Lãng phí 2,2-2,9 tỷ USD mỗi năm
Trong một nghiên cứu mới của IFC - tổ chức tài chính quốc tế của Ngân hàng Thế giới - cho thấy việc quản lý nhựa đã qua sử dụng như một nguồn tài nguyên sẽ mang lại lợi ích kinh tế đáng kể, giúp nhân rộng nỗ lực tái chế cùng các nỗ lực khác nhằm thúc đẩy tuần hoàn nhựa, hỗ trợ phát triển kinh tế bền vững. Tuy nhiên, theo báo cáo nghiên cứu thị trường tái chế rác thải nhựa tại Việt Nam, chỉ 33% trong tổng số 3,9 triệu tấn các loại nhựa được thu hồi và tái chế. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nền kinh tế đã lãng phí 75% giá trị vật liệu của nhựa, tương đương từ 2,2-2,9 tỷ USD mỗi năm.
Hiệp hội Nhựa Việt Nam đã khuyến cáo, tại nhiều thị trường xuất khẩu sản phẩm nhựa truyền thống của Việt Nam yêu cầu doanh nghiệp (DN) trong nước phải đảm bảo tỷ lệ 2% nhựa tái chế trong thành phẩm xuất khẩu. Trong nhiều năm qua, các DN nhựa đã tăng cường tìm kiếm khả năng cung ứng nhựa tái chế trong nước. Tuy nhiên, khả năng đáp ứng còn rất thấp nên các DN phải chủ động nhập khẩu. Ông Trần Việt Anh, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu Nam Thái Sơn, chia sẻ, nếu phải nhập khẩu nhựa phế liệu, các DN tiêu tốn rất nhiều chi phí vận chuyển, phí ký quỹ, thuế nhập khẩu… Trong khi đó, nếu có sẵn nguồn nguyên liệu nhựa tái chế trong nước thì chi phí sản xuất sẽ giảm, năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu cũng nhờ vậy mà gia tăng đáng kể.
Theo bà Carolyn Turk, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, hiện nay tốc độ đô thị hóa nhanh chóng và tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng. Điều này sẽ làm tăng đáng kể mức tiêu thụ các sản phẩm nhựa và bao bì, khiến các thị trường mới nổi trong khu vực, trong đó có Việt Nam, trở thành điểm nóng về ô nhiễm rác thải nhựa. Tuy nhiên, việc đầu tư vào hạ tầng quản lý rác thải tại Việt Nam vẫn chưa bắt kịp tốc độ xả thải. Khu vực nhà nước và tư nhân cần hợp tác để giải quyết vấn đề kinh tế, môi trường và xã hội phức tạp này, đồng thời thúc đẩy các chính sách và tăng cường đầu tư để giúp tận dụng triệt để giá trị của vật liệu nhựa.
Thúc đẩy giải pháp tái chế rác thải nhựa
Liên quan đến vấn đề này, ông Huỳnh Minh Nhựt, Giám đốc Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị TPHCM, cho biết, tỷ lệ nhựa thải bỏ được thu gom, tái chế còn hạn chế do công tác phân loại rác thải chưa được triển khai đồng bộ tại TPHCM nói riêng và cả nước nói chung. Tính đến nay, cả nước phát sinh khoảng 12 triệu tấn rác thải sinh hoạt/năm. Trong đó, tại TPHCM chiếm đa số với khoảng 3,5-4 triệu tấn rác/năm. Phần lớn lượng rác thải này đều được thu gom chung và xử lý bằng biện pháp chôn lấp. Số ít được tái chế bằng công nghệ đốt và ủ phân compost. Do vậy, lượng nhựa thải cũng không được hỗ trợ để thu gom tái chế.
Các giải pháp ngắn và dài hạn để xử lý vấn đề này đã được nhóm chuyên gia đề xuất. Theo đó, tập trung nâng cao nhu cầu trong nước đối với nhựa tái chế và mở rộng quy mô ngành công nghiệp tái chế nội địa Việt Nam bằng cách cải thiện môi trường thuận lợi cho đầu tư của khu vực tư nhân. Cụ thể, nghiên cứu kiến nghị tăng cường năng lực quản lý rác thải, thiết lập “mục tiêu về hàm lượng tái chế” đối với các sản phẩm phổ biến đến tay người sử dụng. Ngoài ra yêu cầu bắt buộc phải thực hiện các tiêu chuẩn “thiết kế để tái chế” đối với các sản phẩm nhựa, đặc biệt đối với bao bì, cùng nhiều kiến nghị khác. Nghiên cứu này được thực hiện với sự hỗ trợ của PROBLUE - một quỹ tín thác đa biên do Ngân hàng Thế giới quản lý nhằm thúc đẩy phát triển bền vững và hài hòa các nguồn tài nguyên biển, ven biển để bảo vệ các đại dương. Nghiên cứu này nằm trong các nỗ lực của Nhóm Ngân hàng Thế giới nhằm giải quyết ô nhiễm nhựa ở khu vực Đông Á và Thái Bình Dương.
Song song đó, thực hiện giải pháp khuyến khích tăng cường phân loại, thu gom và tái chế rác thải để tận dụng hết giá trị của vật liệu nhựa. “Một nền kinh tế tuần hoàn có ý nghĩa rất quan trọng đối với Việt Nam để đạt được các mục tiêu tăng trưởng carbon thấp. Tái chế nhựa không chỉ giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa mà còn giúp giảm phát thải khí nhà kính và tiết kiệm các nguồn nguyên vật liệu có giá trị. Nâng cao lợi ích kinh tế của việc tái chế nhựa sẽ giúp huy động đầu tư nhiều hơn của khu vực tư nhân để giải quyết hiểm họa ô nhiễm nhựa, đồng thời hỗ trợ các ngành quan trọng như du lịch, vận tải biển và thủy sản, vốn đang bị ảnh hưởng nặng nề”, ông Kyle Kelhofer, Giám đốc quốc gia cấp cao khu vực Việt Nam - Lào - Campuchia của IFC, khẳng định.
| Theo các nhà nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, trên phạm vi toàn cầu, có tới 50% rác thải nhựa đại dương xuất phát từ bao bì sử dụng một lần hoặc sử dụng ngắn hạn. Dịch Covid-19 đã khiến tình hình trở nên trầm trọng hơn do lượng tiêu thụ khẩu trang, dung dịch sát khuẩn đóng chai nhựa và bao bì đóng gói cho các đơn hàng trực tuyến ở các nước gia tăng đột biến, trong đó không ngoại trừ Việt Nam. Ô nhiễm nhựa do rò rỉ ra môi trường biển ở mức đặc biệt nghiêm trọng đối với Việt Nam bởi đặc thù đường bờ biển dài. Để ứng phó với tình trạng này, kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương đến năm 2030 đặt mục tiêu giảm 75% lượng rác thải nhựa đại dương trong 10 năm tới. |
