với ASEAN; ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN tại khu vực và các diễn đàn hợp tác khu vực do ASEAN nắm vai trò chủ đạo; cam kết hỗ trợ ASEAN xây dựng cộng đồng, triển khai kết nối ASEAN, thu hẹp khoảng cách phát triển và thực hiện các MDG. Hoa Kỳ cũng đánh giá cao vai trò và những đóng góp của ASEAN đối với các diễn đàn đa phương, bao gồm tiến trình G20.

Các nhà lãnh đạo ASEAN hoan nghênh chính sách của Hoa Kỳ trong việc tăng cường quan hệ hợp tác xây dựng với khu vực; hoan nghênh Hoa Kỳ và Nga tham gia làm thành viên EAS bắt đầu từ năm 2011. Các nhà lãnh đạo ASEAN đánh giá cao tuyên bố của Hoa Kỳ sẵn sàng tham vấn với ASEAN về việc hướng tới tham gia Nghị định thư Hiệp ước Đông Nam Á phi vũ khí hạt nhân; hoan nghênh Hoa Kỳ ủng hộ các hoạt động của Ủy ban Liên chính phủ ASEAN về nhân quyền và Ủy ban ASEAN về bảo vệ và thúc đẩy quyền phụ nữ và trẻ em.

Phát biểu tại hội nghị trên cương vị Chủ tịch ASEAN, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đề nghị đẩy mạnh quan hệ hợp tác ASEAN - Hoa Kỳ theo hướng toàn diện và thực chất hơn trên cơ sở cùng có lợi, trong đó hợp tác kinh tế - thương mại cần được xác định là một trong những lĩnh vực ưu tiên. Hoa Kỳ tiếp tục tăng cường hỗ trợ các nỗ lực của ASEAN trong tiến trình xây dựng cộng đồng, thu hẹp khoảng cách phát triển, thúc đẩy liên kết khu vực cũng như triển khai Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN; đồng thời hỗ trợ ASEAN nâng cao năng lực ứng phó với các thách thức toàn cầu, nhất là tại khu vực Tiểu vùng Mê Công thông qua cơ chế hội nghị hàng năm giữa các ngoại trưởng Hoa Kỳ và các nước hạ nguồn sông Mê Công.

Hội nghị đã ra Tuyên bố chung, đề ra nhiều biện pháp nhằm tăng cường hợp tác nhiều mặt ASEAN - Hoa Kỳ, phấn đấu đưa quan hệ ASEAN - Hoa Kỳ phát triển lên tầm cao mới.

KHẮC VĂN - DƯƠNG ĐỨC DŨNG