Trước đây, lở loét sinh dục ở người quan hệ tình dục bừa bãi thường là biểu hiện của giang mai hoặc bệnh hạ cam mềm. Nhưng trong vài năm gần đây, lở loét sinh dục không còn gặp nhiều ở bệnh nhân bị bệnh giang mai và hạ cam mềm mà là biểu hiện của bệnh herpes sinh dục.
Tác nhân gây bệnh
Bác sĩ Bệnh viện Da liễu khám bệnh cho bệnh nhân bị bệnh herpes.
Bệnh do virus có tên là Herpes Simplex Virus (HSV) gây ra. Có 2 type HSV: HSV1 và HSV2. HSV1, thường gây bệnh herpes mụn rộp ở môi miệng, do bị lây HSV1 từ miệng.
Ở Mỹ có khoảng 120 triệu người trên 12 tuổi bị nhiễm HSV1. HSV1 có thể lây từ miệng đến bộ phận sinh dục. Gần đây có một số phụ nữ vì thích làm đẹp đã bị lây HSV1 khi đi xâm môi. HSV2, là tác nhân gây bệnh ở bộ phận sinh dục, thường gặp ở những người có quan hệ tình dục với người bị nhiễm HSV2 mà không sử dụng bao cao su.
Tỷ lệ người bị bệnh herpes sinh dục mỗi ngày mỗi tăng tại Việt Nam cũng như trên thế giới. Ở Mỹ có khoảng 45 triệu người trên 12 tuổi bị herpes sinh dục. Ở Pháp tỷ lệ nhiễm HSV2 đã tăng gấp đôi trong 10 năm qua.
Triệu chứng bệnh herpes
Ở đàn ông triệu chứng rõ ràng hơn ở đàn bà. Đầu tiên ở vùng đầu dương vật có cảm giác hơi ngứa, đau rát nhẹ, rồi bệnh nhân sẽ phát hiện có nhiều mụn nước nhỏ trong, mọc từng chùm nhỏ, những mụn nước này mau vỡ trở thành vết trợt.
Triệu chứng bệnh sẽ kéo dài khoảng 1-2 tuần rồi tự lành không để lại sẹo nếu không bị nhiễm thêm loại vi trùng khác. Khi HSV đã xâm nhập thì nó sẽ di chuyển đến hạch sau của vùng sau tủy sống, sống và sinh sản ở đó vĩnh viễn (ở sinh dục cũng như ở môi). Khi gặp điều kiện thuận lợi, ví dụ: mệt mỏi, mắc bệnh nào đó, có kinh nguyệt, nhậu nhẹt, giao hợp nhiều… một số HSV sẽ từ tủy sống di chuyển ra ngoài gây nên triệu chứng ở bộ phận sinh dục (hoặc ở vùng da khác) rồi tự khỏi.
Cứ như thế bệnh sẽ kéo dài, tái đi tái lại nhiều lần trong suốt cuộc đời. Trong lúc phát ra triệu chứng ở bộ phận sinh dục thì HSV dễ lây cho người khác qua giao hợp, còn trong thời gian không phát ra triệu chứng thì khó lây. Tương tự, bệnh herpes ở môi với biểu hiện là mụn nước thành chùm cũng dễ lây qua nước bọt, khăn lau, hôn hít v.v…
Một số tác hại có thể gặp
Herpes ở phụ nữ có thai có thể lây cho trẻ sơ sinh và gây bệnh ở hệ thần kinh hoặc có thể gây tử vong cho trẻ. Do đó, đối với trường hợp phụ nữ có thai lúc sắp sinh, nếu phát ra triệu chứng bệnh herpes thì nên mổ lấy thai. HSV gây bệnh thần kinh, viêm màng não. Riêng ở bệnh nhân bị AIDS, HSV gây triệu chứng nặng hơn không chỉ ở bộ phận sinh dục mà còn ở hậu môn, tổn thương ở hệ thống thần kinh trung ương và gây tử vong.
Điều trị
Điều quan trọng đầu tiên là phát hiện triệu chứng sớm lúc mới bị lây, khoảng 2 tuần lễ đầu, hoặc trong trường hợp nghi ngờ bị lây thì nên uống thuốc ngay. Loại thuốc được sử dụng tại Việt Nam có hiệu quả nhanh trên bệnh herpes là Mangoherpin, với hoạt chất là mangiferin có khả năng ức chế sự nhân đôi của virus herpes, được chiết xuất từ lá xoài, sử dụng điều trị dưới dạng thuốc uống, kem bôi hoặc đề phòng tái phát dưới dạng thuốc uống 10 ngày mỗi tháng.
Phòng ngừa
Không quan hệ tình dục bừa bãi. Sử dụng bao cao su khi cần thiết. Tập thể dục thể thao điều độ. Ăn uống đầy đủ đạm, vitamin, khoáng chất. Khi đã bị nhiễm HSV cần tránh những yếu tố để phát bệnh trở lại. Nếu bệnh tái phát thường xuyên, kéo dài hoặc mới bị lần đầu thì cần đến khám bệnh ngay tại bác sĩ da liễu.
BS HUỲNH HUY HOÀNG
(Chuyên khoa da liễu)
